श्लोक २१ वा
एष वै परमो योगो, मनसः संग्रहः स्मृतः ।
हृदययज्ञत्वमन्विच्छन्, दम्यस्येवार्वतो मुहुः ॥२१॥
जैसा वारु उपलाणी । वश्य करी अश्वसाहणी ।
मागें तरटांचा कर झणाणी । पुढें राखे नेहटुनी रागबागा ॥१६॥
तेथ जें जें पाऊल वोजा करी । तेथ मान दे जीजीकारीं ।
जेथ फुटोनि पडे बाहेरी । तेथ तरट मारी सवर्म ॥१७॥
जेथ हटावला न सांडी खोडी । ते ठायीं दे मोकळवाडी ।
परी निःशेष पीडी ना सोडी । ऐसा पडिपाडीं राखत ॥१८॥
दमनीं देखोनि अत्यादरु । स्वामीहृदय जाणे वारु ।
आणि वारुवाचें अभ्यंतरु । कळे साचारु स्वामीसी ॥१९॥
ऐसें उभयहृदय-ऐक्ययोगें । वारु न धरितां रागबागें ।
अडणें उडणें सांडी वेगें । मग नाचों लागे मोकळा ॥२२०॥
ऐसें वश्य केलिया अश्वातें । मग कर्त्याचिया मनोगतें ।
वारु नाचे काचेनि सुतें । यापरी मनातें दमावें ॥२१॥
मनोजयो कीजे आपण । तोचि ’परमयोग’ कारण ।
हेंचि मागिले श्लोकीं निरुपण । तुज म्यां संपूर्ण सांगितलें ॥२२॥
’नृदेहमाद्यं’ या श्लोकाचे अंतीं । कर्मवैराग्यद्वारा मुक्ती ।
आतां सांगितली हे स्थिती । उत्तमगतीं अभ्यासें ॥२३॥
मुख्यतः सांख्ययोगें माझी प्राप्ती । तें मी सांगेन तुजप्रती ।
मिथ्या संसाराची स्फूर्ती । ब्रह्मसंविती साचार ॥२४॥
हें ज्ञानगहन निरुपण । तुज मी सांगेन गुह्य ज्ञान ।
जें असोनि त्रिगुणीं वर्तमान । अलिप्त जाण गुणकार्या ॥२५॥
’तुज मी सांगेन गुह्य ज्ञान’ । हें ऐकोनि देवाचें वचन ।
उद्धव स्वयेंचि झाला कान । अतिसावधान श्रवणार्थी ॥२६॥
देखोनि उद्धवाचा अत्यादरु । आर्तचित्तचकोरचंद्रु ।
निजज्ञानगुणसमुद्रु । काय यादवेंद्रु बोलिला ॥२७॥