Get it on Google Play
Download on the App Store

भारतीय संस्कृती 137

पूर्वजांनी काय खावे, काय प्यावे याचे शास्त्र बनविले होते. अमुक निषिध्द म्हणून खाऊ नये, अमुक चांगले आहे म्हणून खावे, असे त्यांनी नियम केले होते. त्यांचे नियम नवीन शास्त्रीय प्रकाशात तपासले पाहिजेत. नवीन संशोधन केले पाहिजे. निषिध्द का ? केवळ लाल रंग दिसतो म्हणून का ? मसुरीची डाळ रक्त शुध्द करणारी, बध्दकोष्ठ दूर करणारी आहे. मग का न खावी ? केवळ भावना की काय ? कांदा निषिध्द का ? चातुर्मास्यात कांदा-वांगे का खाऊ नये ? कांद्यात फॉस्फरस आहे. कांदा शक्तिवर्धक आहे. परंतु केवळ बौध्दिक श्रम करणा-यांस तो अपायकारक असेल. शेतात श्रमणा-या शेतक-यांस तो हितकर असेल. हे आहाराचे नियम सर्व शोधले पाहिजेत. शास्त्रीय आहार बनविला पाहिजे. त्याचा प्रसार केला पाहिजे. टोमॅटो, बटाटा, बीट वगैरे नवीन पदार्थ आले आहेत. त्यांचेही परीक्षण झाले पाहिजे. पुण्याला वीस-पंचवीस वर्षांपूर्वी लाल टोमॅटो निषिध्द मानीत. परंतु टोमॅटो प्रकृतीस फार चांगला असे आता कळू लागले आहे.

आले व लिंबू यांचे भारतीय आहारात फार माहात्म्य आहे. आले व लिंबू म्हणजे साठ चटण्या व साठ कोशिंबिरी ! आल्याचा तुकडा व लिंबाची फोड असली म्हणजे सर्व काही आले. आले-लिंबू हे आरोग्याला फार हितकर आहे. लिंबाच्या रसाने केसही पचेल अशी जुनी म्हण आहे.

आहारविहारावर तर आरोग्य अवलंबून आहे. विहार म्हणजे व्यायाम, खेळ; योग्य विहार व योग्य आहार यांची जर जोड असेल, तर शरीर सुंदर व सतेज राहील. उदंड सेवा करता येईल.

आजारी पडणे म्हणजे पाप आहे असे वाटले पाहिजे. बर्नार्ड शॉ तर एका ठिकाणी म्हणतो की, 'कोणी आजारी पडला तर त्याला मी तुरुंगात पाठवीन.' सृष्टिनियमाप्रमाणे वागला नसेल, व्यायाम घेतला नसेल; प्रमाण ठेवले नसेल, वेळेवर झोपला नसेल, वेळेवर जेवला नसेल, म्हणून आजारीपण आले. आजारीपण म्हणजे निसर्गाची शिक्षा आहे. आपण आजारी पडल्यामुळे आपली समाजसेवा तर अंतरतेच, परंतु आपल्या शुश्रूषेसाठी दुस-याचाही वेळ मोडतो. घरात चिंता पसरते. आरोग्य म्हणजे आनंद आहे. आजारीपण म्हणजे दु:ख आहे.

निरोगी शरीर सुंदर दिसते. रोगट-फिक्कट शरीर कितीही सजवले तरी ते विद्रुप दिसते. पीळदार शरीराला फाटका कपडाही शोभून दिसतो. आरोग्य म्हणजे सौंदर्य. तुम्हांला सौंदर्य पाहिजे असेल तर निरोगी रहा. व्यायाम करा. शरीरश्रम करा. शरीराला ऊन, पाऊस, वारा लागू दे. तो सृष्टीचा स्पर्श तजेला देईल.

सकाळ-सायंकाळ गावाबाहेर असलेल्या महादेवाला जावे, अशी परंपरा आहे. त्यात बाहेरची हवा लागावी, क्षणभर संसाराच्या बाहेर मन जावे, मोकळे वाटावे, हाच हेतू असे. पाय मोकळे होतात, मन मोकळे होते, विशाल आकाश दिसते. हिरवी झाडे दिसतात. वाहणारी नदी दिसते. मन रमते, प्रसन्न होते. देवाला, तुळशीला प्रदक्षिणा घालाव्या, यात व्यायामाचाच हेतू होता. शरीरास आरोग्य व मनासही आरोग्य.

भारतीय संस्कृतीत व मुसलमानी संस्कृतीत धर्माशी आरोग्याशी सांगड घातली आहे. नमाज पढावयाच्या वेळेस मुसलमान भाई बसतो, उठतो, वाकतो. शरीराच्या निरनिराळ्या हालचालींत आरोग्याची तत्त्वे गोवलेली आहेत. दिवसातून पाच वेळा नमाज पढावयाचा. पाच वेळा शरीरास हा नियमित व्यायाम होतो. शरीरास आरोग्य व प्रार्थनेमुळे मनासही आरोग्य. नमस्कार, प्रदक्षिणा वगैरे गोष्टींत भारतीय संस्कृतीने असाच मेळ घातला आहे.

भारतीय संस्कृती

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
भारतीय संस्कृती 1 भारतीय संस्कृती 2 भारतीय संस्कृती 3 भारतीय संस्कृती 4 भारतीय संस्कृती 5 भारतीय संस्कृती 6 भारतीय संस्कृती 7 भारतीय संस्कृती 8 भारतीय संस्कृती 9 भारतीय संस्कृती 10 भारतीय संस्कृती 11 भारतीय संस्कृती 12 भारतीय संस्कृती 13 भारतीय संस्कृती 14 भारतीय संस्कृती 15 भारतीय संस्कृती 16 भारतीय संस्कृती 17 भारतीय संस्कृती 18 भारतीय संस्कृती 19 भारतीय संस्कृती 20 भारतीय संस्कृती 21 भारतीय संस्कृती 22 भारतीय संस्कृती 23 भारतीय संस्कृती 24 भारतीय संस्कृती 25 भारतीय संस्कृती 26 भारतीय संस्कृती 27 भारतीय संस्कृती 28 भारतीय संस्कृती 29 भारतीय संस्कृती 30 भारतीय संस्कृती 31 भारतीय संस्कृती 32 भारतीय संस्कृती 33 भारतीय संस्कृती 34 भारतीय संस्कृती 35 भारतीय संस्कृती 36 भारतीय संस्कृती 37 भारतीय संस्कृती 38 भारतीय संस्कृती 39 भारतीय संस्कृती 40 भारतीय संस्कृती 41 भारतीय संस्कृती 42 भारतीय संस्कृती 43 भारतीय संस्कृती 44 भारतीय संस्कृती 45 भारतीय संस्कृती 46 भारतीय संस्कृती 47 भारतीय संस्कृती 48 भारतीय संस्कृती 49 भारतीय संस्कृती 50 भारतीय संस्कृती 51 भारतीय संस्कृती 52 भारतीय संस्कृती 53 भारतीय संस्कृती 54 भारतीय संस्कृती 55 भारतीय संस्कृती 56 भारतीय संस्कृती 57 भारतीय संस्कृती 58 भारतीय संस्कृती 59 भारतीय संस्कृती 60 भारतीय संस्कृती 61 भारतीय संस्कृती 62 भारतीय संस्कृती 63 भारतीय संस्कृती 64 भारतीय संस्कृती 65 भारतीय संस्कृती 66 भारतीय संस्कृती 67 भारतीय संस्कृती 68 भारतीय संस्कृती 69 भारतीय संस्कृती 70 भारतीय संस्कृती 71 भारतीय संस्कृती 72 भारतीय संस्कृती 73 भारतीय संस्कृती 74 भारतीय संस्कृती 75 भारतीय संस्कृती 76 भारतीय संस्कृती 77 भारतीय संस्कृती 78 भारतीय संस्कृती 79 भारतीय संस्कृती 80 भारतीय संस्कृती 81 भारतीय संस्कृती 82 भारतीय संस्कृती 83 भारतीय संस्कृती 84 भारतीय संस्कृती 85 भारतीय संस्कृती 86 भारतीय संस्कृती 87 भारतीय संस्कृती 88 भारतीय संस्कृती 89 भारतीय संस्कृती 90 भारतीय संस्कृती 91 भारतीय संस्कृती 92 भारतीय संस्कृती 93 भारतीय संस्कृती 94 भारतीय संस्कृती 95 भारतीय संस्कृती 96 भारतीय संस्कृती 97 भारतीय संस्कृती 98 भारतीय संस्कृती 99 भारतीय संस्कृती 100 भारतीय संस्कृती 101 भारतीय संस्कृती 102 भारतीय संस्कृती 103 भारतीय संस्कृती 104 भारतीय संस्कृती 105 भारतीय संस्कृती 106 भारतीय संस्कृती 107 भारतीय संस्कृती 108 भारतीय संस्कृती 109 भारतीय संस्कृती 110 भारतीय संस्कृती 111 भारतीय संस्कृती 112 भारतीय संस्कृती 113 भारतीय संस्कृती 114 भारतीय संस्कृती 115 भारतीय संस्कृती 116 भारतीय संस्कृती 117 भारतीय संस्कृती 118 भारतीय संस्कृती 119 भारतीय संस्कृती 120 भारतीय संस्कृती 121 भारतीय संस्कृती 122 भारतीय संस्कृती 123 भारतीय संस्कृती 124 भारतीय संस्कृती 125 भारतीय संस्कृती 126 भारतीय संस्कृती 127 भारतीय संस्कृती 128 भारतीय संस्कृती 129 भारतीय संस्कृती 130 भारतीय संस्कृती 131 भारतीय संस्कृती 132 भारतीय संस्कृती 133 भारतीय संस्कृती 134 भारतीय संस्कृती 135 भारतीय संस्कृती 136 भारतीय संस्कृती 137 भारतीय संस्कृती 138 भारतीय संस्कृती 139 भारतीय संस्कृती 140 भारतीय संस्कृती 141 भारतीय संस्कृती 142 भारतीय संस्कृती 143 भारतीय संस्कृती 144 भारतीय संस्कृती 145 भारतीय संस्कृती 146 भारतीय संस्कृती 147 भारतीय संस्कृती 148 भारतीय संस्कृती 149 भारतीय संस्कृती 150 भारतीय संस्कृती 151 भारतीय संस्कृती 152 भारतीय संस्कृती 153 भारतीय संस्कृती 154 भारतीय संस्कृती 155 भारतीय संस्कृती 156 भारतीय संस्कृती 157 भारतीय संस्कृती 158 भारतीय संस्कृती 159 भारतीय संस्कृती 160 मातृभोजन गीत भारतीय संस्कृती 162 भारतीय संस्कृती 163 भारतीय संस्कृती 164 भारतीय संस्कृती 165 भारतीय संस्कृती 166 भारतीय संस्कृती 167 भारतीय संस्कृती 168 भारतीय संस्कृती 169 भारतीय संस्कृती 170 भारतीय संस्कृती 171 भारतीय संस्कृती 172 भारतीय संस्कृती 173 भारतीय संस्कृती 174 भारतीय संस्कृती 175 भारतीय संस्कृती 176 भारतीय संस्कृती 177 भारतीय संस्कृती 178 भारतीय संस्कृती 179 भारतीय संस्कृती 180 भारतीय संस्कृती 181 भारतीय संस्कृती 182 वाघ मानव परस्पर सबंधं निबंध