श्लोक १७ वा
न कुर्यान्न वदेत् किञ्चिन् न ध्यायेत् साध्वसाधु वा ।
आत्मारामोऽनया वृत्त्या विचरेज्जडवन्मुनिः ॥१७॥
कायिक वाचिक मानसिक । उद्देशें कर्म न करी एक ।
जें निपजे तें स्वाभाविक । अहेतुक त्या नांव ॥८७॥
हेतु ठेवूनि गुणागुणीं । स्तुतिनिंदेचीं बोलणीं ।
सांडोनिया जाला मौनी । परी मौनाभिमानीं हेतु नाहीं ॥८८॥
जरी तो जाला मौनाभिमानी । तरी मुक्त पडला बंधनीं ।
यालागीं बोलणें न बोलणें दोन्ही । सांडूनि मौनी तो झाला ॥८९॥
अतद्व्यावृत्तीनें जाण । करावें असंतनिरसन ।
मग सद्वस्तूचें ध्यान । अखंड जाण करावें ॥४९०॥
तंव पावली सद्गुरूची खूण । उडालें ध्येय ध्याता ध्यान ।
बुडालें भेदाचें भेदभान । चैतन्यघन कोंदलें ॥९१॥
मेळवूनि शास्त्रसंभारा । बांधला संतासंतबंधारा ।
तो चैतन्याच्या महापुरा- । माजी खरा विराला ॥९२॥
तेव्हां बुडालें संतासंतभान । निबिड दाटलें चैतन्यघन ।
मोडलें मनाचें मनपण । वृत्तिशून्य अवस्था ॥९३॥
मनें ध्यावें चैतन्यघन । तंव चैतन्यचि जालें मन ।
सहजेंचि खुंटलें ध्यान । हें मुख्य लक्षण मुक्ताचें ॥९४॥
चैतन्यीं हरपलें चित्त । जड-मूक-पिशाचवत ।
लौकिकीं वर्ततां दिसे मुक्त । जाण निश्चित उद्धवा ॥९५॥
मुक्त लौकिकीं वर्तत । जड-मूढ-पिशाचवत ।
म्हणौनि कळे इत्थंभूत । तेहीं चिन्ह यदर्थ सांगेन ॥९६॥
नैष्कर्म्य ब्रह्म पावला दृढु । अंतरीं निजबोधें अतिगोडु ।
बाह्य लौकिकीं दिसे जडु । अचेतन दगडू होऊनि असे ॥९७॥
उठीबैसी करितें मन । तें स्वरूपीं जालें लीन ।
पडलें ठायींहूनि नुठी जाण । यालागीं जडपण आभासे ॥९८॥
शब्दब्रह्म गिळोनि वेगें । निःशब्द वस्तु जाला संगें ।
निंदास्तुतीचें नांव नेघे । मुका सर्वांगें सर्वदा ॥९९॥
ब्रह्म सर्वथा न बोलवे कोणा । जरीं सांगे तरी दावी खुणा ।
यालागीं मुका म्हणती जाणा । अबोलणा स्तुतिनिंदा ॥५००॥
द्रव्यलोभ नाहीं चित्तीं । कदा द्रव्ये नातळती ।
यालागीं लोक पिशाच म्हणती । जाण निश्चितीं उद्धवा ॥१॥
नवल त्याचें पिसेपण । जगास न करवे जें प्राशन ।
ते वस्तूचें करी आपोशन । अभक्ष्य जाण भक्षितू ॥२॥
जेथ जगासी गमन नव्हे जाण । तेथ हा करी अगम्यागमन ।
जगाचें जेथ न रिघे मन । तेथ सर्वांगें जाण हा वेंघे ॥३॥
न धरी विधिनिषेधविभाग । न करी कर्माकर्मांचा पांग ।
स्वानंदें नाचवी सर्वांग । यालागीं जग पिसे म्हणे ॥४॥
एवं जड मूक पिशाच । समूळ लक्षणीं तोचि साच ।
मिथ्या नव्हे अहाचवहाच । वृथा कचकच तो नेणे ॥५॥
जाण पां मुक्ताच्या ठायीं । कोणे विषयीं आग्रह नाहीं ।
जो अतिशयेंसीं आग्रही । तो बद्ध पाहीं निश्चित ॥६॥
जीं बोलिलीं मुक्ताचीं लक्षणें । तींचि साधकाची साधनें ।
सिद्धासी असती सहजगुणें । साधकें करणें दृढनिष्ठा ॥७॥
बोलिलिया लक्षणां । सिद्धुचि भोक्ता जाणा ।
साधकूहि येथ लहाणा । जो या साधनां साधूं जाणे ॥८॥
इतर जे पंडिताभिमानी । आह्मी शास्त्रज्ञ ज्ञाते म्हणौनी ।
ते वाळिले येथुनि । जेवीं सज्जनीं दुर्बुद्धी ॥९॥
जो न साधी येथींच्या साधना । कोरडा शास्त्राभिमानी जाणा ।
सदा वांच्छिता धनमाना । तो येथींच्या ज्ञाना अलिप्त ॥५१०॥
जे मानिती आम्ही कर्मकुशळ याज्ञिक । शास्त्रसंपन्न वेदपाठक ।
सदा अर्थकामकामुक । त्यांसी हें सुख अप्राप्त ॥११॥
तिहीं जे कष्ट केले सर्वथा । ते समस्त जाण जाले वृथा ।
उद्धवा तेहीविखीं तत्त्वतां । ऐक आतां सांगेन ॥१२॥