Get it on Google Play
Download on the App Store

संध्या 79

“संध्ये, इथं काय अशी बसलीस ?” आई येऊन म्हणाली.

“काय बिघडलं बसलें म्हणून ?”

“लोक तुला वेडी म्हणतील”

“तूं नाहीं ना म्हणणार ? लागूं दे, मला वेड लागूं दे. अजून पुरं वेड लागत नाहीं म्हणून मला वाईट वाटतं. पुरं वेड लागलं तर
इथं अशी बसलें नसतें.”

“ऊठ, तिन्हीसांजा रडूं नये.”

“मग केव्हां रडायचं ?”

“कधींच रडूं नये.”

“आई, तूं कधीं नाहीं का ग रडलीस ? सांग, सांग.”

“घरीं चल. ऊठ. वेडी आहेस तूं. ऊठ.”

आईनें घागर कमरेवर घेतली. संध्येनें कळशी घेतली. संध्या येऊन अंगणांतच बसली.

“ताई, घरांत चल ना ग ! “अनु म्हणाली.

“आम्हांला गाणं शिकव. कल्याणचं गाणं.” शरद् म्हणाला.

“मला इथंच बसूं दे. तुम्ही जा घरांत.” संध्या म्हणाली.

“तुला घेऊं तेव्हांच घरांत जाऊं. चल ना ग !” दोघें म्हणालीं.

संध्येला कल्याणचें वचन आठवलें. आपण दुस-याला तकलीफ देऊं नये. ती उठली. हंसली. तिनें भावंडे जवळ घेतलीं. ती त्यांना गाणें शिकवूं लागली. शरद् नाचूं लागला; अनु टाळया वाजवूं लागली. चुलीजवळून आईहि बाहेर आली. तिन्ही मुलांचा आनंद पाहून तीहि आनंदली. तीसुध्दां टाळया वाजवूं लागली. वातावरण प्रसन्न झालें जरा. जेवणें झालीं. संध्येनें लहान भावंडाना एक गोष्ट सांगितली. शरद् व अनु झोंपीं गेलीं. संध्येनें आईला कांहीं वाचून दाखविले.

“संध्ये, नीज आतां. नको त्रास करून घेऊं.” आई म्हणाली.

“आई, कल्याण आजारी आहे. त्याला भेटावंसं मला वाटतं. तुझ्याजवळ पुन्हां पैसे मागायचे. जिवावर येतं माझ्या. परंतु आई, यंदा मला नवीन लुगडीं घेऊं नकोस. हींच मी पुरवीन. कुणाला दाखवायचं आहे नवीन लुगडं ? फाटक असलं म्हणून काय झालं ? कुठं जायच आहे मला ? कामगारांत काम करणा-याची राणी फाटक्या लुगडयांतच शोभते. आई, देशील का पैसे ? माझ्या लग्नांत तुम्ही नसतेत का पैसे खर्च केलेत ? हुंडे दिले असतेत. मग मला कल्याणला भेटून येण्यासाठीं नाहीं देणार ?”

“तूं का एकटी जाणार ?”

“दुसरं कोण कशाला हवं ? प्रेम आहे ना बरोबर ? प्रेम सारं शिकवील. पुण्याला विश्वास असेल; कल्याणचा मित्र. त्याला बरोबर घेईन. आणि मी कांहीं आतां लहान नाहीं. वाटेल तिथं एकटी जाईन. आई, दे पैसे, दे परवानगी. कल्याणला पाहून येईन, गडे.”

असें म्हणून संध्येनें आईच्या खांद्यावर मान ठेवली. आईनें तिचे अश्रु पुसले. केंस सारखे केले. मांडीवर तिचें डोकें घेतलें. संध्या पडून राहिली. पुन: दीनवाणें तोड करून आईकडे वर बघत ती म्हणाली,

“देशील ना आई पैसे ?”

“देईन हो.”

“किती माझी ममताळु आई !” असें म्हणून संध्येनें आईच्या मांडींत तोंड खुपसलें.

आणि एके दिवशी संध्या कल्याणला भेटायला निघाली. नदी सागराला भेटायला निघाली. त्या दिवशीं अकस्मात् पाऊस आला. संध्या भिजली. ती स्टेशनमध्यें कुडकुडत बसली. ती मनांत प्रेमस्नेहानें आर्द्र झाली होती. बाहेरून आकाशानें तिला ओलें केलें. मनांतील प्रेमाचा ओलावा ऊब देत होता. परंतु बाहेरचा ओलावा गारठवीत होता. मनावर आनंदाचे रोमांच उभारले होते. शरीरावर थंडीचा कांटा उठला होता. गाडी आली. संध्या बायकांच्या डब्यांत जाऊन बसली. बाहेर पाणी पडत होतें. इंजिनांतून ठिणग्या उडत व पटकन् विझून जात. हृदयांतून आशेचे स्फुलिंग असेच नाचत बाहेर येत असतात; परंतु परिस्थितीनें विझून जात असतात.

संध्येला वाटलें कीं कल्याण असाच रडत असेल. हें आकाश नाहीं वर्षत. हें माझ्या कल्याणचें हृदयच जणूं पाझरून राहिलें आहे. माझ्या कल्याणचें विशाल हृदय, गरिबांसाठीं तळमळणारें तें थोर हृदय ! असा विचार मनांत आला व संध्येनें डोकें बाहेर काढलें. तिच्या केंसांवर पाणी पडत होतें. तोंडावर उडत होतें. ती हात पुढें करी. तें पाणी ओंजळीत घेऊन ती पिई. कल्याणच्या प्रेमामृतासाठीं तहानेलेली संध्या ! ती तें पाणी पीत होती. कल्याणच्या हृदयांतील प्रेमवर्षाव ती प्राशीत होती.

संध्या

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
संध्या 1 संध्या 2 संध्या 3 संध्या 4 संध्या 5 संध्या 6 संध्या 7 संध्या 8 संध्या 9 संध्या 10 संध्या 11 संध्या 12 संध्या 13 संध्या 14 संध्या 15 संध्या 16 संध्या 17 संध्या 18 संध्या 19 संध्या 20 संध्या 21 संध्या 22 संध्या 23 संध्या 24 संध्या 25 संध्या 26 संध्या 27 संध्या 28 संध्या 29 संध्या 30 संध्या 31 संध्या 32 संध्या 33 संध्या 34 संध्या 35 संध्या 36 संध्या 37 संध्या 38 संध्या 39 संध्या 40 संध्या 41 संध्या 42 संध्या 43 संध्या 44 संध्या 45 संध्या 46 संध्या 47 संध्या 48 संध्या 49 संध्या 50 संध्या 51 संध्या 52 संध्या 53 संध्या 54 संध्या 55 संध्या 56 संध्या 57 संध्या 58 संध्या 59 संध्या 60 संध्या 61 संध्या 62 संध्या 63 संध्या 64 संध्या 65 संध्या 66 संध्या 67 संध्या 68 संध्या 69 संध्या 70 संध्या 71 संध्या 72 संध्या 73 संध्या 74 संध्या 75 संध्या 76 संध्या 77 संध्या 78 संध्या 79 संध्या 80 संध्या 81 संध्या 82 संध्या 83 संध्या 84 संध्या 85 संध्या 86 संध्या 87 संध्या 88 संध्या 89 संध्या 90 संध्या 91 संध्या 92 संध्या 93 संध्या 94 संध्या 95 संध्या 96 संध्या 97 संध्या 98 संध्या 99 संध्या 100 संध्या 101 संध्या 102 संध्या 103 संध्या 104 संध्या 105 संध्या 106 संध्या 107 संध्या 108 संध्या 109 संध्या 110 संध्या 111 संध्या 112 संध्या 113 संध्या 114 संध्या 115 संध्या 116 संध्या 117 संध्या 118 संध्या 119 संध्या 120 संध्या 121 संध्या 122 संध्या 123 संध्या 124 संध्या 125 संध्या 126 संध्या 127 संध्या 128 संध्या 129 संध्या 130 संध्या 131 संध्या 132 संध्या 133 संध्या 134 संध्या 135 संध्या 136 संध्या 137 संध्या 138 संध्या 139 संध्या 140 संध्या 141 संध्या 142 संध्या 143 संध्या 144 संध्या 145 संध्या 146 संध्या 147 संध्या 148 संध्या 149 संध्या 150 संध्या 151 संध्या 152 संध्या 153 संध्या 154 संध्या 155 संध्या 156 संध्या 157 संध्या 158 संध्या 159 संध्या 160 संध्या 161 संध्या 162 संध्या 163 संध्या 164 संध्या 165 संध्या 166 संध्या 167 संध्या 168 संध्या 169 संध्या 170 संध्या 171 संध्या 172 संध्या 173 संध्या 174 संध्या 175 संध्या 176 संध्या 177 संध्या 178 संध्या 179 संध्या 180