Get it on Google Play
Download on the App Store

संध्या 157

आणि हरणीच्या लग्नाचा दिवस ठरला. लग्नाची तयारी करण्याची जरूरच नव्हती. बाळच्या आईनें हरणीला एक नवीन सुंदरसें पातळ घेऊन दिलें. विश्वास आपल्या एका मित्राचें नवीन धोतर नेसला. विश्वास व हरणी गाडींतून विश्वासच्या घरीं गेलीं. वडिलांनी वधूवरांचें स्वागत केलें. भटजी आले होते. हरणी व विश्वास यांना फुलांच्या मुंडावळया बांधण्यांत आल्या. विश्वासच्या तोंडावर आज सौम्य तेज होतें. हरणीचें तोंड रक्त कमळाप्रमाणें दिसत होतें. विश्वासचे कांहीं मित्र आले होते. त्याच्या वडिलांनीं कांहीं मंडळींना बोलावलें होतें. विश्वासच्या आईनें शेजारच्या बायकांना बोलावलें होतें. विश्वास लहानपणीं त्यांनीं पाहिलेला. दुधें काढणारा व वांटणारा विश्वास. तो आतां मोठा झाला होता, उंच झाला होता. त्या दोघांकडे आलेल्या बायका कौतुकांनें बघत होत्या.

रंगा, लक्ष्मण, सदोबा वगैरे मंडळी होती. प्रभुहि होता. एका बाजूला भाईजी बसले होते. मंत्र झाले; मंगळाष्टकेंहि सौम्य आवाजांत झालीं; आणि विश्वास व हरणी यांनीं परस्परांना माळा घातल्या. सर्वांना आनंद झाला. साखर वाटण्यांत आली. मंडळी गेली. विश्वासच्या वडिलांना खूप आनंद झाला होता. मुलगा शेवटीं माझ्याकडे आला, माझें लग्न तुम्ही लावा असें म्हणाला, यांत जणूं त्यांचा विजय होता. त्यांना एक प्रकारचें समाधान वाटत होतें. माझ्या मुलाचें लग्न मीं लावलें असें त्यांना अभिमानानें सांगतां आलें असतें. विधिपुरस्सर समंत्र लग्न; कोठें सरकारी कचेरींत नाहीं. हेंहि एक त्या जुन्या मनाला समाधान होतें. घरांतील तें पहिलें मंगल कार्य होतें.

भाईजींजवळ ते बोलत बसले.

“तुमचं विश्वासवर प्रेम आहे. विश्वास सारं सांगत होता. परवां आला होता तेव्हां. तुमच्यासारखीं माणसं त्याला लाभलीं, हें त्याचं भाग्य होय. तुम्ही आज इथं आलेत, मला आनंद झाला. नाहीं तर आमच्या घरीं तुम्ही कशाला येतेत !” वडील म्हणाले.

“तुमचा विश्वास उत्साही, ध्येयवादी आहे. कष्टाळु आहे. जे जे ध्येयासाठीं, मोठया ध्येयासाठीं, जातिधर्मनिरपेक्ष अशा मानवी ध्येयासाठीं धडपडतात, त्यांच्याबद्दल मला नकळत साहजिक आपलेपणा वाटतो. लोहचुंबकाप्रमाणं असे कार्यकर्ते मला ओढून घेतात व मी त्यांचा जणूं बंदा गुलाम होतों. असो. विश्वास व हरणी यांवर तुमची कृपादृष्टि असूं द्या.” भाईजींनीं सांगितलें.

“अहो, ती आहेच. विश्वास दूर होता. घरीं येत नव्हता; तरी त्याच्याविषयीं मला थोडं का वाटे ? तो चांगलं बोलतो असं लोक म्हणतं. एखादे वेळ मलाहि वाटे, कीं त्याचं भाषण ऐकायला जावं. परंतु अभिमान आड येई. वाटेंतून जातांना एखाद वेळेस आम्ही समोरासमोरून येत असूं. तर एकमेकांकडे न पाहतां आम्ही जरा लांबूनच निघून जात असूं; असं असलं तरी मूळची माया का नाहींशी होईल ? शेवटीं आंतडं आंतडयाला ओढतंच; आणि खरं सांगूं का, आज मला एक प्रकारची कृतार्थता वाटत आहे. हरणीचे वडील आज असते, तर त्यांना किती आनंद झाला असता ! “आमची एक तरी मुलगी तुमच्याकडे देऊंच असं ते नेहमीं म्हणायचे” “असें म्हणतां म्हणतां विश्वासच्या वडिलांचे डोळे भरून आले. विश्वासचे कठोर वडीलहि रडूं शकतात एकूण !

विश्वास व हरणी सर्वांचे आशीर्वाद घेत होतीं. विश्वासच्या आईला परम आनंद झाला होता. तिनेंच विश्वासला वाढविलें होतें. तिनें त्याला लहानाचें मोठें केलें होतें; तीच त्याला सदैव जपी. तीच त्याच्यावर सदैव मायेचें पांघरूण घाली; आणि विश्वास घरांतून गेल्यावरहि ती त्याच्याकडे कोणाला नकळत दूध पाठवी, कधीं आंबे पाठवी. विश्वासची आठवण येऊन ती रडायची. त्यानें खाल्लें असेल का, तो कोठें झोंपला असेल, त्याची प्रकृति कशी असेल, किती तरी गोष्टी तिच्या मनांत यावयाच्या. विश्वासचेंहि तिच्यावर फार प्रेम होतें. विश्वास आईजवळ जरा बसला. तिनें त्याच्या पाठीवरून हात फिरविला. विश्वास व हरणी यांच्या तोंडांत तिनें साखर घातली.

संध्या

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
संध्या 1 संध्या 2 संध्या 3 संध्या 4 संध्या 5 संध्या 6 संध्या 7 संध्या 8 संध्या 9 संध्या 10 संध्या 11 संध्या 12 संध्या 13 संध्या 14 संध्या 15 संध्या 16 संध्या 17 संध्या 18 संध्या 19 संध्या 20 संध्या 21 संध्या 22 संध्या 23 संध्या 24 संध्या 25 संध्या 26 संध्या 27 संध्या 28 संध्या 29 संध्या 30 संध्या 31 संध्या 32 संध्या 33 संध्या 34 संध्या 35 संध्या 36 संध्या 37 संध्या 38 संध्या 39 संध्या 40 संध्या 41 संध्या 42 संध्या 43 संध्या 44 संध्या 45 संध्या 46 संध्या 47 संध्या 48 संध्या 49 संध्या 50 संध्या 51 संध्या 52 संध्या 53 संध्या 54 संध्या 55 संध्या 56 संध्या 57 संध्या 58 संध्या 59 संध्या 60 संध्या 61 संध्या 62 संध्या 63 संध्या 64 संध्या 65 संध्या 66 संध्या 67 संध्या 68 संध्या 69 संध्या 70 संध्या 71 संध्या 72 संध्या 73 संध्या 74 संध्या 75 संध्या 76 संध्या 77 संध्या 78 संध्या 79 संध्या 80 संध्या 81 संध्या 82 संध्या 83 संध्या 84 संध्या 85 संध्या 86 संध्या 87 संध्या 88 संध्या 89 संध्या 90 संध्या 91 संध्या 92 संध्या 93 संध्या 94 संध्या 95 संध्या 96 संध्या 97 संध्या 98 संध्या 99 संध्या 100 संध्या 101 संध्या 102 संध्या 103 संध्या 104 संध्या 105 संध्या 106 संध्या 107 संध्या 108 संध्या 109 संध्या 110 संध्या 111 संध्या 112 संध्या 113 संध्या 114 संध्या 115 संध्या 116 संध्या 117 संध्या 118 संध्या 119 संध्या 120 संध्या 121 संध्या 122 संध्या 123 संध्या 124 संध्या 125 संध्या 126 संध्या 127 संध्या 128 संध्या 129 संध्या 130 संध्या 131 संध्या 132 संध्या 133 संध्या 134 संध्या 135 संध्या 136 संध्या 137 संध्या 138 संध्या 139 संध्या 140 संध्या 141 संध्या 142 संध्या 143 संध्या 144 संध्या 145 संध्या 146 संध्या 147 संध्या 148 संध्या 149 संध्या 150 संध्या 151 संध्या 152 संध्या 153 संध्या 154 संध्या 155 संध्या 156 संध्या 157 संध्या 158 संध्या 159 संध्या 160 संध्या 161 संध्या 162 संध्या 163 संध्या 164 संध्या 165 संध्या 166 संध्या 167 संध्या 168 संध्या 169 संध्या 170 संध्या 171 संध्या 172 संध्या 173 संध्या 174 संध्या 175 संध्या 176 संध्या 177 संध्या 178 संध्या 179 संध्या 180