आरंभ
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीकृष्णाय नमः ॥
ॐ नमो श्रीसद्गुरु अच्युता । तूं देहीं असोनि देहातीता ।
गुणीं निर्गुणत्वें वर्तता । देहममता तुज नाहीं ॥१॥
देहममता नाहीं निःशेख । तानेपणीं प्यालासी विख ।
पूतना शोषिली प्रत्यक्ष । दावाग्नि देख प्राशिला ॥२॥
जो तूं वैकुंठपीठ विराजमान । त्या तुज नाहीं देहाभिमान ।
होऊनि गोवळांसमान । हुंबरी जाण घालिशी स्वयें ॥३॥
तुज पावावया कर्मबळें । सदा सोशिती सोंवळें ओंवळें ।
तो तूं मेळवूनि गोवळे । जेवणें खेळेंमेळें स्वयें करिसी ॥४॥
ज्यातें म्हणती दुराचार । तो तुवां करुनि व्यभिचार ।
केला गोपिकांचा उद्धार । हें अगम्य चरित्र वेदशास्त्रां ॥५॥
घरीं सोळा सहस्त्र नारी । नांदसी एकलक्ष साठी सहस्त्र कुमरीं ।
तरी तूं बाळब्रह्मचारी । तुज सनत्कुमारीं वंदिजे ॥६॥
तुझे ब्रह्मचर्याची थोरी । शुक नारद वंदिती शिरीं ।
हनुमंत लोळे पायांवरी । तूं ब्रह्मचारी नैष्ठिक ॥७॥
व्रतबंध नव्हतां आधीं । तुवां भोगिलीं गोवळीं पेंधीं ।
तो तूं उर्ध्वरेता त्रिशुद्धीं । तुज भीष्म वंदी सर्वदा ॥८॥
नवलक्ष गोकंठपाशीं । तुज बांधवेना हृषीकेशी ।
तो तूं भावार्थें बांधिलासी । रासक्रीडेसी गोपिकीं ॥९॥
जैसे जैसे त्यांचे मनोरथ । तैसतैसा तूं क्रीडा करित ।
सामास रात्रि करुनि तेथ । तत्प्रेमयुक्त विचरसी ॥१०॥
तो तूं कामासी नातळत । कामिनीकाम पूर्ण करित ।
लाजवूनि विधिवेदार्थ । गोपिका समस्त तारिल्या ॥११॥
गोपी तारिल्या प्रमाद्भुतें । गायी तारिल्या वेणुगीतें ।
गौळिये तारिले समस्तें । श्रीकृष्णनाथें निजयोगें ॥१२॥
कंस तारिला दुष्टबुद्धी । व्याध तारिला अपराधी ।
ऐसा कृपाळु तूं त्रिशुद्धी । संसार अवधी श्रीकृष्णा ॥१३॥
नुल्लंघवे श्रीकृष्णाच्या बोला । यमें गुरुपुत्र आणूनि दिधला ।
तो श्रीकृष्ण निजतनु त्यागिता जाहला । जो नव्हे अंकिला कळिकाळा ॥१४॥
भागवतीं कळसाध्यावो । जेथें निजधामा जाईल देवो ।
तो अतिगहन अभिप्रावो । सांगे शुकदेवो परीक्षितीसी ॥१५॥
कळसावरतें न चढे काम । तेवीं देवें ठाकिल्या निजधाम ।
राहिला निरुपणसंभ्रम । ’कळसोपक्रम’ या हेतु ॥१६॥
वेदशास्त्रार्थनिजनिर्वाहो । देहीं नुपजे अहंभावो ।
तो हा एकतिसावा अध्यावो । जेथ निजधामा देवो स्वेच्छा निघे ॥१७॥
श्रीकृष्णाचें निजधामगमन । ब्रह्मादिकां अतर्क्य जाण ।
एका जनार्दनकृपा पूर्ण । विशद व्याख्यान सांगेन ॥१८॥
दारुकें द्वारका प्रयाण । केलिया, निजधामा निघे श्रीकृष्ण ।
तें निर्याणकाळींचें दर्शन । पाहों देवगण स्वयें आले ॥१९॥
तेचि अर्थीचें निरुपण । श्रीशुक सांगे आपण ।
श्रोता परीक्षिती सावधान । श्रीकृष्णनिर्याणश्रवणार्थी ॥२०॥