श्लोक २६ वा
उद्धव उवाच -
प्रकृतिः पुरुषश्चोभौ यद्यप्यात्माविलक्षणौ ।
अन्योन्यापाश्रयात्कृष्ण दृश्यते न भिदा तयोः ।
प्रकृतौ लक्ष्यते ह्यात्मा प्रकृतिश्च तथात्मनि ॥२६॥
प्रकृति पुरुष भिन्नभिन्न । येचि अर्थीं उद्धवें जाण ।
साडेतीन श्र्लोकीं अगाध प्रश्न । देवासी आपण पुसत ॥३१॥
प्रकृतीहूनि पुरुष भिन्न । हें ऐकोनि देवाचें वचन ।
प्रकृतिपुरुषांवेगळा श्रीकृष्ण । हा द्रष्टा संपूर्ण दोहींचा ॥३२॥
म्हणे ऐक श्रीकृष्णा श्रेष्ठा । हे प्रकृतिपुरुषांची चेष्टा ।
तूं वेगळेपणें देखणा द्रष्टा । सुरवरिष्ठा श्रीपती ।३३॥
प्रकृति पुरुष दोनी भिन्न । एक जड एक चेतन ।
हें मजही कळतसे जाण । परी वेगळेपण लक्षेना ॥३४॥
जैसा तप्तलोहाचा गोळ । दिसे अग्नीचि केवळ ।
तेवीं प्रकृतिपुरुषांचा मेळ । दिसे सबळ एकत्वें ॥३५॥
जेवीं बीज धरोनियां पोटेंसीं । निकणू कोंडा वाढे कणेंसीं ।
तेवीं प्रकृति जाण पुरुषेंसीं । अभिन्नतेसीं जडलीसे ॥३६॥
कां नारळ चोख धरोनि पोटीं । निरस कठिण वाढे नरोटी ।
तेवीं पुरुषयोगें प्रकृति लाठी । झाली सृष्टी अनिवार ॥३७॥
कणावेगळा कोंडा न वाढे । तेवीं पुरुषावेगळी प्रकृति नातुडे ।
हें प्रकृतिपुरुषांचें बिरडें । तुजवेगळें निवाडें निवडेना ॥३८॥
जेवीं कां शिंपीचे अंगीं । जडली रुपेपणाची झगी ।
तेवीं पुरुषाच्या संयोगीं । प्रकृति जगीं भासत ॥३९॥
तीक्ष्ण रविकरसंबंधीं । भासे मृगजळाची महानदी ।
तेवीं पुरुषाच्या संबंधीं । प्रकृति त्रिशुद्धी आभासे ॥२४०॥
जेवीं कां नभीं नीलिमा । वेगळी न दिसे सांडूनि व्योमा ।
तेवीं प्रकृति-पुरुषोत्तमां । वेगळीक आम्हां दिसेना ॥४१॥
मुख्य देहाचें जें देहपण । तेंचि प्रकृतीचें बाधकत्व जाण ।
या देहाहोनियां भिन्न । पुरुषाचें भान दिसेना ॥४२॥
अहंप्रत्ययें आत्मा म्हणती । तेही देहाकारें स्फुरे स्फूर्ती ।
देहावेगळी आत्मप्रतीती । न दिसे निश्चितीं गोविंदा ॥४३॥
डोळा सांडूनि दृष्टि उरे । वातीवेगळा दीप थारे ।
तैं देहावेगळा आत्मा स्फुरे । साचोकारें गोविंदा ॥४४॥
जिव्हेवीण रसस्वादू । श्रोत्रेंवीण ऐकवे शब्दू ।
तैं देहावेगळा आत्मबोधू । होय विशदू गोविंदा ॥४५॥
कांटेवीण फणस आतुडे । कां सोपटेंवीण ऊंस वाढे ।
तैं देहावेगळा आत्मा जोडे । वाडेंकोडें गोविंदा ॥४६॥
तुम्हींच सांगीतली निजात्मखूण । नरदेह ब्रह्मप्राप्तीचें कारण ।
शेखीं देहावेगळें आत्मदर्शन । केवीं आपण प्रतिपादां ॥४७॥
आणि आत्मावेगळी प्रकृती । सर्व प्रकारें न ये व्यक्ती ।
रुपावेगळी छाया केउती । कैशा रीतीं आभासे ॥४८॥
गोडीवेगळी साकर होये । परिमळावेगळा कापूर राहे ।
तैं आत्म्यावेगळी पाहें । प्रकृति लाहे अभिव्यक्ती ॥४९॥
गगनावेगळा घट राहे । तंतूवेगळा पट होये ।
तैं आत्म्यावेगळी पाहें । प्रकृति लाहे अभिव्यक्ती ॥२५०॥
गोडीवेगळा वाढें ऊंस । कणेंवीण जैं वाढे भूस ।
तैं आत्म्यावेगळी रुपस । माया सावकाश व्यक्तीसी ये ॥५१॥
प्रकृतिलक्षणीं आत्मा लक्षिजे । आत्मेनि प्रकृतीसी प्रकाशिजे ।
अनादि दोनी इये योग जे । वेगळा लाहिजे बोध केवीं ॥५२॥
प्रकृतीहुनि आत्मा भिन्न । सर्वथा आम्हां न दिसे जाण ।
येचि अर्थींची विनवण । उद्धव आपण करीतसे ॥५३॥;