श्लोक ११ वा
एवं विरक्तः शयने आसनाटनमज्जने ।
दर्शनस्पर्शनघ्राण भोजनश्रवणादिषु ॥११॥
ऐकें मुक्तांचें लक्षण । आसन भोजन शयन ।
दर्शन स्पर्शन घ्राण । अटन मज्जन करी कैसें ॥६३॥
मागील श्लोकार्थु संपतां । प्रकृतिकर्मअभिमानता ।
तेणें लागली दृढबद्धता । तो अहंकारु ज्ञाता नातळे ॥६४॥
सर्वकर्मीं स्वभावतां । ज्ञात्याची निरभिमानता ।
ते मी समूळ सांगेन कथा । सावधानता अवधारीं ॥६५॥
जेवीं छायेचा मानापमान । पुरुषा न बाधी अणुप्रमाण ।
तेवीं देहाचें कर्माचरण । निरभिमान मुक्तासी ॥६६॥
स्वाधिष्ठान तेंचि आसन । अखंड त्यावरी आरोहण ।
तेथें येवोंचि नेणे अभिमान । बैसलें मन उठीना ॥६७॥
नवल आसनाचें महिमान । हारपोनि गेलें विस्मरण ।
कदा एकांतु नोसंडे जाण । हें सहजासन मुक्ताचें ॥६८॥
जें आसनीं समाधान । समाधि आणि व्युत्थान ।
करी दोंहीची बोळवण । हें चालतें आसन मुक्ताचें ॥६९॥
जें बैसल्या आसनीं समाधान । त्याचि स्थिति गमनागमन ।
उठिलों बैसलों नाठवे जाण । चालतेंपण स्फुरेना ॥७०॥
चालतांही चपळ पदीं । मी चालतो हे नाठवे बुद्धी ।
चालतां न मोडे समाधी । हे लक्षणसिद्धी मुक्ताची ॥७१॥
जरी त्रैलोक्य हिंडला । तरी ठायींहूनि नाहीं हालला ।
ऐसा न चलोनि मुक्त चालला । जेवीं अभ्रें धांवला दिसे चंद्र ॥७२॥
कुलालचक्रीं बैसली माशी । ते न हालतां भंवे चक्रासरसीं ।
मुक्ताची गमनसिद्धी तैशी । देहगमनेंसीं आभासे ॥७३॥
देहो प्रारब्धास्तव हिंडे । बैसका स्वस्वरूपींची न संडे ।
जेवीं रथीं धांवतां सवेग घोडे । निद्रा न मोडे रथस्थाची ॥७४॥
ऐसें न चळतां जें चळण । तें जाण मुक्ताचें गमन ।
आतां ऐक त्याचें स्नान । निमज्जन निजरूपीं ॥७५॥
स्नान करी गंगाजळें । परी गंगादकातें नातळे ।
मन चित्स्वरूपीं केलें सोवळें । तें वोवळें हों नेणे ॥७६॥
त्यासी निजस्वरूपीं नाहतां । जाली परम पवित्रता ।
तीर्थे मागती चरणतीर्था । ऐसी सुस्नातता मुक्ताची ॥७७॥
तो चिन्मात्रचि देखे जीवन । अखंड चिद्रूपीं अवगाहन ।
इतर म्हणती केलें स्नान । त्यासी निमज्जन निजरूपीं ॥७८॥
त्याचे चरणींचे रजःकण । लाहोनि धरा परम पावन ।
त्याचेनि प्राणसंगें जाण । पवित्रपण वायूसी ॥७९॥
त्याचेनि चरणस्पर्शे तत्त्वतां । पवित्र जाल्या गंगादि सरिता ।
त्याचेनि जठरसंगे सर्वथा । अतिपवित्रता अग्नीसी ॥२८०॥
त्याच्या हृदयावकाशीं आकाश । सगळें राहिलें सावकाश ।
तेणें पवित्र जाहलें आकाश । अलिप्त उदास सर्वत्र ॥८१॥
जे चढोनि बैसले वैकुंठीं । ते सदा वांछिती तयाची भेटी ।
वेदू ऐकों धांवें गोठी । तो पहावया दिठीं देव येती ॥८२॥
एवं चित्स्वरूपीं करूनि स्नान । जाला सर्ववंद्यू अतिपावन ।
हें मुक्ताचें स्नानलक्षण । आतां निरीक्षण तें ऐक ॥८३॥
अवघें चराचर देखतां । तो देखोनीचि न देखता ।
दृष्टीसी दृश्यासी अलिप्तता । दृश्य देखतां हरि दिसे ॥८४॥
दृश्यें दुमदुमित दिसे सृष्टी । परी दृश्य न पडे त्याचे दृष्टीं ।
होतांही दृश्येंसीं भेटी । पडे मिठी अदृश्यीं ॥८५॥
दृष्टि प्रकाशे देखणेपणीं । तें देखणें देखे दृश्यस्थानीं ।
जेवीं डोळया डोळा दर्पणीं । निजदर्शनीं देखतू ॥८६॥
डोळेनि दर्पणु प्रकाशे । त्यामाजीं डोळेनि डोळा दिसे ।
मुक्ताचें देखणें तैसें । आपणयाऐसें जग देखे ॥८७॥
दृश्य द्रष्टा दर्शनीं । त्रिपुटी गेली हारपोनी ।
देखणें देखे देखणेनी । देखणा हो‍उनी सर्वांगें ॥८८॥
होतां नाना पदार्थेंसी भेटी । तें देखणेपणा दृश्य लोटी ।
दृश्यातीत निजदृष्टीं । सुखें सृष्टी देखतू ॥८९॥
मुक्ताची हे देखती स्थिती । देखणेपणें यथानिगुतीं ।
उद्धवा ये दृष्टीची ज्यासी प्राप्ती । तोचि त्रिजगतीं पावन ॥२९०॥
या दृष्टीं जे नित्य वर्तत । ते जाण पां परम मुक्त ।
या दृष्टीं जे मज पाहत । परम भागवत प्रिय माझे ॥९१॥
परादि वाचांमाजीं वचन । उपजे तेथ त्याचें श्रवण ।
श्रोता वक्ता कथाकथन । अवघें आपण होऊनि ऐके ॥९२॥
शब्दजातेंसी कान । अखंड जडले सावधान ।
श्रवणामाजीं हारपे गगन । परम समाधान श्रवणाचें ॥९३॥
ऐकतां लौकिक शब्द । कां नारायण उपनिषद ।
परिसतां नाम हरिगोविंद । अर्थावबोध समत्वें ॥९४॥
बोलातें जो बोलविता । तोचि श्रवणामाजीं श्रोता ।
येणें अन्वयें श्रवण करितां । शब्दीं निःशब्दता अतिगोड ॥९५॥
जो जो श्रवणीं पडे शब्दू । तो तो होत जाय निःशब्दू ।
यापरी श्रवणीं परमानंदू । स्वानंदबोधू मुक्ताचा ॥९६॥
अकारादि वर्णत्रिपुटी । प्रणवू मूळशब्दसृष्टीं ।
तो ओंकार ब्रह्मरूपें उठी । हे श्रवणसंतुष्टी मुक्ताची ॥९७॥
श्रवणीं पडतां शब्दज्ञान । सहजें शाब्दिक जाय उडोन ।
श्रवणीं ठसावे ब्रह्म पूर्ण । स्वानंदश्रवण मुक्ताचें ॥९८॥
परिसतां उपनिषद । कां लौकिकादि नाना शब्द ।
मुक्ताचा पालटेना बोध । श्रवणीं स्वानंद कोंदला ॥९९॥
एक अद्वितीय ब्रह्म । हें वेदशास्त्रांचें गुह्य वर्म ।
तें मुक्तांसी जाहलें सुगम । शब्दी परब्रह्म कोंदलें ॥३००॥
लौकिक वैदिक शब्द जाण । शब्दमात्रीं ब्रह्म पूर्ण ।
ऐसें मुक्ताचें हें श्रवण । घ्राण लक्षण परियेसीं ॥१॥
घ्राणासी येतां सुगंधू । मुक्तासी नोहे विषयबोधू ।
गंधमिसें स्वानंदकंदू । परमानंदू उल्लासे ॥२॥
घ्राण सुमन चंदन । अवघें तो होय आपण ।
यापरी गंध भोगी जाण । भोक्तेंपण सांडोनी ॥३॥
घ्राणा येतांचि सुवासु । सुवासीं प्रकटे परेशु ।
तेव्हां सुवासु आणि दुर्वासु । हा विषयविलासु स्फुरेना ॥४॥
मलयानिलसंगें जाण । जेथ जेथ गंधाचें गमन ।
तेथ तेथ मुक्ताचें घ्राण । अगम्यपण या भोगा ॥५॥
जितुका चळता वायु जाण । तितुकें मुक्ताचें घ्राण ।
यापरी गंधग्रहण । स्वभावें जाण होतसे ॥६॥
यापरी जाण तत्त्वतां । होय तो गंधाचा भोक्ता ।
हे घ्राणक्रिया जाण मुक्ता । रसभोग्यता अवधारीं ॥७॥
रस रसना भोजन । तो स्वयेंचि आहे आपण ।
हातु न माखितां सर्वापोशन । रसनेविण सेवितु ॥८॥
षड्रसांचा स्वादु जाणे । परी एकी चवीं अवघें खाणें ।
भोक्तपणा आतळों नेणे । ऐसेनि भोजनें नित्यतृप्तु ॥९॥
भूक उपजोंचि नेणे । जेवूं बैसल्या पुरे न म्हणे ।
सर्व भक्षी नखातेपणें । उच्छिष्ट होणें त्या नाहीं ॥३१०॥
ताट अन्न आणि आपण । तो न देखे भिन्नपण ।
रसमिसें स्वानंदपूर्ण । सर्वांगें जाण सेवित ॥११॥
जंव रसना घेवों जाय रसस्वादू । तंव तेथें प्रकटे परमानंदू ।
करूनि रसरसने उच्छेदू। निजानंदु सेवितू ॥१२॥
सकळ गोडियांची मूळ गोडी । तेथ बैसली निजआवडी ।
सेवितां नाना परवडी । तेचि गोडी गोडपणें ॥१३॥
सकळ गोडियां जें गोड आहे । ते गोडीच तो जाला स्वयें ।
आतां जो जो रसविषयो खाये । तेथ तेथ आहे ते गोडी ॥१४॥
कैसा मुक्ताचा निजबोधू । घेवों जातां रसस्वादू ।
रसत्व लोपूनि स्वानंदकंदू । परमानंदू वोसंडे ॥१५॥
यालागीं जो जो रस सेवूं जाये । तो तो ब्रह्मरसूच होये ।
मुक्ताची रसना यापरी पाहें । घेत आहे रसातें ॥१६॥
एवं मुक्ताचें जें भोजन । ते करिती क्रिया ऐसी जाण ।
आतां तयाचें जें स्पर्शन । तेंही लक्षण परियेसीं ॥१७॥
मुक्तासी लागतांचि जाणा । शीत सांडी शीतळपण ।
स्पर्शे उष्ण मुकलें उष्णा । स्पर्शनलक्षणा हें त्याची ॥१८॥
जेवीं कां टेंकितां अग्नीसी । धुरें आणी चंदनासी ।
जाळूनि त्यांच्या विकारासी । आपणाऐसी करी वन्ही ॥१९॥
तेवीं मुक्तासी द्वंद्वें आदळतां । द्वंद्वांची बुडाली द्वंद्वता ।
तो सर्वी सर्वपणें असतां । सहजे द्वंद्वता निमाली ॥३२०॥
तेथ कैंचे मृदु कैंचें कठिण । कैंचें शीत कैंचें उष्ण ।
सर्वीं सर्वात्मा तो जाण । द्वंद्वाचें भान स्पर्शेना ॥२१॥
आगीसी पोळीना उन्हाळा । हींव पीडीना हिमाचळा ।
तैसी द्वंद्वांची हे माळा । मुक्ताचे गळां पडेना ॥२२॥
सुवर्णाचे अलंकार भले । सुवर्णपेटीमाजी झांकिले ।
झांकिले म्हणतां उघडे ठेले । तेवीं द्वंद्वें सकळ परब्रह्म ॥२३॥
त्यासी अंगीं जें जें आदळें । तें अंगचि होय तत्काळें ।
कांहीं नुरे त्यावेगळें । द्वंद्वे सकळें निमालीं ॥२४॥
हातीं लीलाकमळ सांपडे । तंव कमळीं कमळत्वचि उडे ।
कमळजन्मा तोही बुडे । करी रोकडे निजरूप ॥२५॥
स्पर्श स्पर्शतें स्पर्शावें । हेही त्रिपुटी न संभवे ।
किंबहुना आपणचि आघवें । निजस्वभावें होऊनि ठेला ॥२६॥
तो देवपूजा हातीं धरी । तरी मीचि ते देवपूजेभीतरीं ।
अथवा खेळों रिघाल्या पाथरीं । त्याहीमाझारीं मी त्यासी ॥२७॥
भिंती नानावर्ण चित्राकृती । तेथें जें जें स्पर्शे तें तें भिंती ।
तेवीं मुक्ताची स्पर्शनस्थिती । पूर्ण अद्वैतीं निजबोधू ॥२८॥
यापरीं गा तत्त्वतां । स्पर्शलक्षण वर्ते मुक्ता ।
त्याचें बोलणें जें सर्वथा । ऐक आतां सांगेन ॥२९॥
सुरस कथा सांगे वाडेंकोडें । अथवा लौकिक बोलणें घडे ।
परी त्याची समाधिमुद्रा न खंडे । मौन न मोडे बोलतां ॥३३०॥
बोलतांही नोमडे मौन । हेचि अनुभवाची आंतुल खूण ।
शब्दामाजीं निःशब्दगुण । सज्ञान जाण जाणती ॥३१॥
स्त्रीपुरुषें अबोला चालती । तो अबोला कीं अतिप्रीती ।
तेवीं मुक्ताची बोलती स्थिती । शब्द शब्दार्थी निःशब्द ॥३२॥
जयाचीं बोलतीं अक्षरें । अक्षररूपेंचि साचारें ।
त्याचीं ऐकतां उत्तरें । चमत्कारें मन निवे ॥३३॥
मी एकु चतुर बोलका । हाही नाहीं आवांका ।
अथवा रंजवावें लोका । हेंही देखा स्मरेना ॥३४॥
निःशब्दीं उठती शब्द । शब्दामाजीं ते निःशब्द ।
यापरी करितांही अनुवाद । बोलोनि शुद्ध अबोलणा ॥३५॥
जळामाजीं उपजे तरंग । जळ तंरगीचें निजांग ।
तेवीं निःशब्दीं शब्द सांग । शब्दाचें सर्वांग निःशब्द ॥३६॥
वाच्यवाचकता त्रिपुटी । लोपूनि सांगे गोड गोठी ।
करितां सैराट चावटी । न सुटे मिठी मौनाची ॥३७॥
म्यां सत्यचि बोलावें । हेंही त्यासी जीवें नाठवे ।
मिथ्या बोलों लोभस्वभावें । हेंही न संभवे मुक्तासी ॥३८॥
सत्य मिथ्या जीं बोलणीं । निःशेष प्राशूनि नेलीं दोनी ।
मुळींच्या मौनें जाला मौनी । नाना वचनीं बोलतां ॥३९॥
तेथ सैराट हाक देतां । कां सिंहनादें गर्जतां ।
शब्दीं ठसावली निःशब्दता । मौन सर्वथा मोडेना ॥३४०॥
जरी तो माझें स्तवन करी । तरी मी त्याच्या स्तवनामाझारीं ।
तो जरी सैरा बडबड करी । त्याही माझारीं मी त्यासी ॥४१॥
जरी त्यासी येऊनि भांडण पडे । तरी भांडणही करणें घडे ।
त्या कलहामाजीं मागेंपुढें । चहूंकडे मज देखे ॥४२॥
त्याचे वांकडेतिकडे व्यंग बोल । ते जाण ब्रह्मचि केवळ ।
तया आम्हां अभिन्न मेळ । निजात्मसाक्ष वस्तीसी ॥४३॥
अवचटें त्याच्या मुखाबाहेरीं । ज्यासी म्हणे तुज देवो तारी ।
त्यासी मी वाउनियां शिरीं । ब्रह्मसाक्षात्कारीं पाववीं ॥४४॥
यालागीं त्याच्या वचनाआधीन । मी सर्वथा असें जाण ।
त्याचें वचन तें प्रमाण । सर्वस्वें जाण मी मानीं ॥४५॥
आतां तो मी हे ऐसी बोली । बाहेर सवडी वाढिन्नली ।
मी तोचि तो हे किली । मागीं चोजवली मद्भक्तां ॥४६॥
यालागीं तो माझा जीवप्राण । मी त्याचें निजजीवन ।
तयासीं मज भिन्नपण । कल्पांतीं जाण असेना ॥४७॥
एवं तो सगळा मजभीतरीं । मी तया आंतुबाहेरीं ।
ऐसेनि अभिन्नपणेंकरीं । सुखें संसारीं नांदतू ॥४८॥
त्याचे मुखींचे जे जे बोल । ते मीचि बोलता सकळ ।
मुक्ताचें बोलणें केवळ । तुजप्रती विवळ म्यां केलें ॥४९॥
हातीं कांही घेवों जाये । तंव ते घेणें देवो होये ।
देतां कांहीं देवो पाहे । तेंही होये तद्रूप ॥३५०॥
तेव्हां दान आणि देते घेते । भिन्नपणें न देखे तेथें ।
यालागीं करोनियां अकर्ते । यापरी करांतें वर्तवी ॥५१॥
निजस्वभावें ते कर । जो कांहीं करिती व्यापार ।
तेथ नकेलेपणाचें सूत्र । सहजीं साचार ठसावे ॥५२॥
करीं पडलिया शस्त्र । करूं जाणे तो व्यापार ।
परी मी कर्ता हा अहंकार । अणुमात्र असेना ॥५३॥
पुढें वोढवलें अवचितें । तरी खेळों जाणे द्यूतकर्मातें ।
हारी जैत नाठवे चित्तें । निजस्वभावें तें खेळतु ॥५४॥
वोडवल्या ब्राह्मणपूजा । करूं जाणे अतिवोजा ।
पूज्यपूजकत्वें भावो दुजा । न मनूनि द्विजां पूजितु ॥५५॥
धनुषीं काढूं जाणे वोढी । अनुसंधानें बाण सोडी ।
अलक्ष्य लक्षूनि भेदी निरवडी । परी न धरी गोडी श्लाघेची ॥५६॥
कैसें कर्म निपजे करीं । जैशा समुद्रामाजीं लहरी ।
तैसा निजस्वरूपामाझारीं । नाना व्यापारीं निश्चळु ॥५७॥
सूर्य मृगजळातें भरी । तैसा व्यापारू निजनिर्विकारीं ।
परी केलेंपण शरीरीं । तिळुभरी असेना ॥५८॥
सूर्यकांतीं अग्नि खवळे । तें कर्म म्हणती सूर्यें केलें ।
तैसें हस्तव्यापारें जें जें जालें । नाहीं केलें तें त्याने ॥५९॥
सूर्यकांतीं पाडावा अग्नी । हें नाहीं सूर्याचे मनीं ।
तेवीं मुक्त निरभिमानी । क्रियाकरणीं विचरतु ॥३६०॥
त्यासी चालवूं जातां पायें । तळीं पृथ्वी नाहीं होये ।
आपण आपणियावरी पाहे । चालतु जाये स्वानंदें ॥६१॥
जळींचा जळावरी तरंग । अभिन्नपणें चाले चांग ।
तैसा तो निजरूपीं सांग । चालवी अंग चिद्रूपें ॥६२॥
तयासी असतांही चरण । आवडीं चाले चरणेंविण ।
करी सर्वांगें गमन । सर्वत्र जाण जालासे ॥६३॥
जेवीं अखंड दंडायमान । पायेंवीण चाले जीवन ।
तेवीं चरणेंविण गमन । नित्य सावधान मुक्ताचें ॥६४॥
सर्वथा पायेंविण । वायूचें सर्वत्र गमन ।
तैसेंच मुक्ताचें लक्षण । स्वरूपीं जाण सर्वत्र ॥६५॥
यापरी न हालतां जाण । त्याचें सर्वत्र गमन ।
नाठवे चालतेंपण । ऐसेंच लक्षण मुक्ताचें ॥६६॥
मूळीं आत्मा आत्मी नाहीं जाणा । यालागीं स्त्रीपुरुषभावना ।
त्यासी सर्वथा आठवेना । दैवें अंगना तो भोगी ॥६७॥
नटू नाटकु अवगला । पुरुष स्त्रीवेषें दिसों आला ।
स्त्रीपुरुषभावो संपादिला । तेवीं हा जाहला गृहस्थु ॥६८॥
कां अर्धनारीनटेश्वरीं । जो पुरुष तोचि नारी ।
मुक्तासी जाण तैशापरी । स्त्रीपुरुषाकारीं निजबोधू ॥६९॥
जेवीं कां आपुली साउली । आवडीं आपण आलिंगिली ।
तेवीं मुक्तें स्त्री भोगिली । द्वैताची भुली सांडोनी ॥३७०॥
छाया कोठें असे कोठें वसे । सरशी असतां ज्याची तो न पुसे ।
मुक्तासी जाण तैसें । लोलुप्य नसे स्त्रियेचें ॥७१॥
एवं स्त्रीपुरुषविकारप्राप्ती । त्याची न मोडे आत्मस्थिती ।
दैवें जाहलिया संतती । आत्मप्रतीती तेथेंही ॥७२॥
’आत्मा वै पुत्रनामासि’ । सत्यत्व आलें ये श्रुतीसी ।
पुत्रत्वें देखे आपणासी । निजरूपेंसीं सर्वदा ॥७३॥
स्वयें जनकू स्वये जननी । स्वयें क्रिडे पुत्रपणीं ।
आपणावांचूनि जनींवनीं । आणिक कोणी देखेना ॥७४॥
एवं स्त्रीपुत्रसंतती । जेवीं आकाशी मेघपंक्ती ।
काळें येती काळें जाती । तैशी स्थिती मुक्ताची ॥७५॥
स्त्रीसंभोगीं जें होय सुख । तें सुख मुक्तासी सदा देख ।
यालागी स्त्रीकाम‍अभिलाख । नाही विशेख मुक्तासी ॥७६॥
जैसे राजहंसापाशीं शेण । तैसें मुक्तापाशीं जाण धन ।
त्यावरी त्याचें नाहीं मन । उदासीन सर्वदा ॥७७॥
व्याघ्रासी वाढिलें मिष्टान्न । तें त्यासी जैसें नावडे जाण ।
तैसें मुक्तासी नावडे धन । धनलोभीपण त्या नाहीं ॥७८॥
पोतास कापुराचा डळा । जेवीं नातळे काउळा ।
तेवीं अनर्घ्यरत्‍नमाळा । मुक्तें सांडिल्या थुंकोनि ॥७९॥
ज्यासी धनलोभाची आस्था । त्यासी कल्पांतीं न घडे मुक्तता ।
तैसें स्त्रीकामिया सर्वथा । नव्हे परमार्थता निजबोधू ॥३८०॥
मुक्ताचिये निद्रेपाशीं । समाधि ये विश्रांतीसी ।
शिणली धांवे माहेरा जैसी । तैसी विसाव्यासी येतसे ॥८१॥
जागृतिस्वप्नसुषुप्तीसी । नातळोनि तींही अवस्थांसी ।
निजीं निजे निजत्वेंसीं । अहर्निशीं निजरूपें ॥८२॥
निजीं निजों जातां निर्धारा । तळीं हरपली धरा ।
वरी ठावो नाहीं अंबरा । ऐसिया सेजारामाजीं निजे ॥८३॥
नवल निजत्याची वोज । चालतां बोलतां न मोडे नीज ।
खातां जेवितां अखंड नीज । सहजीं सहज निजरूप ॥८४॥
निजवितें कां उठवितें । दोनी तोचि आहे तेथें ।
कोण कोणा जागवितें । निजेरूपचि तें निजरूपें ॥८५॥
जागतां निजेशीं वागे । वागतांही नीज लागे ।
एवं नीजरूप जाहला अंगें । निद्रेचेनि पागें पांगेना ॥८६॥
शय्या शयन सेजार । अवघे तोचि असे साचार ।
आपुल्या निजाचें आपण घर । नित्य निरंतर निजीं निजे ॥८७॥
ऐसें जें जें करूं जाय कर्म । तेथ तेथ प्रकटे परब्रह्म ।
मुक्तासी एकुही नाहीं नेम । हें मुख्य वर्म मुक्ताचें ॥८८॥
मुक्तासी नेमबंधन । तैं अंगीं लागलें साधन ।
साधन असतां मुक्तपण । न घडे जाण सर्वथा ॥८९॥
मुक्तासी तंव आसक्ती । सर्वदा नाहीं सर्वार्थी ।
शेष प्रारब्धाचे स्थितीं । कर्में निपजतीं निरपेक्षे ॥३९०॥
ज्याचा निमाला अहंकारू । तो माझें स्वरूप साचारू ।
ये अर्थी न लगे विचारू । वेदशास्त्र-संमत ॥९१॥
जो नित्यमुक्त निर्विकारी । तो वर्ततां वर्ते मजमाझारीं ।
मी तया आंतुबाहेरीं । जेवीं सागरीं कल्लोळ ॥९२॥
यापरी जाला जो परब्रह्म । त्यासी स्वप्नप्राय धर्माधर्म ।
बांधूं न शके इंद्रियकर्म । हें त्याचें वर्म तो जाणे ॥९३॥