श्लोक १९ व २० वा
केवलात्मानुभावेन स्वमायां त्रिगुणात्मिकाम् ।
सङ्क्षोभयन्सृजत्यादौ तया सूत्रमरिन्दम ॥१९॥
तामाहुस्त्रिगुणव्यक्तिं सृजन्तीं विश्वतोमुखम् ।
यस्मिन्प्रोतमिदं विश्वं येन संसरते पुमान् ॥२०॥
तेणें निजात्मकाळसत्तें । अवलोकिलें निजमायेतें ।
ते क्षोभोनि तेथें । निजसूत्रातें उपजवी ॥९॥
तेचि बोलिली 'क्रियाशक्ती' । करिती झाली त्रिगुणव्यक्ती ।
अहंकारद्वारा स्रजिती । जगउत्पत्तीतें मूळ ॥२१०॥
तेथें गुणागुणविभाग । सुर नर आणि पन्नग ।
अध ऊर्ध्व मध्यभाग । रचिलें जग तत्काळ ॥११॥
ब्रह्मांडीं सूत्र जाण । पिंडू वर्तवी प्राण ।
पिंडब्रह्मांडविंदान । कर्त्री जाण 'क्रियाशक्ति' ॥१२॥
जीव करावया संसारी । षड्विकार वाढवी शरीरीं ।
षडूर्मी त्यामाझारीं । जीव संचारीं संचरवी ॥१३॥
एवढी संसारउत्पत्ती । करावया इची व्युत्पत्ती ।
यालागीं नांवें 'क्रियाशक्ती' । सांख्यसंमतीं बोलिजे ॥१४॥
या क्रियाशक्तिसूत्राचे ठायीं । जग ओतिलें असे पाहीं ।
आडवेतिडवे ठायींचे ठायीं । गोंवून लवलाहीं वाढत ॥१५॥
दृढबंध देहाभिमाना । देऊन संसारी करी जना ।
उपजवी अनिवार वासना । योनीं नाना जन्मवी ॥१६॥
पित्याचेनि रेतमेळें । रजस्वलेचेनि रुधिरबळें ।
उकडतां जठराग्निज्वाळें । बहुकाळें गोठलें ॥१७॥
तेथ निघाले अवयवांकुर । करचरणादिक लहान थोर ।
देह जाला जी साकार । तरी अपार यातना ॥१८॥
जठरीं गर्भाची उकडतां उंडी । नाना दुःखांची होय पेडी ।
रिघे विष्ठा कृमी नाकींतोंडी । तेणें मस्तक झाडी पुरे पुरे ॥१९॥
थोर गर्भींची वेदना । आठवितां थरकांपू मना ।
भगद्वारें जन्म जाणा । परम यातना जीवासी ॥२२०॥
ऐसें जन्मवूनि जनीं । घाली स्वर्गाच्या बंदिखानीं ।
कां पचती अधःपतनीं । देहाभिमानेंकरूनियां ॥२१॥
ऐसी सुखदुःखांची कडी । घालोनि त्रिगुणीं दृढ बेडी ।
भोगवी दुःखांच्या कोडी । तरी न सोडी अविद्या ॥२२॥
हा थोर मायेचा खटाटोपू । राया तुज नाहीं भयकंपू ।
तुवां दृढ धरोनि अनुतापू । अभिमानदरर्पू छेदिला ॥२३॥
तुझी पालटली दिसे स्थिती । हृदयीं प्रगटली चिच्छक्ती ।
मावळली अविद्येची राती । बोधगभस्ति उगवला ॥२४॥
जेथ छेदिला अभिमान । तेथें कामादि वैरी निमाले जाण ।
जेवीं शिर छेदिल्या करचरण । सहजें जाण निमाले ॥२५॥
यापरी तूं 'अरिमर्दन' । बोलिलों तें सत्य जाण ।
ऐकोनि अवधूतवचन । सुखसंपन्न नृप झाला ॥२६॥
म्हणे धन्य धन्य मी सनाथ । मस्तकीं ठेविला हस्त ।
प्रेमें वोसंडला अवधूत । हृदयीं हृदयांत आलिंगी ॥२७॥
दोघां निजात्मबोधें जाहली भेटी । यालागीं खेवा पडली मिठी ।
तेणें आनंदें वोसंडे सृष्टी । सभाग्यां भेटी सद्गुरूसी ॥२८॥
बालका कीजेति सोहळे । तेणें निवती जननीचे डोळे ।
शिष्यासी निजबोधु आकळे । ते सुखसोहळे सद्गुरूसी ॥२९॥
करितां दोघांसी संवादु । वोसंडला परमानंदु ।
पुढील कथेचा संवादु । अतिविशदु सांगत ॥२३०॥