Get it on Google Play
Download on the App Store

संध्या 1

त्या गांवचें नांव उडगी. भीमेच्या तीरावर तें वसले होतें. गांवची वस्ती चारपांच हजार असेल. त्या गांवांत कर्नाटकी यांचे घर मोठें प्रसिध्द होतें. त्या घरांत तिघे भाऊ एकत्र राहात होते. वडील भाऊ नारायणराव, मधले भीमराव, कनिष्ठ पुंडलिक. नारायणराव मोठे कर्तबगार होते. सारा गांव त्यांना मान देई. सारे भाऊ चांगले लिहिणारे वाचणारे होते; घरीं वर्तमानपत्रें येत, मासिकें येत; चांगली चांगलीं पुस्तकेंहि भरपूर होतीं. एक प्रकारचें सुसंस्कृत वातावरण त्या घरांत होतें.

या त्रिवर्गाचे आईबाप लहानपणींच निवर्तले होते. त्यावेळीं मोठी आणीबाणीची स्थिति होती. घरांत कोणी कर्तें पुरुष माणूस नव्हतें. विधवा चुलती भागीरथीकाकू हीच काय ती घरांत. परंतु तिनें धैर्यानें घर संभाळलें. या मुलांना तिनें वाढविलें. शेतीभाती तिनें पाहिली. आतां मुलें मोठीं झालीं होती. तिघांची लग्नें झाली होती. घरांत तीन सुना वावरत होत्या. त्यांचीं मुलेंबाळें होतीं. घराला भरल्या गोकुळाची शोभा होती. भागीरथीबाईला हें सारें भाग्य पाहून धन्य वाटे. केल्या कष्टाचें चीज झालेले पाहून कृतार्थ वाटे.

भागीरथीकाकूचें नारायणरावांवर विशेष प्रेम होते. जणूं तिला तो स्वत:चा मुलगा वाटे. ती आतां थकली होती. म्हातारी झाली होती. तरीहि स्वयंपाक तीच करी. आपल्या हातची भाजीभाकर नारायणाला मिळावी असें तिला वाटे.

एके दिवशीं नारायणराव तिला म्हणाले, “काकू, तूं आतां म्हातारी झालीस. तूं स्वस्थ कां बसत नाहींस ? विश्रांति कां घेत नाहींस ? घरांत आतां तुझ्या सुना आहेत. त्या करतील सारें काम. त्या करतील स्वयंपाक. तूं कशाला चुलीजवळ बसतेस ? तूं आम्हांला वाढवलंस, लहानाचं मोठं केलंस. आईबापांची आठवण तूं आम्हांला होऊं दिली नाहींस. तळहाताच्या फोडाप्रमाणं तूं आम्हांला जपलंस. काकू, तुझे किती उपकार, किती प्रेम ! किती कष्ट तूं काढलेस. आतां नको हो श्रमूं. तूं आमच्या मुलांना खेळव. त्यांना गोष्टी सांग. रामनाम म्हण. तुझा आशीर्वाद आम्हांला दे. तूं प्रेमानं आमच्याकडे पाहिलंस कीं आम्हांला सारं मिळतं. तूं काम करूं लागलीस, दुपारवेळीं चुलीजवळ बसलीस, म्हणजे मला कसं तरी होतं. नाहीं ना करणार आतां काम, नाहीं ना बसणार चुलीजवळ ?”

“नारायणा, अरे स्वयंपाक केल्यानं मला त्रास का होतो ? वेडा आहेस तूं ! तुम्हांला माझ्या हातचं वाढतांना मला आनंद होत असतो. माझा हा आनंद दूर नको करूं. तूं घरीं नसलास म्हणजे कांही मी नाहीं करीत स्वयंपाक. त्यावेळी माझी विश्रांति असते. परंतु तूं घरीं आलास म्हणजे मीच करीन स्वयंपाक. माझ्या हातच्या भाकरीचा तुला कंटाळा का आला ?”

“काकू, असं काय विचारतेस ? जन्मोजन्मीं तुझ्या हातची भाकर मिळाली तरी कंटाळा येणार नाहीं. अमृताचा का कधीं वीट येतो ? परंतु चुलीजवळ तूं बसलीस म्हणजे मला वाईट वाटतं. जन्मांत थोडी तरी विश्रांति नको का ?”

“नारायण, काम केलेल्या माणसाला विश्रांतिच कंटाळवाणी वाटते. रिकामं बसणं म्हणजे त्याला मरण वाटतं. काम म्हणजेच त्याची विश्रांति. काम म्हणजेच राम. पण तुला वाईट वाटत असेल, तर नाहीं हो मी करणार स्वयंपाक. तुला आनंद वाटो. माझं काय ?”

संध्या

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
संध्या 1 संध्या 2 संध्या 3 संध्या 4 संध्या 5 संध्या 6 संध्या 7 संध्या 8 संध्या 9 संध्या 10 संध्या 11 संध्या 12 संध्या 13 संध्या 14 संध्या 15 संध्या 16 संध्या 17 संध्या 18 संध्या 19 संध्या 20 संध्या 21 संध्या 22 संध्या 23 संध्या 24 संध्या 25 संध्या 26 संध्या 27 संध्या 28 संध्या 29 संध्या 30 संध्या 31 संध्या 32 संध्या 33 संध्या 34 संध्या 35 संध्या 36 संध्या 37 संध्या 38 संध्या 39 संध्या 40 संध्या 41 संध्या 42 संध्या 43 संध्या 44 संध्या 45 संध्या 46 संध्या 47 संध्या 48 संध्या 49 संध्या 50 संध्या 51 संध्या 52 संध्या 53 संध्या 54 संध्या 55 संध्या 56 संध्या 57 संध्या 58 संध्या 59 संध्या 60 संध्या 61 संध्या 62 संध्या 63 संध्या 64 संध्या 65 संध्या 66 संध्या 67 संध्या 68 संध्या 69 संध्या 70 संध्या 71 संध्या 72 संध्या 73 संध्या 74 संध्या 75 संध्या 76 संध्या 77 संध्या 78 संध्या 79 संध्या 80 संध्या 81 संध्या 82 संध्या 83 संध्या 84 संध्या 85 संध्या 86 संध्या 87 संध्या 88 संध्या 89 संध्या 90 संध्या 91 संध्या 92 संध्या 93 संध्या 94 संध्या 95 संध्या 96 संध्या 97 संध्या 98 संध्या 99 संध्या 100 संध्या 101 संध्या 102 संध्या 103 संध्या 104 संध्या 105 संध्या 106 संध्या 107 संध्या 108 संध्या 109 संध्या 110 संध्या 111 संध्या 112 संध्या 113 संध्या 114 संध्या 115 संध्या 116 संध्या 117 संध्या 118 संध्या 119 संध्या 120 संध्या 121 संध्या 122 संध्या 123 संध्या 124 संध्या 125 संध्या 126 संध्या 127 संध्या 128 संध्या 129 संध्या 130 संध्या 131 संध्या 132 संध्या 133 संध्या 134 संध्या 135 संध्या 136 संध्या 137 संध्या 138 संध्या 139 संध्या 140 संध्या 141 संध्या 142 संध्या 143 संध्या 144 संध्या 145 संध्या 146 संध्या 147 संध्या 148 संध्या 149 संध्या 150 संध्या 151 संध्या 152 संध्या 153 संध्या 154 संध्या 155 संध्या 156 संध्या 157 संध्या 158 संध्या 159 संध्या 160 संध्या 161 संध्या 162 संध्या 163 संध्या 164 संध्या 165 संध्या 166 संध्या 167 संध्या 168 संध्या 169 संध्या 170 संध्या 171 संध्या 172 संध्या 173 संध्या 174 संध्या 175 संध्या 176 संध्या 177 संध्या 178 संध्या 179 संध्या 180