Get it on Google Play
Download on the App Store

भारतीय संस्कृती 125

देवांना शेंदूर लावावयाचा, याच्या मुळाशीही हिंसाबंदीप्रयोग आहे.  ज्याचा बळी द्यावयाचा, त्याच्या रक्ताने देवाला लाल स्नान घालावयाचे. हजारो बलिदाने होत असतील व देव लाल होऊन जात असेल. नारळाच्या पाण्याने देव थोडाच लाल होणार ? म्हणून देवाला लाल रंग देण्यात येऊ लागला. देवावर रक्ताचा अभिषेक करून त्या रक्ताचा टिळा स्वत:च्या कपाळाला लावीत. आता देवाच्या अंगच्या शेंदराचे बोट भक्त कपाळाला लावतात ! आपण भोजनपंक्तीत अद्याप लाल गंध ठेविले आहे. ते लाल गंध म्हणजे यज्ञीय बलिदानातील रक्ताची आठवण आहे. ती अद्याप आपण विसरू इच्छित नाही ! रक्ताचा विसर मानवाला पडेल तो सुदिन!

मांसाशननिवृत्तीचा हा प्रयोग अशा रीतीने चालत आलेला आहे. त्याच्यासाठी नवीन नवीन कल्पना मांडाव्या लागल्या. बहुजन समाजाला चुचकारून वळवावे लागले, मनाच्या कल्पनेचाही विकास झाला. त्रिसुपर्णाच्या मंत्रात तर

“आत्मा यजमान: श्रद्धा पत्नी, मन्यु: पशु:”

अशी भव्य कल्पना यज्ञाची मांडली आहे. त्रिसुपर्णाचा ऋषी म्हणतो, “ अरे, बोकड काय बळी देता? तुमचे नाना विकार हेच पशू आहेत. या वासनाविकारांचे बळी द्या.”

तुकारामांच्या एका अभंगात आहे:

एकसरें केला नेम । देवा दिले क्रोधकाम

हे कामक्रोधरूपी पशू सारखे थैमान घालीत आहेत. आपण त्यांना बांधू व कापू त्यांच्या मुंड्या. देवाला हे बलिदान सर्वांत आवडेल. आपणाला कोकराचे मांस आवडते, म्हणून देवाला कोकरू देऊ लागलो. आपण मधुदधिदुग्धघृत यांचे भक्त होताच देवाला पंचामृत मिळू लागले. जे आपणांस आवडते ते आपण देवाला देतो. परंतु आपणाला सर्वांत आवडणारी जर कोणती गोष्ट असेल, तर आपल्या वासना. आपण आपल्या वासनांचे गुलाम असतो. वासनांचा त्याग करवत नाही. अशा ज्या या अनंत वासना, त्यांचेच बलिदान कर. देऊन टाक हे विकार देवाला. या मन्युपशूचे हनन कर, हवन कर, म्हणजे मोक्ष दूर नाही !

निरनिराळे प्रयोग, यज्ञाच्या या भव्य उत्क्रान्त कल्पना, सतत प्रचार इत्यादींमुळे व विभूतींच्या जीवनमात्राबद्दलच्या प्रत्यक्ष कृतीत प्रकट झालेल्या अपार प्रेमामुळे भारतवर्षांत मांसाशननिवृत्ती झपाट्याने होऊ लागली. हिंदुस्थानभर वैष्णवधर्माची जी प्रचंड लाट तेराव्या-चौदाव्या शतकापासून उठली, तिनेही हेच काम पुढे चालविले. महाराष्ट्रातील वारकरी संप्रदायात मांसाशन निवृत्तीवर कटाक्ष असे. वारक-याच्या व्रतात मांसाशनास थारा नाही. संतांच्या प्रचंड चळवळीमुळे लाखो लोक मांसाशनापासून परावृत्त झाले.

भारतीय संस्कृती

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
भारतीय संस्कृती 1 भारतीय संस्कृती 2 भारतीय संस्कृती 3 भारतीय संस्कृती 4 भारतीय संस्कृती 5 भारतीय संस्कृती 6 भारतीय संस्कृती 7 भारतीय संस्कृती 8 भारतीय संस्कृती 9 भारतीय संस्कृती 10 भारतीय संस्कृती 11 भारतीय संस्कृती 12 भारतीय संस्कृती 13 भारतीय संस्कृती 14 भारतीय संस्कृती 15 भारतीय संस्कृती 16 भारतीय संस्कृती 17 भारतीय संस्कृती 18 भारतीय संस्कृती 19 भारतीय संस्कृती 20 भारतीय संस्कृती 21 भारतीय संस्कृती 22 भारतीय संस्कृती 23 भारतीय संस्कृती 24 भारतीय संस्कृती 25 भारतीय संस्कृती 26 भारतीय संस्कृती 27 भारतीय संस्कृती 28 भारतीय संस्कृती 29 भारतीय संस्कृती 30 भारतीय संस्कृती 31 भारतीय संस्कृती 32 भारतीय संस्कृती 33 भारतीय संस्कृती 34 भारतीय संस्कृती 35 भारतीय संस्कृती 36 भारतीय संस्कृती 37 भारतीय संस्कृती 38 भारतीय संस्कृती 39 भारतीय संस्कृती 40 भारतीय संस्कृती 41 भारतीय संस्कृती 42 भारतीय संस्कृती 43 भारतीय संस्कृती 44 भारतीय संस्कृती 45 भारतीय संस्कृती 46 भारतीय संस्कृती 47 भारतीय संस्कृती 48 भारतीय संस्कृती 49 भारतीय संस्कृती 50 भारतीय संस्कृती 51 भारतीय संस्कृती 52 भारतीय संस्कृती 53 भारतीय संस्कृती 54 भारतीय संस्कृती 55 भारतीय संस्कृती 56 भारतीय संस्कृती 57 भारतीय संस्कृती 58 भारतीय संस्कृती 59 भारतीय संस्कृती 60 भारतीय संस्कृती 61 भारतीय संस्कृती 62 भारतीय संस्कृती 63 भारतीय संस्कृती 64 भारतीय संस्कृती 65 भारतीय संस्कृती 66 भारतीय संस्कृती 67 भारतीय संस्कृती 68 भारतीय संस्कृती 69 भारतीय संस्कृती 70 भारतीय संस्कृती 71 भारतीय संस्कृती 72 भारतीय संस्कृती 73 भारतीय संस्कृती 74 भारतीय संस्कृती 75 भारतीय संस्कृती 76 भारतीय संस्कृती 77 भारतीय संस्कृती 78 भारतीय संस्कृती 79 भारतीय संस्कृती 80 भारतीय संस्कृती 81 भारतीय संस्कृती 82 भारतीय संस्कृती 83 भारतीय संस्कृती 84 भारतीय संस्कृती 85 भारतीय संस्कृती 86 भारतीय संस्कृती 87 भारतीय संस्कृती 88 भारतीय संस्कृती 89 भारतीय संस्कृती 90 भारतीय संस्कृती 91 भारतीय संस्कृती 92 भारतीय संस्कृती 93 भारतीय संस्कृती 94 भारतीय संस्कृती 95 भारतीय संस्कृती 96 भारतीय संस्कृती 97 भारतीय संस्कृती 98 भारतीय संस्कृती 99 भारतीय संस्कृती 100 भारतीय संस्कृती 101 भारतीय संस्कृती 102 भारतीय संस्कृती 103 भारतीय संस्कृती 104 भारतीय संस्कृती 105 भारतीय संस्कृती 106 भारतीय संस्कृती 107 भारतीय संस्कृती 108 भारतीय संस्कृती 109 भारतीय संस्कृती 110 भारतीय संस्कृती 111 भारतीय संस्कृती 112 भारतीय संस्कृती 113 भारतीय संस्कृती 114 भारतीय संस्कृती 115 भारतीय संस्कृती 116 भारतीय संस्कृती 117 भारतीय संस्कृती 118 भारतीय संस्कृती 119 भारतीय संस्कृती 120 भारतीय संस्कृती 121 भारतीय संस्कृती 122 भारतीय संस्कृती 123 भारतीय संस्कृती 124 भारतीय संस्कृती 125 भारतीय संस्कृती 126 भारतीय संस्कृती 127 भारतीय संस्कृती 128 भारतीय संस्कृती 129 भारतीय संस्कृती 130 भारतीय संस्कृती 131 भारतीय संस्कृती 132 भारतीय संस्कृती 133 भारतीय संस्कृती 134 भारतीय संस्कृती 135 भारतीय संस्कृती 136 भारतीय संस्कृती 137 भारतीय संस्कृती 138 भारतीय संस्कृती 139 भारतीय संस्कृती 140 भारतीय संस्कृती 141 भारतीय संस्कृती 142 भारतीय संस्कृती 143 भारतीय संस्कृती 144 भारतीय संस्कृती 145 भारतीय संस्कृती 146 भारतीय संस्कृती 147 भारतीय संस्कृती 148 भारतीय संस्कृती 149 भारतीय संस्कृती 150 भारतीय संस्कृती 151 भारतीय संस्कृती 152 भारतीय संस्कृती 153 भारतीय संस्कृती 154 भारतीय संस्कृती 155 भारतीय संस्कृती 156 भारतीय संस्कृती 157 भारतीय संस्कृती 158 भारतीय संस्कृती 159 भारतीय संस्कृती 160 मातृभोजन गीत भारतीय संस्कृती 162 भारतीय संस्कृती 163 भारतीय संस्कृती 164 भारतीय संस्कृती 165 भारतीय संस्कृती 166 भारतीय संस्कृती 167 भारतीय संस्कृती 168 भारतीय संस्कृती 169 भारतीय संस्कृती 170 भारतीय संस्कृती 171 भारतीय संस्कृती 172 भारतीय संस्कृती 173 भारतीय संस्कृती 174 भारतीय संस्कृती 175 भारतीय संस्कृती 176 भारतीय संस्कृती 177 भारतीय संस्कृती 178 भारतीय संस्कृती 179 भारतीय संस्कृती 180 भारतीय संस्कृती 181 भारतीय संस्कृती 182 वाघ मानव परस्पर सबंधं निबंध