श्लोक ५५ वा
विसृजति हृदयं न यस्य साक्षाद्धरिरवशाभिहितोऽप्यघौघनाशः ।
प्रणयरशनया धृताङिघ्रपद्मः स भवति भागवतप्रधान उक्तः ॥५५॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे एकादशस्कंधे निमिजायंतसंवादे एकाकारटीकायां द्वितीयोऽध्यायः ॥२॥
अवचटें तोंडा आल्या ’हरी’ । सकळ पातकें संहारी ।
तें हरिनाम निरंतरीं । जे निजगजरीं गर्जती ॥७३॥
ऐसें ज्यांचे जिव्हेवरी । नाम नाचे निरंतरीं ।
ते धन्य धन्य संसारीं । स्वानंदें हरि गर्जतु ॥७४॥
सप्रेम सद्भावें संपूर्ण । नित्य करितां नामस्मरण ।
वृत्ति पालटती आपण । तेंही लक्षण ऐक राया ॥७५॥
नामसरिसाच हरी । रिघे हृदयामाझारीं ।
तेणें धाकें अभ्यंतरीं । हों लागे पुरी हृदयशुद्धी ॥७६॥
तेव्हां प्रपंच सांडोनि ’वासना’ । जडोनि ठाके जनार्दना ।
’अहं’ कारु सांडोनि अहंपणा । ’सोहं’ सदनामाजीं रिघे ॥७७॥
’चित्त’ विसरोनि चित्ता । जडोनि ठाके भगवंता ।
’मनाची’ मोडली मनोगतता । संकल्पविकल्पता करुं विसरे ॥७८॥
कृतनिश्चयेंसीं ’बुद्धी’ । होऊनि ठाके समाधी ।
ऐशी देखोनि हृदयशुद्धी । तेथोनि त्रिशुद्धी न रिघे हरी ॥७९॥
हरिनामप्रेमप्रीतीवरी । हृदयीं रिघाला जो हरी ।
तो निघों विसरे बाहेरी । भक्तप्रीतिकरीं कृपाळू ॥७८०॥
भक्तें प्रणयप्रीतीची दोरी । तेणें चरण धरोनि निर्धारीं ।
निजहृदयीं बांधिला हरी । तो कैशापरी निघेल ॥८१॥
भगवंत महा अतुर्बळी । अदट दैत्यांतें निर्दळी ।
तो कोंडिला हृदयकमळीं । हे गोष्टी समूळीं मिथ्या म्हणती ॥८२॥
जो शुष्क काष्ठ स्वयें कोरी । तो कोंवळ्या कमळामाझारीं ।
भ्रमर गुंतला प्रीतीवरी । केसर माझारीं कुचंबो नेदी ॥८३॥
तेवीं भक्ताचिया प्रेमप्रीतीं । हृदयीं कोंडिला श्रीपती ।
तेथ खुंटल्या सामर्थ्यशक्ती । भावार्थप्रती बळ न चले ॥८४॥
बाळ पालवीं घाली पिळा । तेणें बाप राहे थोकला ।
तरी काय तो निर्बळ जाहला । ना तो स्नेहें भुलला ढळेना ॥८५॥
तेवीं निजभक्त लळेवाड । त्याचें प्रेम अत्यंत गोड ।
निघावयाची विसरोनि चाड । हृदयीं सुरवाड हरि मानी ॥८६॥
ऐसें ज्याचें अंतःकरण । हरि न सांडी स्वयें आपण ।
तैसेचि हरीचे श्रीचरण । जो सांडीना पूर्ण प्रेमभावें ॥८७॥
हरीचे ठायीं प्रीति ज्या जैशी । हरीची प्रीति त्या तैसी ।
जे अनन्य हरीपाशीं । हरि त्यांसि अनन्य सदा ॥८८॥
ऐसे जे हरिचरणीं अनन्य । तेचि भक्तांमाजीं प्रधान ।
वैष्णवांत ते अग्रगण । राया ते जाण ’भाववतोत्तम’ ॥८९॥;
गौण करुनि चारी मुक्ती । जगीं श्रेष्ठ भगवद्भक्ती ।
त्या उत्तम भक्तांची स्थिती । संक्षेपें तुजप्रती बोलिलों राया ॥७९०॥
पूर्ण भक्तीचें निरुपण । सांगतां वेदां पडलें मौन ।
सहस्त्रमुखाची जिव्हा पूर्ण । थकोनि जाण थोंटावे ॥९१॥
ते भक्तीची एकांशता तुज म्यां सांगितली हे कथा ।
यावरी परिपूर्णता । राया स्वभावतां तूं जाणशी ॥९२॥
हरीसारिखा रसाळ वक्ता । सांगतां उत्तमभक्तकथा ।
तटस्थ पडिलें समस्तां । भक्तभावार्थता ऐकोनी ॥९३॥
तंव रावो रोमांचित जाहला । रोममूळीं स्वेद आला ।
श्रवणसुखें लांचावला । डोलों लागला स्वानंदें ॥९४॥
पूर्ण संतोषोनि मनीं । म्हणे भलें केलें मुनी ।
थोर निवालों निरुपणीं । श्रवणाची धणी तरी न पुरे ॥९५॥
ऐकोनि हरीचें वचन । राजा म्हणे हे अवघे जण ।
अपरोक्षज्ञानें ज्ञानसंपन्न । वक्ते पूर्ण अवघेही ॥९६॥
भिन्न भिन्न करोनि प्रश्न । आकर्णूं अवघ्यांचें वचन ।
ऐशिया श्रद्धा राजा पूर्ण । अनुपम प्रश्न पैं करील ॥९७॥
रायासी कथेची पूर्ण चाड । पुढां प्रश्न करील गोड ।
जे ऐकतांचि पुरे कोड । श्रोते वाड सुखावती ॥९८॥
त्या प्रश्नाचें गुह्य ज्ञान । श्रवणीं पाववीन संपूर्ण ।
वदनीं वक्ता श्रीजनार्दन । यथार्थ पूर्ण अर्थवी ॥९९॥
पांवा नाना मधुर ध्वनी गाजे । परी तो वाजवित्याचेनि वाजे ।
तेवीं एका जनार्दनीं साजे । ग्रंथार्थवोजें कवि कर्ता ॥८००॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे एकादशस्कंधे निमिजायंतसंवादे एकाकारटीकायां द्वितीयोऽध्यायः ॥२॥
॥ ॐ तत्सत् - श्रीकृष्ण प्रसन्न ॥