श्लोक १२ वा
सत्त्वं रजस्तम इति गुणा जीवस्य नैव मे ।
चित्तजा यैस्तु भूतानां सज्जमानो निबध्यते ॥१२॥
बांधोनि नाणितां आया । जेवीं देहाधीन असे छाया ।
तेवीं भगवंताधीन माया । नातळोनियां वर्तवी ॥९२॥
माया वर्तविता निवर्तविता । स्वामी भगवंत तत्त्वतां ।
यालागीं मायाअध्यक्षता । त्यासीचि सर्वथा वेद बोले ॥९३॥
सूर्य अंधारातें नाशी । परी तो संमुख न ये त्यापाशीं ।
तेवीं मायनियंता हृषीकेशी । परी माया देवासी दृष्ट नव्हे ॥९४॥
माझें जें देखणेपण । तेंचि मायेचें मुख्य लक्षण ।
मजपाशीं माया जाण । गुणाभिमानेंसीं नाहीं ॥९५॥;
मायाबिंबित चैतन्य । त्यासी बोलिजे जीवपण ।
त्या जीवासी त्रिगुणीं बांधोन । देहाभिमान दृढ केला ॥९६॥
जीवासी लागतां देहाभिमान । तो झाला मायाधीन ।
मायानियंता श्रीनारायण । तो स्वामी जाण जीवाचा ॥९७॥
जीव गुणाभिमानें बद्धक । यालागीं झाला तो सेवक ।
आत्मा गुणातीत चोख । बंधमोचक जीवाचा ॥९८॥
यापरी सेव्यसेवकभावो । विभाग दावोनियां पहा हो ।
त्रिगुणगुणांचा अन्वयो । विशद देवो स्वयें सांगे ॥९९॥
गुण तिन्ही समसमान । त्यांमाजीं क्षोभोनियां जाण ।
जो जो वाढे अधिक गुण । तें तें लक्षण हरि सांगे ॥२००॥
ब्रह्म निर्मळत्वें प्रसिद्ध । कर्म शोधकत्वें अतिशुद्ध ।
येथ कर्मी उपजे कर्मबाध । तो चित्तसंबंध गुणक्षोभें ॥१॥
कर्मब्रह्मीं दोष नाहीं । दोष चित्तवृत्तीच्या ठायीं ।
तोही गुणक्षोभें पाहीं । घाली अपायीं पुरुषातें ॥२॥;
येचि अर्थीचें निरुपण । सांगीतलें मिश्रलक्षण ।
आतां वाढल्या एकेक गुण । गुणलक्षण तें ऐक ॥३॥
जो गुण वाढे अतिउन्नतीं । इतर त्यातळीं वर्तती ।
ते काळींची पुरुषस्थिती । उद्धवाप्रती हरि सांगे ॥४॥