आरंभ
श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीकृष्णाय नमः ॥
ॐ नमो सद्गुरु धन्वंतरी । ज्याची दृष्टीचि निरुज करी ।
त्यावांचोनि संसारीं । भवरोगु दुरी न करवे ॥१॥
ज्या भवरोगाचेनि दर्पें । फुंफात तापलीं त्रिविध तापें ।
'मी माझे' येणें संकल्पें । वाग्जल्पें जल्पती ॥२॥
पडिलीं द्वैताचिया दुखणा । तोंडींची चवी गेली जाणा ।
मुखा आला कडवटपणा । कटु वचना बोलतु ॥३॥
जेथें व्याधीचेनि सन्निपातें । विवेक हाणोनियां लातें ।
उमरुडूनि धैर्य हो ते । वासनावनातें हिंडती ॥४॥
मनोरथकर्दमीं चरफडित । संकल्पमृगजळीं बुडत ।
वेगीं निसरोनियां पडत । टेंक चढतां स्वर्गाचें ॥५॥
वोरबडत स्नेहाची आराटी । गोंवीत लोभाची बोरांटी ।
खिळिला प्रपंचाचिया कंठीं । मारितां नुठी तेथूनि ॥६॥
भवरोगभ्रमें भ्रमले कैसे । खावों नये तें खावों बैसे ।
करूं नये तें करितां दिसे । योषितांसरिसें धांवत ॥७॥
तेथ धनभयाचे शारे येत । तेणें थरथरां कांपत ।
धाकें धाकें घामेजत । दडी देत गुप्तत्वें ॥८॥
भोगाभिमानु चढे देहीं । तेव्हां न राहे खाटे भुईं ।
विधीचें पांघरूण टाकी पाहीं । डोळा ठायीं लागेना ॥९॥
उभें न राहवे ऐक्यवृत्ती । क्षीण झाली ज्ञानशक्ती ।
पडलीं जडत्वें लोळती । पाणी मागती विषयांचे ॥१०॥
अल्पअल्प देतां तें जळ । कडकडूनि झोंबती प्रबळ ।
आम्हांसी फार द्या गा जळ । तृषा केवळ वोळेना ॥११॥
कुपथ्य करितां निरंतर । तंव तो झाला जीर्णज्वर ।
क्षयो लागला जी थोर । क्षीण शरीर पडियेलें ॥१२॥
क्षणाक्षणां अतिक्षीणता । विकार संचरले जीविता ।
तेणें प्रबळ वाढली चिंता । सुख सर्वथा बुडालें ॥१३॥
नवल रोगाचा पडिपाडू । गोड परमार्थ तो जाला कडू ।
केवळ विषप्राय विषय कडू । तोचि गोडु पैं झाला ॥१४॥
ते व्याधीचिया उफाडा । देतां सत्कथाकाढा ।
श्रवणमुखींच्या भावार्थदाढा । पाडी पुढां दांतखिळी ॥१५॥
देतां तुलसीमकरंद नसू । वरता जावों नेदी श्वासू ।
मस्तक झाडी मानी त्रासू । रोगें बहुवसु व्यापिला ॥१६॥
ऐसा रोग देखोनियां गाढा । वैद्य आचार्य धडफुडा ।
कृपा पाहे याजकडा । तो रोकडा वांचवी ॥१७॥
निधडा वैद्य तो सुबुद्धि । जीवु गेलिया मरों नेदी ।
जीवेंवीण वांचवी त्रिशुद्धि । अगाध सिद्धि तयाची ॥१८॥
शुद्धभाग्येंकरूनि जाण । तो करी कृपाकूर्मावलोकन ।
तेंचि रोगिया अमृतपान । होय सावधान तत्काळ ॥१९॥
एवं जालिया सावधान । रोगी आपणिया आपण ।
नित्यानित्याचें पाचन । करी सेवन साक्षेपें ॥२०॥
तेणें न फिटेचि जीर्णज्वरु । न तुटे क्षयाचा महामारु ।
हें देखोनियां वैद्यसद्गुरु । रसोपचारु मांडिला ॥२१॥
तेणें अक्षररस अर्धमात्रा । देतां क्षयाचा थारा ।
मोडूनियां शरीरा । पूर्वपरंपरा अक्षय केलें ॥२२॥
दारुण चुकवावया कुपथ्य । वैराग्य राखण ठेविलें नित्य ।
लावूनि अनुसंधानाचें पथ्य । निर्दाळिला तेथ भवरोगू ॥२३॥
रोगी उपचारिल्यावरी । प्रबळ क्षुधा खवळे भारी ।
चित्तचिंतेच्या लाह्या करी । क्षणामाझारीं खादल्या ॥२४॥
काळे गोरे चतुर्वर्णचणे । आश्रमेंसीं भाजिले फुटाणे ।
अहं सोहंगुळेंसीं तेणें । निःशेष खाणें तत्काळ ॥२५॥
फळाभिलाषेंसीं आशा । बोंडें भरलीं होतीं खसखसा ।
तींही खादलीं घसघसां । न लगतां घांसा गिळियेलीं ॥२६॥
गूळ साखरेचा पडिपाडू । खादले कर्माकर्माचे लाडू ।
खातां न म्हणे गोड कडू । लागला झोडूं स्वइच्छा ॥२७॥
ब्रह्माहमस्मीचीं गोमटीं । पक्वान्नें देखिलीं दिठीं ।
तींही खाऊनि उठाउठी । मायेपाठीं लागला ॥२८॥
ते धाकेंधाकेंचि निमाली । मिथ्यात्वें नासोनि गेली ।
स्वानंदें पुष्टि जाली । झाडी केली भवरोगा ॥२९॥
ऐसा सद्गुरु वैद्य गाढा । जेणें उपचारोनि केलों निधडा ।
शरण रिघावें तुजपुढां । तंव चहूंकडां तूंचि तूं ॥३०॥
तुजवेगळें आपणियातें । देखोनि शरण यावें तूतें ।
तंव मीतूंपण हारपलें थितें । कैसेनि तूतें भजावें ॥३१॥
ज्यांच्या सुटल्या जीवग्रंथी । झाले आत्माराम निश्चितीं ।
तेही अहेतुक भक्ति करिती । प्राप्तांची स्थिति हे जाणा ॥३२॥
गुरुभजनापरतें सुख । मोक्ष मानिती तेही मूर्ख ।
मोक्ष गुरुचरणींचा रंक । विरळा लोक हें जाणती ॥३३॥
आम्हां सद्गुरुदृष्टीं परम योग्य । आम्ही सद्गुरुकृपा सदा श्लाघ्य ।
गुरुसेवें आम्ही सभाग्य । परम योग्य गुरुस्तवनें ॥३४॥
सद्गुरूचें नाममात्र । तेंचि आम्हां वेदशास्त्र ।
सकळ मंत्रावरिष्ठ मंत्र । नाम सर्वत्र गुरूचें ॥३५॥
सद्गुरूचें तीर्थमात्र । सकळ तीर्थां करी पवित्र ।
गुरुचरण तें आमचें क्षेत्र । वृत्ति स्वतंत्र ते आम्हां ॥३६॥
तूं पुरे पुरे म्हणसी स्तवन । परी वर्णितां तुझे उदार गुण ।
अतृप्त सर्वथा नुठी मन । तुझी आण वाहातसें ॥३७॥
तुझे गुण वर्णावया तत्त्वतां । मी प्रवर्तलों श्रीभागवता ।
त्वां मज लाविलें भक्तिपंथा । निजकथाकीर्तनीं ॥३८॥
जय जय सद्गुरु जनार्दना । भवगजपंचानना ।
एकाकी शरण आलों जाणा । तुझ्या श्रीचरणा पावलों ॥३९॥
पावलों शास्त्र श्रीभागवत । अवधारा तेथींचा मथितार्थ ।
उद्धवासी श्रीकृष्णनाथ । परम परमार्थ सांगेल ॥४०॥
यदुअवधूतसंवादेंसीं । लक्षणोक्त चोविसां गुरूंसी ।
परिसोनियां उद्धवासी । भावना ब्रह्मेंसीं लिगटली ॥४१॥
ब्रह्म सर्वगत सत्य होये । मज सबाह्य कोंदलें आहे ।
तेंचि माझें मज ठाउकें नोहे । कोण उपाये करावे ॥४२॥
ऐसी उद्धवाची चिंता । कळों सरली कृष्णनाथा ।
तोचि उपावो सर्वथा । होय सांगता अविरोधें ॥४३॥