अध्याय पाचवा - आरंभ
श्रीगणेशाय नमः । श्रीकृष्णाय नमः ॥
ओं नमो सद्गुरु देवा उदारा । म्हणतां कृपण तूं खरा ।
मागतें आपुलिया घरा । दुजेपणें दारा येवों नेदिसी ॥१॥
अवचटें मागतयासी । जैं भेटी होय तुजसी ।
तैं घोट भरूं धांवसी । देखतांचि घेसी जीवें त्यातें ॥२॥
जे जे मागों येती तुजपासीं । ते बांधोन ऐक्यतेमाजीं सूदसी ।
शेखीं त्यांचे सोडवणेसी । भेटी दुसर्यासी स्वप्नींही नव्हे ॥३॥
अणुमात्र तुझी प्राप्ती । अवचटें चढे ज्याचे हातीं ।
त्याचिये संसारसंपत्ती । सर्वस्वें निश्चितीं नाडिसी तूं ॥४॥
मैंदाचा विडा घेतां । तो प्रवर्ते आपुले घाता ।
तेवीं तुझी प्रसन्नता । झालिया जीविता स्वयें नाशी ॥५॥
जे जे तुजपें मागों आले । ते ते सर्वस्वें नागवले ।
शेखीं नागवे तुवां केले । निर्लज्ज झाले तिहीं लोकीं ॥६॥
ऐशी तुझी निर्वाणगती । त्या तुझी उदार कीर्ती ।
घडे म्हणशी कैशा रीतीं । ते अगाध स्थिति अवधारीं ॥७॥
मागें उदार वाखाणिले । तेही आपणियांऐसे केले ।
मग सर्वस्व आपुलें । दान दिधलें दातृत्वें ॥८॥
षड्गुणैश्र्वर्यवैभवेंसीं । आपणियातें दाना देसी ।
दिधलें तें घेवों नेणसी । कदाकाळेंसीं कल्पांतीं ॥९॥
आपणियां दिधलें दान । यालागीं तूं दासां अधीन ।
मग त्यांचेनि छंदें जाण । सर्वस्वें आपण नाचसी ॥१०॥
बळीनें सर्वस्व केलें दान । शेखीं तूं झालासि त्याअधीन ।
त्याचें द्वारपाळपण । अद्यापि आपण चालविसी ॥११॥
धर्में अर्पिलें अग्रपूजेसी । शेखीं तूं त्याची सेवा करिसी ।
नाना संकटें स्वयें सोशिसी । अंगें काढिसी उच्छिष्टें ॥१२॥
तुझा निजभक्तु अंबऋषी । त्याचे गर्भवास तूं सोशिसी ।
तुज गौळिये राखिती हृषीकेशी । शेखीं त्या गोपाळांसी रक्षिलें ॥१३॥
एवं स्वस्वरूप द्यावयासी । उदारत्व तुजपासीं ।
हें न ये गा आणिकांसी । हृषीकेशी कृपाळुवा ॥१४॥
तो तूं परम उदार ऐसा । राया रंका समभावें सरिसा ।
भावो तेथ भरंवसा । तूं आपैसा आतुडसी ॥१५॥
त्या तुझिया प्राप्तीलागीं । कपाटें सदा सेविती योगी ।
एक ते झाले भोगविरागी । एक ते त्यागी सर्वस्वें ॥१६॥
एक हिंडती दशदिशे । एक तुजलागीं झाले पिसे ।
परी तुझी भेटी स्वप्नींही दिसे । ऐसा न दिसे क्षण एक ॥१७॥
ऐशियाही तुझी प्राप्ती । सुलभ असे एके रीतीं ।
जरी संतचरणीं रंगती । अतिप्रीतीं सप्रेम ॥१८॥
संतचरणीं जो विनटला । तो निजप्राप्तीसी पावला ।
संतस्वरूपें अवतरला । स्वयें संचला परमात्मा ॥१९॥
यालागीं जीं जीं संतांचीं रूपें । तीं तीं श्रीहरीचीं स्वरूपें ।
म्हणौनि संतांचिये कृपे । अतिसाक्षेपें अर्जावें ॥२०॥
ते ज्ञानार्थाचे परम पिसे । यालागीं ग्रंथाचेनि मिसें ।
त्यांचे चरण अनायासें । सावकाशें वंदीन ॥२१॥
संतकरुणावलोकन । तें मज नेत्रींचें अंजन ।
चरणकृपा पाहतां जाण । श्रीजनार्दन प्रकाशे ॥२२॥
तया जनार्दनाचिये सेवे । गुरुत्वाचेनि आडनांवें ।
रिघालों निजस्वभावें । जीवेंभावें भजनासी ॥२३॥
भज्य-भजक-भजना । एके अंगीं त्रिविध भावना ।
दावूनियां जगज्जीवना । जनीं जनार्दना निजभक्ती ॥२४॥
हे अभेदभक्ती चोखडी । परम ऐक्यें भजनगोडी ।
अधिकाधिक चढोवढी । वाढे आवडी निजभक्तां ॥२५॥
देवो आपली सर्वस्वजोडी । वेंची भक्तांचिये वोढी ।
ऐशी अभेदभक्तीची गोडी । पढिये गाढी गोविंदा ॥२६॥
यालागीं भक्तांचा शरीरभार । स्वयें वागवी श्रीधर ।
आपुलेनि अंगें परपार । पाववी साचार निजभक्तां ॥२७॥
'निजभक्तांचा' देहभावो । निजांगें वागवी देवाधिदेवो ।
तरी अभक्तांचा देहो । वागवावया पहा हो काय आन आहे ' ॥२८॥
भक्तां नाहीं देहअहंता । यालागीं देवो वागविता ।
पूर्ण देहाभिमान अभक्तां । त्यांसी अतिबध्दता या हेतू ॥२९॥
यालागीं जो निरभिमान । तोचि भगवद्भक्त संपूर्ण ।
ज्याच्या अंगीं देहाभिमान । त्यासी भक्तपण कदा न घडे ॥३०॥
निजभक्त तारितां कौतुकें । त्याची रोमावळी केवीं दुखे ।
निर्भय करोनि पूर्ण हरिखें । देवो निजमुखें निजभक्तां तारी ॥३१॥
यालागीं निरभिमानता । जे विनटले भक्तिपंथा ।
ते पावो देवोनि विघ्नांचे माथां । पावती तत्त्वतां भगवत्पद ॥३२॥;
भक्तांची ऐशी स्थिती । तरी अभक्तां कवण गती ।
तेचिं पुसावया नृपती । प्रश्र्नार्थी प्रवर्ते ॥३३॥
पंचमामाजीं निरूपण । अभक्तांची गति लक्षण ।
युगीं युगीं पूजाविधान । सांगेल पावन हरीचें ॥३४॥
अवतारचरितपुरुषार्थु । सांगोन संपला चतुर्थु ।;
आतां अभक्तांचा वृत्तांतु । राजा पुसतु मुनीसी ॥३५॥