Get it on Google Play
Download on the App Store

राम व शिव असा भेद मानू नये. स्नान करून झाल्यावर शिवमंत्र जपावा

१८९७
"राम व शिव असा भेद मानू नये. स्नान करून झाल्यावर शिवमंत्र जपावा व इतरवेळी रामनामाचा जप करावा."
अयोध्येस आईच्या मृत्यूनंतर श्रींनी पुढील अभंग सहजस्फूर्तीने म्हटला
दया करी राम सीता । सांभाळावी माझी माता । दया करी शरयुबाई । मुक्त करी माझी आई । हनुमंता कृपा व्हावी । माझी माय पदा न्यावी । शिवरूपी बहूगामी । आईवर कृपा करा तुम्ही । लोळे देवांचे मी पायी । मुक्त करा माझी आई । आईचे दोष माझे माथी । एवढी ऐकावी विनंती । दास म्हणे रघुवीरा । माझी आई मुक्त करा ॥
बाराव्या वर्षी सर्वसंगपरित्याग करणार्‍या श्रींचे रामरायाच्या खालोखाल आपल्या आईवर प्रेम होते. आईच्या मृत्यूनंतर श्रींनी नामसप्ताह बसवला. १३ व्या दिवसपर्यंत असंख्य गरिबांना अन्नदान, शंभर गाई दान केल्या. शंभर वैदिकांना वस्त्रे, शंभर सुवासिनींना लुगडी व सर्व भिकार्‍यांना घोंगडी दान दिली.
अयोध्येहून श्री इंदूरला आले. तेथे काही दिवस भैय्यासाहेब मोडकांकडे राहून श्री त्यांना घेऊन नैमिष्यारण्यात गेले. तेथे अनेक योगी लोकांना भेटून पुढे श्री नर्मदा तटाकी फिरले. पुढे भैय्यासहेबांना खूप तहान लागली म्हणून श्री एका गुहेत शिरले. तेथे एका स्वच्छ पाण्याच्या झर्‍यावर पाणी पिऊन श्री गुहेत आणखी पुढे गेले. तेथे त्यांना एक ध्यानस्थ बसलेला योगी दिसला. त्याच्या जटा व दाढी जमिनीवर लोळत होती. श्री त्याच्यासमोर उभे राहिले, त्याने डोळे उघडून श्रींकडे पाहिले व विचारले, "रामावतार झाला का ?" त्यावर श्री म्हणाले, "राम व कृष्ण दोन्ही अवतार होऊन गेले. सध्या कलीला सुरुवात झाली आहे." हे ऐकून तो योगी एकदम निराश झाला. श्रींना त्याच्या मस्तकावर हात ठेवून त्याला पूर्णतेला नेला. त्याच्या डोळ्यात आनंदाश्रु आले. श्रींच्या चरणांना वंदन करून त्याने देह सोडला. श्रींनी त्याच्या देहावर संस्कार करून पुढे निघाले. ( त्यावर भैयासाहेबांनी विचारले, "महाराज, हा कोण होता, आपण त्याला काय केले ?" त्यावर श्री म्हणाले, "राम जन्माला येण्याच्या अगोदरपासून अनेक वर्षे हा तापसी समाधी लावून बसला होता. त्याच्या देहाचा अंतकाळ आला की तो प्राणापान कोंडून धरी आणि
तेवढी वेळ टाळून नेई. असे अनेक वेळा त्याने काळाला चुकवले. हेतू हा की रामाचे दर्शन घेऊन आपण मुक्त होऊ. ही इच्छा धरून तो योगसमाधीत बसला होता. पण रामावतार होऊन गेला, हा मात्र तसाच राहिला. त्याच्या भाग्याने तो आजचांगल्या गतीला गेला. रामाने त्याचे कल्याण केले. ) श्री इंदूर, हर्द्याला राहून नाशिकला आले. तेथे आईच्या नावाने गंगेवरच्या भिकार्‍यांना धान्य वाटले. नाशिकला काळाराम मंदिराच्या प्रदक्षिणेच्या वाटेवर बसलेल्या संन्याशाला आपली जाणीव करून देऊन रामनामाचा अनुग्रह दिला. आपल्याबरोबर आठ दिवस ठेवून घेतला व नंतर काशीला पाठवून दिला. नाशिकहून श्री थेट गोंदवल्यास आले. गोंदवल्याहून निघताना श्रींबरोबर आई व खूप मंडळी होती. आता मंडळी होती पण आई मात्र नव्हती. प्रत्येकजण आईची आठवण काढून हळहळत होता. श्रींना शोभण्यासारखी ती माउली होती. लहानपणापासून श्रींवर तिचा जीव होता, म्हणून त्यांच्या सहवासात तिचा अंतकाळही झाला. तिच्या जन्माचे सार्थक झाले.
गोंदवल्यास आल्यावर थोडयाच दिवसांनी मोठी दुष्काळ पडला. श्रींनी यावेळीही दुष्काळी कामे काढून लोकांना खायला घातले. शेतात काम करणार्‍यांना एकवेळचे जेवण मिळे. म्हातार्‍यांना फुकट धान्य मिळे, तर मंदिरात बसून रामनामाचा १० हजार जप करणार्‍यांना एकवेळचे जेवण मिळू लागले. आटपाडीस राहणार्‍या आपल्या श्वशुरांना श्रींनी गोंदवल्यास आणले व त्यांच्याकडे रामाची पूजा सोपविली. गायींकरिता गोशाळा बांधली. विष्णुबुवा कुंभारे या शिवभक्ताला त्याच्या आधीच्या गुरूंचे स्मरण करून देऊन श्रींनी त्यांना शिवमंत्राचाच अनुग्रह दिला. राम व शिव असा भेद मानू नये. स्नान करून झाल्यावर शिवमंत्र जपावा व इतरवेळी रामनामाचाच जप करावा म्हणून सांगितले. त्यांचे नामावरील प्रेम पाहून श्रींनी त्यांना दीक्षाधिकार दिला. पुढे वर्‍हाडातील शेंदुरणी येथे श्रींच्या नावे मठ बांधला आणि आमरण भगवंताच्या नामाचा प्रसार केला.

श्रीब्रह्मचैतन्य महाराज चरित्र

संकलित
Chapters
श्रीशुक परिक्षितीला ब्रह्मदेवाची कथा सांगतात "शुद्ध बीजापोटी । फळे रसाळ गोमटी" तुला आईचा सहवास नेहमी पाहिजे काय ? श्रींचे चरित्र दैवी संपत्तीच्या गुणांनी भारलेले तैशी दशेची वाट न पाहता । वयसेचिया गांवा न येता । माझ्या राज्यात भिकारी असा कुणी राहू देणार नाही. नदीकाठी अगदी एकांत असतो, तेथे मन नामात लवकर रंगून जाते. अजून तरी त्याचे नाम घ्या. तो दयाळू आहे, तुमचे कल्याण करील. मी अगदी चांगली वागेन, पण तू नामाची लाखोली मात्र खरीच वाहिली पाहिजेस. सदगुरुवाचून जिवाची तळमळ शांत होत नाही. "याचे लग्न करून द्यावे म्हणजे हा घरी रमू लागेल." "तुझे काम माझ्याकडे नाही." "तू स्वतःचा खून कर, तू स्वतःला मारून टाक " "पूर्वी वसिष्ठांनी रामचंद्राला जे दिले, ते मी तुला या क्षणी देतो." "तुमच्या अंतकाळी मी हजर राहीन, हे माझे वचन घ्या." "रामनामाने भवरोग नाहीसा होतो, तर देहाचा रोग बरा होणार नाही का !" "तुम्ही सर्व मंडळींनी भगवंताला कधीही विसरू नये व आनंदात रहावे म्हणजे मला सर्व पोचले." "महाराज, आपण माझे बाप आहात, मला क्षमा करा. मी आपल्याला शरण आहे." त्याच्या तीन खुणा आहेत. तो दिसायला मोठा सुंदर आहे "तू नामस्मरण करीत रहा. रामेश्र्वराच्या दर्शनाला आम्ही तुला घेऊन जाऊ." "पंतांचा नातू मोठा साधू होऊन गोंदवल्यास परत आला आहे." "आई, या कामाचा आता मला कंटाळा आला आहे. शिवाय सदगुरूंना भेटूनही फार दिवस झाले." "गीतेचा नववा अध्याय वाचीत जा " "चल, तू आता तुकामाईंच्या दर्शनाला खरी लायक आहेस." वनवासात असताना पंचवटीत श्रीरामचंद्रांच्या संगतीत सीतेने आनंदात दिवस घालवले "तुम्ही रामदास आहात, मी शिवाजी बनतो." "आई, नवीन सून तुझ्याकडे डोळा वर करून कधी पहाणार नाही." इतक्या लोकांना कामावर लावून पोसणारा हा कोण राजा आहे ?" "माय, मला फार भूक लागली आहे, माझे पोट भरेल एवढे दूध दे." "मला सांभाळणारा राम समर्थ आहे, पण मी न मरता हे सर्प मेले तर तुमच्या मंत्राची व तुमची हानी होईल." "ज्या रामरायाने तुमच्या मुलाचे प्राण वाचविले, त्याचे नाम कधी विसरू नका. राम मुलाचे कल्याण करील." "मोठमोठया तपस्व्यांना कधी साधणार नाही, असा अंतकाळ त्याने साधला. सरकार जेव्हा राज्य करते तेव्हा सरकारांचा सरकार जो भगवंत त्याला विसरते ज्या ज्या माणसांचा श्रींशी संबंध आला त्या प्रत्येकाला त्यांनी रामनामाचा छंद लावला. विकल्प न बाळगता त्याला दत्तक जा. त्याची जहागीर तुला मिळेल. भारतभूमी ही अध्यात्मभूमी आहे. "भोग भोगून संपविला आहे, आता मऊ भात करून घाला." जगतामध्ये घडणारी प्रत्येक गोष्ट श्रीरामरायाच्या इच्छेनेच घडत असते. "आपण ज्याचे मंदिर बांधीत आहोत तो आपणहून येईल." एवढया मोठया समारंभात आणि जनसमुदायात सर्व लोकांच्या चित्ताचे केंद्र मुक्या जनावरांचेसुद्धा श्रींवर अकृत्रिम प्रेम होते. "महाराज ! आपण समर्थ आहात, या व्यसनापासून मला आता सोडवा." रामाचे देणेच तेवढे हिताचे असते. प्रापंचिक माणसाने घरातले सर्व देऊन टाकू नये. गादीखाली खूप पैसे ठेवले आहेत, वाटेल तेवढे तू दे." राम व शिव असा भेद मानू नये. स्नान करून झाल्यावर शिवमंत्र जपावा "महाराज ! राम, सीता, लक्ष्मण यांच्या डोळ्यांतून सारख्या अश्रुधारा वाहत आहेत." सामान्य माणसाने भगवंताला शरण जाऊन त्याच्या नामाचा आधार घट्ट धरावा अक्रोध, निर्लोभ चित्तात वृत्ती लीन करून उपासनेरूप जग पाहावे. "हरवलेल्या मुलाला आई भेटल्यावर जसे होते, तसे मला झाले." "ज्ञान श्रेष्ठ खरेच, पण ते भक्तीशिवाय जगू शकत नाही. भगवंतापासून जो विभक्त नसतो तो भक्त." जो नामात इतका रंगला, की त्याला स्वत:चा विसर पडला "घरदार, पैसा अडका, भांडीकुंडी आणि आपला देह देखील भगवंताला अर्पन करावा. यामुळे अपमृत्यू टळू शकतो." आपला देह आणि आपला प्रपंच भगवंताच्या सत्तेने चालतो शंका फार चिवट असतात. नाम सतत घेत गेल्याने मन स्वच्छ होत जाते व सर्व शंका आपोआप विरुन जातात. मंदिरामध्ये उभा असणारा श्रीराम केवळ मूर्ती नसून प्रत्यक्ष परमात्मा आहे अशा भानेने श्री वागत. नाम सांगता जनासी। विष देऊ येती त्यासी । दास म्हणे काळगती । पहा युगाची प्रचिती ॥ ‘गुरुची आज्ञा पाळणे हाच खरा परमार्थ होय’ विश्वविद्यालय हे लौकिक विद्येचे केन्द्र असते "खर्‍या भजनाला ताल, सूर लागत नाही. त्याला प्रेम व भाव लागतो. प्रत्यक्ष परमात्मा समोर आहे ह्या भावनेने भजन म्हणावे." "कली फार माजेल तेव्हा नामाला सोडू नका. जो नाम घेईल त्याला मा भय नाही." भजनाचा शेवट आला । एक वेळ राम बोला । दीनदास सांगे निका । रामनाम स्वामी शिक्का ॥ श्रीब्रह्यचैतन्य महाराजांनी स्वतः सांगितलेली