Get it on Google Play
Download on the App Store

तीन मुले 109

दिवाळी
दिवस जात होते. दु:खाचा विसर काळामुळे पडतो. हळूहळू दु:खाची तीव्रता कमी होते. मधुरीचे दु:ख कमी झाले. मधून मधून मंगाची तिला आठवण येई. परंतु आता ती एकसारखी रडत बसत नसे. मोलमजुरी करी. मुलांना सांभाळी. असे चालले होते आणि दिवाळीचा सण जवळ येत होता. त्या सणाने मधुरीला पुन्हा एकदा खूप दु:ख झाले. ती दोन वर्षापूर्वीची दिवाळी तिला आठवली. तिने सोन्याचा हात भाजला होता आणि मंगा गोरामोरा झाला होता. त्यामुळेच परदेशात जावयाला तो अधीर झाला होता. दारिद्र्याची चीड त्यामुळेच त्याला फार आली होती. परंतु तो आज नाही. दारिद्र्य दूर करण्यासाठी गेला. परंतु आज घरात अधिकच दारिद्र्य होते. मुलांचे कपडे फाटले होते. ती ते शिवी व त्यांना ठिगळे लावी; परंतु त्या चिंध्या पाहून तिला वाईट वाटे.

‘आई, आम्हांला नवीन कपडे कर.’ रुपल्या म्हणाला.
‘माझा सदरा फाटला आहे.’ सोन्या म्हणाला.
‘आपल्याजवळ पैसे नाहीत सोन्या.’ ती म्हणाली.
‘आम्हांला मुले हसतात.’ रुपल्या म्हणाला.

‘तू आण कोठून तरी पैस.’ सोन्याने सांगितले.
‘पैशाचे का बाळ झाड असते?’ ती म्हणाली.
‘आम्हांला नाही माहीत. नवीन आंगरखा दे म्हणजे झाले.’ रुपल्या बोलला.

मुले गेली बाहेर. परंतु मधुरीला खिन्न वाटले. काय या जीवनात राम, असे तिला वाटले, निराशा पसरली. तिला काही सुचेना इतक्यात बुधा आला. हसत हसत आला. जणू संगीत आले; प्रकाश चाला, आशा आली.

‘ये बुधा! ये.’ ती म्हणाली.
‘बरेच दिवसांनी आलो.’ तो म्हणाला.
‘का नाही मध्यंतरी आलास?’
‘वरचेवर आलो तर बरे दिसणार नाही म्हणून नाही आलो.’

‘येत जा रे बुधा. मला दूसरे कोण आहे? हल्ली मंगाची फार फार आठवण येते. दिवाळी आली. लोकांकडे पणत्या लावतील. दिवे लावतील; परंतु माझ्या घरी अंधार आहे. माझ्या कपाळी शोक आहे. माझ्या झोपडीत सारी वाण आहे. मंगा असता तर ही झोपडी फुललेली, आनंदाने भरलेली दिसती. पण कोठे गेला तो माझा पूर्णचंद्र? कोठे गेला माझा सूर्यनारायण? मंगा फुले तोडी व माझ्या केसांत घाली. त्या एका दिवाळीचे वेळेस त्याने असेच केले. मी रागावले त्याचेवर, म्हटले मी का आता लहान आहे? तीन मुलांची आई झाल्ये. तर त्याला वाईट वाटले. मंगा मनाचा मऊ होता. मंगाला थट्टासुध्दा सहन होत नसे. बुधा, का रे माझा मंगा गेला? माझे बाळ जिवंत नाही जन्मले. त्याच वेळेस माझ्या मनात चर्र झाले. काही तरी पुढे वाईट आहे असे वाटले. मधूनमधून मनाला वाटे की मंगाचे कदाचित हे शेवटचेच दर्शन असेल. बुधा, फार वाईट वाटते मला. तू येत जा. लोक म्हणोत वाटेल ते.’

तीन मुले

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
तीन मुले 1 तीन मुले 2 तीन मुले 3 तीन मुले 4 तीन मुले 5 तीन मुले 6 तीन मुले 7 तीन मुले 8 तीन मुले 9 तीन मुले 10 तीन मुले 11 तीन मुले 12 तीन मुले 13 तीन मुले 14 तीन मुले 15 तीन मुले 16 तीन मुले 17 तीन मुले 18 तीन मुले 19 तीन मुले 20 तीन मुले 21 तीन मुले 22 तीन मुले 23 तीन मुले 24 तीन मुले 25 तीन मुले 26 तीन मुले 27 तीन मुले 28 तीन मुले 29 तीन मुले 30 तीन मुले 31 तीन मुले 32 तीन मुले 33 तीन मुले 34 तीन मुले 35 तीन मुले 36 तीन मुले 37 तीन मुले 38 तीन मुले 39 तीन मुले 40 तीन मुले 41 तीन मुले 42 तीन मुले 43 तीन मुले 44 तीन मुले 45 तीन मुले 46 तीन मुले 47 तीन मुले 48 तीन मुले 49 तीन मुले 50 तीन मुले 51 तीन मुले 52 तीन मुले 53 तीन मुले 54 तीन मुले 55 तीन मुले 56 तीन मुले 57 तीन मुले 58 तीन मुले 59 तीन मुले 60 तीन मुले 61 तीन मुले 62 तीन मुले 63 तीन मुले 64 तीन मुले 65 तीन मुले 66 तीन मुले 67 तीन मुले 68 तीन मुले 69 तीन मुले 70 तीन मुले 71 तीन मुले 72 तीन मुले 73 तीन मुले 74 तीन मुले 75 तीन मुले 76 तीन मुले 77 तीन मुले 78 तीन मुले 79 तीन मुले 80 तीन मुले 81 तीन मुले 82 तीन मुले 83 तीन मुले 84 तीन मुले 85 तीन मुले 86 तीन मुले 87 तीन मुले 88 तीन मुले 89 तीन मुले 90 तीन मुले 91 तीन मुले 92 तीन मुले 93 तीन मुले 94 तीन मुले 95 तीन मुले 96 तीन मुले 97 तीन मुले 98 तीन मुले 99 तीन मुले 100 तीन मुले 101 तीन मुले 102 तीन मुले 103 तीन मुले 104 तीन मुले 105 तीन मुले 106 तीन मुले 107 तीन मुले 108 तीन मुले 109 तीन मुले 110 तीन मुले 111 तीन मुले 112 तीन मुले 113 तीन मुले 114 तीन मुले 115 तीन मुले 116 तीन मुले 117 तीन मुले 118 तीन मुले 119 तीन मुले 120 तीन मुले 121 तीन मुले 122 तीन मुले 123 तीन मुले 124 तीन मुले 125 तीन मुले 126 तीन मुले 127 तीन मुले 128 तीन मुले 129 तीन मुले 130 तीन मुले 131 तीन मुले 132 तीन मुले 133 तीन मुले 134 तीन मुले 135 तीन मुले 136 तीन मुले 137 तीन मुले 138 तीन मुले 139 तीन मुले 140 तीन मुले 141 तीन मुले 142 तीन मुले 143 तीन मुले 144 तीन मुले 145 तीन मुले 146 तीन मुले 147 तीन मुले 148 तीन मुले 149 तीन मुले 150 तीन मुले 151 तीन मुले 152 तीन मुले 153 तीन मुले 154 तीन मुले 155 तीन मुले 156 तीन मुले 157 तीन मुले 158 तीन मुले 159 तीन मुले 160 तीन मुले 161 तीन मुले 162 तीन मुले 163