श्लोक २ रा
शमो दमस्तितिक्षेक्षा तपः सत्यं दया स्मृतिः ।
तुष्टिस्त्यागोऽस्पृहा श्रद्धा र्हीर्दयादिः स्वनिर्वृतिः ॥२॥
आपुली जे चित्तवृत्ती । सांडूनि बाह्यस्फूर्ती ।
अखंड राखणें आत्मस्थिती । शम निश्चितीं त्या नांव ॥५३॥
बाह्य इंद्रियांची चरफड । शमेंसीं करावा गलजोड ।
निग्रहणें विषयचाड । दमाचें कोड या नांव ॥५४॥
जेणें हरिखें साहणें सुख । त्याचि वृत्तीं साहणें दुःख ।
तितिक्षा या नांव देख । शुद्धसत्त्वात्मक उद्धवा ॥५५॥
मी कोण कैंचा किमात्मक । निष्कर्म कीं कर्मबद्धक ।
करणें निजात्मविवेक । ईक्षापरिपाक या नांव ॥५६॥
जागृतिस्वप्नसुषुप्तीआंत । भगवत्प्राप्तीलागीं चित्त ।
झुरणीमाजीं पडे नित्य । तप निश्चित या नांव ॥५७॥
आवडीं जेवीं नेघवे विख । तेवी प्राणांतें न बोले लटिक ।
साचचि बोलणें निष्टंक । हें सत्य देख सात्विका ॥५८॥
भूतांवरी कठिणपण । जो स्वप्नीं न देखे आपण ।
भूतदया ते संपूर्ण । उद्धवा जाण निश्चित ॥५९॥
माझा मुख्य निजस्वार्थ कोण । मी काय करितों कर्माचरण ।
ऐसें जें पूर्वानुस्मरण । स्मृति जाण या नांव ॥६०॥
न करितां अतिआटाटी । यथालाभें सुखी पोटीं ।
या नांव गा निजसंतुष्टी । जाण जगजेठी उद्धवा ॥६१॥
जे मिळाले जीविकाभाग । त्यांतही सत्पात्रीं दानयोग ।
विषयममता सांडणें सांग । त्या नांव त्याग उद्धवा ॥६२॥
अर्थस्वार्थीं इच्छा चढे । अर्थ जोडतां अधिक वाढे ।
ते इच्छा सांडणें निजनिवाडें । निस्पृहता घडे ते ठायीं ॥६३॥
जेथ निस्पृहता समूळ सांग । त्याचि नांव दृढ वैराग्य ।
हें परमार्थाचें निजभाग्य । येणें श्रीरंग सांपडे ॥६४॥
जो गुरुवाक्यविश्वासी । सबाह्य विकला सर्वस्वेंसीं ।
तोचि भावार्थ द्विजदेवांसी । श्रद्धा त्यापाशीं समूळ नांदे ॥६५॥
नरदेहीं लाभे परब्रह्म । तदर्थ न करुनि सत्कर्म ।
विषयार्थ करी धर्माधर्म । ते लज्जा परम अतिनिंद्य ॥६६॥
जेणें दुःखी होईजे आपणें । तें पुढिलासी नाहीं करणें ।
दुःख नेदूनि सुख देणें । हे दया म्यां श्रीकृष्णें वंदिजे ॥६७॥
पुढिलासी नेदूनि दुःख । स्वयें भूतमात्रीं देणें सुख ।
हेचि दया पारमार्थिक । दुसरेनि देख यालागीं सांगे ॥६८॥
खातां नाबदेपुढें पेंड जैसी । तैसें गौण देखोनि विषयांसी ।
जो विनटला ब्रह्मसुखासी । स्वनिवृत्ति त्यासी बोलिजे ॥६९॥
रंक बैसल्या पालखीसी । उपेक्षी पूर्वील सुडक्यासी ।
तेवीं उपेक्षूनि विषयांसी । जो ब्रह्मसुखासी पकडला ॥७०॥
कणाची वाढी भुसापाशीं । कण निडारे भुसेंसीं ।
तो कण यावया हातासी । सांडिती भुसासी पाखडूनी ॥७१॥
तेवीं ब्रह्मसुखाचिये पाडें । नरदेहाचा पांगडा पडे ।
तें ब्रह्मसुख जैं हाता चढे । तैं देहींचें नावडे विषयभूस ॥७२॥
तेवीं सांडूनि विषयप्रीती । ज्यासी ब्रह्मसुखीं सुखप्राप्ती ।
याचि नांव स्वनिवृत्ती । जाण निश्चितीं उद्धवा ॥७३॥;
या पंधरा लक्षणांची स्थिती । वर्ते तो शुद्ध सत्वमूर्ती ।
शोधितसत्वाची सत्ववृत्ती । ’आदि’ शब्दें श्रीपती सांगत ॥७४॥
सर्व भूतीं अकृत्रिमता । देखे भगवद्भावें तत्त्वतां ।
या नांव शोधितसत्त्वता । गुणावस्थाछेदक ॥७५॥
ऐशियापरी सत्वगुण । सात्विकापासीं वर्ते पूर्ण ।
आतां रजाचें लक्षण । स्वयें श्रीकृष्ण सांगत ॥७६॥;