हरिनाममहिमा - अभंग १०७१ ते १११९
१०७१
कलियुगामाजीं एक हरिनाम साचें । मुखे उच्चारितां पर्वत छेदी पापांचे ॥१॥
सर्वभावें भजा एक हरीचें नाम । मंगळा मंगल करील निर्गुण निष्काम ॥२॥
दोषी अजामेळ तोहि नामें तरला । हरिनामें गणिकेल्चा उद्धार जाहला ॥३॥
एका जनार्दनीं नाम सारांचें सार । स्त्रियादि अत्यंजा एका दांचि उद्धार ॥४॥
१०७२
जगीं तो व्यापक भरुनी उरला । शरण तूं तयाला जाय वेगीं ॥१॥
उघडा मंत्र जाण वदे नारायणा । नोहे तुज विध्व यमदुत ॥२॥
अखंड वाचेसी उच्चार नामाचा । तेणें कलीकाळाचा धाक नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं संतसेवेविण । आणिक साधन नाहीं दुजें ॥४॥
१०७३
नाम हे नौका तारक भवडोहीं । म्हणोनि लवलाही वेग करा ॥१॥
बुडतां सागरीं तारुं श्रीहरी । म्हणोनि झडकरी लाहो करा ॥२॥
काळाचा तो फांसा पडला नाही देहीं । म्हणोनी लवलाही लाहो करा ॥३॥
एका जनार्दनीं लाहो कर बळें । सर्वदा सर्वकाळें लाहो करा ॥४॥
१०७४
दुजा छंद नोहे वाचे । वदे साचें हरिनाम ॥१॥
कोटी कुळें होती पावन । नामस्मरण करितांची ॥२॥
यम न पाहे तयाकडे । वांडें कोंडे नमस्कारी ॥३॥
विधी शची उमारमण । वंदिती चरण आवडी ॥४॥
म्हणे जनार्दनाचा एका । उपाय नेटका कलियुगीं ॥५॥
१०७५
सर्वांवरी वरिष्ठ सत्ता । वाचे गातां हरिनाम ॥१॥
साधन सोपें पाहतां जगीं । सांडावी उगी तळमळ ॥२॥
रामनामें करा ध्यास । व्हा रे उदास प्रपंची ॥३॥
एका जनार्दनीं मन । करा वज्राहुनी कठीण ॥४॥
१०७६
नामें पाषाण तरले । महापापी उद्धरिले । राक्षसादि आसुर तरले । एका नामें हरिच्या ॥१॥
घेई नाम सदा । तेणें तुटेल आपदा । निवारेल बाधा । पंचभुतांची निश्चयें ॥२॥
हो कां पंडित ब्रह्माज्ञानीं । तरती तारिती मेदिनी । शरण एका जनार्दनीं । नाम उच्चरणीं आनंद ॥३॥
१०७७
काळाचेंशासन । गातां श्रीहरीचे गुण ॥१॥
ऐसें सुलभ नाम वाचे । घेई घेई गोविंदाचे ॥२॥
संसाराचा छंद । येणें तुटे भवकंद ॥३॥
एका जनार्दनीं नाम । भवसिंधु तारक धाम ॥४॥
१०७८
जों विनटला श्रीहरिचरणीं । त्यासी भवबंधनीं श्रम नाहीं ॥१॥
देव उभा मागें पुढें । वारी सांकडें भवाचें ॥२॥
नामस्मरणीं रत सदा । तो गोविंद आवडे ॥३॥
त्याचे तुळणें दुजा नाहीं । एका पाही जनार्दनीं ॥४॥
१०७९
हरिनामें तरले । पशुपक्षी उद्धरले ॥१॥
ऐशी व्याख्या वेदशास्त्रीं । पुराणें सांगताती वक्त्री ॥२॥
नामें प्रल्हाद तरला । उपमन्यु अढळपदीं बैसला ॥३॥
नामें तरली ती शिळा । तारियेला वानरमेळा ॥४॥
हनुमंत ज्ञानी नामें । गणिका निजधामीं नामें ॥५॥
नामें पावन वाल्मिक । नामें अजामेळ शुद्ध देख ॥६॥
नामें चोखामेळा केला पावन । नामें कबीर कमाल तरले जाण ॥७॥
नामें उंच नीच तारिले । एका जनार्दनीं नाम बोले ॥८॥
१०८०
हरीचे नामें हरीचे भक्त । उद्धरले असंख्यात ॥१॥
दैत्य दानव मानव । रीस वानर जीव सर्व ॥२॥
वृक्ष पाषाणादि तृण । हरिनामें ते पावन ॥३॥
पशु पक्षी अबला । एका जनार्दनीं तरल्या ॥४॥
१०८१
हरीनामामृत तरले अपार । व्यास वाल्मिकादि निर्धार तरलें जाण ॥१॥
सेवेचिनि मिसें अक्रूर तरला । उद्धोध जाहला हृदयामाजीं ॥२॥
सख्यत्वयोगें अर्जुन तरला । प्रत्यक्ष भेटला कृष्णराव ॥३॥
दास्यत्व निकटीं हनुमंता भेटी । हृदय संपुटीं राम वसे ॥४॥
नामधारकपणें प्रल्हादु तरला । प्रत्यक्ष देखिला नरहरी ॥५॥
उपमन्यु बाळक दुधाचिया छंदें । तयासी गोविंदे कृपा केली ॥६॥
ऐसें अपरंपार तरलें नामस्मरणी । एका जनार्दनीं नाम जपे ॥७॥
१०८२
जेथें हरिनामाचा गजर । कर्म पळतसे दूर ॥१॥
नाम निर्दाळीं पापातें । वदती शास्त्र ऐशीं मतें ॥२॥
पापाचे पर्वत । नाम निर्दाळी सत्य ॥३॥
नाम जप जनार्दन । एका जनार्दनीं पावन ॥४॥
१०८३
ज्याचें देणें न सरे कधीं । नाहीं उपाधी संबंध ॥१॥
एका नामासाठीं सोपें । नारी अमुपें पातकी ॥२॥
शुद्ध अथवा अशुद्ध याती । होत सरती हरिनामें ॥३॥
एका जनार्दनीं नाम सार । उतरी पार भवनदी ॥४॥
१०८४
सुलभ सोपारें नाम मुखीं गातां । पातकांच्या चळथा कांपताती ॥१॥
हरिनाम सार वाचे तो उच्चार । तरलें नारीनर नाममात्रें ॥२॥
वेदांत सिद्धांत तयांचा संकेत । नामें होती मुक्त महापापी ॥३॥
एका जनार्दनीं वेदांचें निजसार । नाम परात्पर जपती सर्व ॥४॥
१०८५
भगवंतांची नामकीर्ति । अखंड वाचे जे वदती ॥१॥
धन्य तेचि संसारी । वाचे उच्चारी हरिनाम ॥२॥
प्रपंचाचें नोहें कोड । पुरे चाड हरिनामें ॥३॥
एका जनार्दनीं नाम गोड । होय निवाड जन्माचा ॥४॥
१०८६
हरि म्हणा बोलतां हरि म्हणा चालतां । हरि म्हणा खेळतां बाळपणीं ॥१॥
म्हणा हरिनाम पुरती सकळ काम । हरिनामें ब्रह्मा हातां चढें ॥२॥
हरि म्हणा उठतां हरि म्हणा बैसतां । हरि म्हणा पाहतां लोकलीला ॥३॥
हरि म्हणा आसनीं हरि म्हणा शयनीं । हरि अम्हणा भोजनीं ग्रासोग्रासीं ॥४॥
हरि म्हणा जागतां हरि म्हणा निजतां । हरिम्हणा झुंजतां रणांगणां ॥५॥
हरि महणा एकटीं हरि म्हणा संकटीं । हरि धरा पोटींभावबळें ॥६॥
हरि म्हणा हिंडतां हरि म्हणा भांडतां । हरि म्हणा कांडितां साळी दाळी ॥७॥
हरि म्हणा देतां हरि म्हणा मागतां । हरि म्हणा गातां पदोपदीं ॥८॥
हरि म्हणा देशीं हरि म्हणा परदेशीं । हरि म्हणा अहर्निशी सावधान ॥९॥
हरि म्हणा एकांतीं हरि म्हणा लोकांती । हरि म्हणा अंतीं देहत्यागीं ॥१०॥
हरि म्हणा धर्मता हरि म्हणा अर्थता । हरि म्हणा कामता सकाम काम ॥११॥
हरि म्हणा स्वार्थी हरि म्हणा परमार्थी । हरि म्हणा ब्रह्माप्राप्तीलागीं ॥१२॥
हरि म्हणा भावता हरि म्हणा अभावता । हरि म्हणा पावतां मोक्षपद ॥१३॥
हरि म्हणा निजनिधी हरि म्हणा आनंदि । हरि परमानंदि आनंद तो ॥१४॥
हरि म्हणा जनीं हरि म्हणा विजनीं । एका जनार्दनीं हरि नांदें ॥१५॥
१०८७
हरिनामीं ज्याची प्रीती । सदा वानिती हरिनाम ॥१॥
धन्य धन्य जन्म त्याचा । उच्चार वाचा हरिनाम ॥२॥
नेणती शीण योग यागीं । घेती जगीं हरिनाम ॥३॥
एका जनार्दनीं हरिनाम । उमेशी सांगे राम जप करी ॥४॥
१०८८
हरिवांचुनी ठाव रिता कोठें आहे । विचारुनी पाहें मनामाजीं ॥१॥
सर्व तो व्यापक भरुनि उरला । वाउगाचि चाळा वाहुं नको ॥२॥
एका जनार्दनीं भरुनि उरला । तो म्या देखियेला विटेवरी ॥३॥
१०८९
नाम जनार्दन वाचे । भय नाहीं कळिकाळाचें । सार्थक जन्माचे । नाम गातां निश्चयें ॥१॥
सोपा मंत्र जनार्दन । जग व्यापक परिपुर्ण । जन वन जनार्दन । एका रुप नाम घेतां ॥२॥
एका शरण जनार्दन । जनार्दन एकपणीं । आदि मध्य अवासानी । दाता एका जनार्दनीं ॥३॥
१०९०
योगियां न कळे वर्म । कोणा साधे शुद्ध कर्म । न घ्डे दान आणि धर्म । वाउगा श्रम जाणिवेचा ॥१॥
मुखें गाउं नाम वाचे । ब्रह्माज्ञान पुढें नाचे । भय नाहीं पापियां दुतांचे । आम्हांसी ते सर्वथा ॥२॥
ना करुं वाउग्या खटपटा । आगमनिगमांचा न घेऊ ताठा । वाउग्या त्या चेष्टा । नामविण न करुं ॥३॥
योगयाग न करुं तीर्थाटन । सुखें गाऊं जनार्दन । एका जनार्दनीं भजन । मुख्य मंत्र सोपरा ॥४॥
१०९१
नाम तें ब्रह्मा नाम तें ब्रह्मा । नामापाशीं नाहीं कर्म विकर्म ॥१॥
अबद्ध पढतां वेद बाधी निषिद्ध । अबद्ध नाम रटतां प्राणी होती शुद्ध ॥२॥
अबद्ध मंत्र जपतां जापक चळे । अबद्ध नाम जपतां जडमुढ उद्धरले ॥३॥
स्वधर्म कर्म करी पडे व्यंग । विष्णुस्मरणें तें समूळ होय सांग ॥४॥
मनापाशीं नाहीं विधिविधान । आसनीं शयनीं भोजनीं नाम पावन ॥५॥
एका जनार्दनीं नाम निकटीं । ब्रह्मानंदी भरली सृष्टी ॥६॥
१०९२
जगासी तारक हरि हा उच्चार । सर्व वेरझार खुटें जेणें ॥१॥
पाहता ब्रह्मांडीं व्यापका तो हरी । सबाह्म अभ्यंतरीं भरलासे ॥२॥
एका जनार्दनीं रिता ठाव कोठें । पुंडलीक पेठे उभा नीट ॥३॥
१०९३
श्रीगोविंदा मधुसूदना । ऐशा नामांची करिता उच्चारणा । तुटताती यमयातना । नाना पातकियाच्या ॥१॥
माना हाचि रे विश्वास । नामीं धरा दृढ वास । आणिक ते सायास । फोलकत न करावें ॥२॥
योगयाग कसवटी । नको नको कोरड्या गोष्टी । वांयाचि हिंपुटी । शिणती मुर्ख ॥३॥
शरण रिघा जनार्दनीं । एकपणें मन करुनी । एका जनार्दनीं ध्यानी मनीं । चिंतन तें असों द्यावें ॥४॥
१०९४
कृष्णाविण दुजे नेणती काया वाचा । जाला पांडवांचा सहकारी ॥१॥
वारिलें संकट भक्तांचा अंकित । धांवेचि त्वरित नाम घेतां ॥२॥
भोजनाची आस न धरा मानसीं । धांवतो त्वरेसी नाम घेतां ॥३॥
एका जनार्दनीं नामाची आवडी । घालितासे उडी वैकुंठाहुनी ॥४॥
१०९५
हरिनाम भजन कल्लोळ जेथे सदा । नोहे तेथें बाधा विषयाची ॥१॥
वेदशास्त्र देती ग्वाही । पुराणे तोहि बोलती ॥२॥
नामस्मरणे निरसे भेद । तुटे समुळ कंद संसार ॥३॥
निरसे भोग दुःखव्याधी । तुटे उपाधी शरीर ॥४॥
जनार्दनाचा एका म्हणे । नाम गाणें सतत ॥५॥
१०९६
जागृतीं स्वप्नीं आणि सुषुप्ती । तिहीं अवस्थात हरि म्हणतां मुक्ति ॥१॥
ऐसें वेदशास्त्रें गर्जती । विवादतीं पुराणें ॥२॥
नाम निरंतर मुखीं सदा । नोहे बाधा भौतिक ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । भुक्तिमुक्तिची नाहीं कारण ॥४॥
१०९७
हरिस्मरणीं सावध व्हावें । स्वहित आपुलें विचारावें ॥१॥
तरला प्रल्हाद आणि धुरु । उपमन्यु क्षीरसागरु ॥२॥
एका जनार्दनीं छंद । अवघा भरला श्रीगोविंद ॥३॥
१०९८
मुखाचा व्यापार । करावा हरिनाम उच्चार ॥१॥
पायांचा व्यापार । करावें तीर्थाटन निर्धार ॥२॥
हातांचा व्यापार । करावें दानधर्म सार ॥३॥
एका जनार्दनाचा निर्धार । मुखीं नामाचा उच्चार ॥४॥
१०९९
आवडीनें भावें हरिनाम गावें । सप्रेम नाचावें कीर्तनरंगीं ॥१॥
तरती तरती तरती संसार । आणिक विचार दुजा नाहीं ॥२॥
एका जनार्दनीं भावाचे माहेर । तरिजे संसार क्षणमात्रें ॥३॥
११००
आठवावें हरीचे गुण । तेणें मना समाधान ॥१॥
मग न जाय सैरावैरा । चुके जन्माच्या वेरझारा ॥२॥
एका जनार्दनीं ध्यान । सदा मनीं नारायण ॥३॥
११०१
सर्वकाळ आठवीं पाय । हाचि होय संकल्प ॥१॥
नेणें काहीं दुजीं मात । जागृती स्वप्नांत हरिविण ॥२॥
समाधि उन्मनीं आसनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
११०२
नित्य वाचे वदे हरि । होय बाहेरी महापापा ॥१॥
ऐसा पुराणीचा बोध । वाचे गोविंदा आठवा ॥२॥
एका जनार्दनीं वेदवाणी । नारायणीं स्मरावें ॥३॥
११०३
नाहीं अटक काळ वेळ । सदा सोंवळें हरिनाम ॥१॥
भलते वेळीं भलते काळीं । वाचे वदा नामावळी ॥२॥
न लगे मुहूर्त अथवा योग । संकल्प सांग मनाचा ॥३॥
एका जनार्दनीं नेम । सोपें नाम जपतां ॥४॥
११०४
नामाचे पोवाडे वर्णिती साबडे । हरिनामें बागडे रंगले ते ॥१॥
नामापरतें आन नेणती सर्वथा । साधन चळथा वायां जाय ॥२॥
नाम निजधीर मानुनी भरंवसा । गाती ते उल्हासा रात्रंदिन ॥३॥
एका जनार्दनीं ध्यानीं आणि मनीं । नाम संजीवनीं जपतसे ॥४॥
११०५
अष्टांग साधन न करी वाउगें । धूम्रपान वेगें कासया करिसी ॥१॥
मनीं हरि धरीं मनीं हरि धरीं । वाउगा तुं फेरीं पडों नको ॥२॥
साधन फुकट वाउगे ते कष्ट । वेगें धरीं हरि वरिष्ठ मनामाजीं ॥३॥
साधन साधितां शिणताती मुनी । तो हरि कीर्तनीं नाचतसे ॥४॥
सायास न लगे करावें तें कांही । एका जनार्दनीं पायीं बुडी दिली ॥५॥
११०६
साधकांसी साधतां ज्ञान । तंव आडवें येत मायविघ्न ॥१॥
म्हणोनि करा हरिचिंतन । तेणें तुटे भवबंधन ॥२॥
सांडी सांडी थोरपण । व्हावें लीन कीर्तनीं ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । सांडा अभिमान संतजनीं ॥४॥
११०७
सर्वाभुतीं सारखा भाव । येणें माया तरे जीव ॥१॥
करितां अद्वैतपणें भक्ती । तेणें जीवा जीवन्मुक्ति ॥२॥
हरिनाम भजनाच्या कल्लोळ । जीव घेउनी माया पळे ॥३॥
एक करितां हरिभक्ति । एका जनार्दनीं तृप्ती ॥४॥
११०८
असंख्य वचने असोनी नसती । कोण तया रीती चालतसे ॥१॥
प्रमाण अप्रमाण देहींचा निवाडा । केलासे उघडा श्रुतींशास्त्रीं ॥२॥
हरि नाम वचन एकचि प्रमाण । हें तो अप्रमाण करील कोण ॥३॥
जनार्दनाचे वचनीं द्यावे अनुमोदन । एका जनार्दनीं प्रमण तेंचि होय ॥४॥
११०९
आमुचें हेचि साधन खरें । नाम बरें जनार्दन ॥१॥
नाहीं भय आणि चिंता । जन्ममरण वार्ता विसरलो ॥२॥
नाहीं येणें जाणें मरण धाक । अवघा एक जनार्दन ॥३॥
एका शरण जनार्दनीं । जनार्दन जनीं वनीं ॥४॥
१११०
आठवण ती हीच असो । वाचे वसो हरिनाम ॥१॥
काया वाचा आणि मन । करुं कीर्तन धुमाळी ॥२॥
धरुं वैष्णवांचा संग । टाकूं कुसंग लाजोनी ॥३॥
म्हणूं आम्ही हरीचे दास । एका जनार्दनीं निजदास ॥४॥
११११
मुखीं उच्चार हरिहर । करिताती निरंतर ॥१॥
नित्यरामकृष्णहरी । वदतसे पैं वैखरी ॥२॥
करिती देवाचे पैं ध्यान । वृत्ति झालीसे तल्लीन ॥३॥
एका जनार्दनीं नाम । हेंचि पाववी निजधाम ॥४॥
१११२
महा मात्रा हरीचे नाम । तरती अधमादि अधम । हाचि कालिमाजीं धर्म । नामापरते न देखें ॥१॥
जगीं नाम तारक नौका । आन उपाय नाहीं देखां । साधन साधितां साधकां । नामापरते थोर नाहीं ॥२॥
धरा विश्वास बांधा गांठी । नाम जप जगजेठी । एका जनार्दनीं भय पोटीं । नाहीं तुम्हा काळाचें ॥३॥
१११३
टाकूनियां निंदा स्तुतीचे वचन । तया नारायण जवळीं आहे ॥१॥
न लगे उपवास पारणें कारणें । सुखे नारायण घरा येती ॥२॥
ठायींच बैसोनि जपे नामावळी । पुर्ण कर्मा होळी होय तेणें ॥३॥
एका जनार्दनीं धरितां पायीं भाव । रमेसह देव घरी नांदें ॥४॥
१११४
सोपा मंत्र द्वदश अक्षरीं । वाचे जपे तुं निर्धारीं । अंतकाळीं हरी । न विंसबे तुजसी ॥१॥
धन्य धन्य मंत्रराज । तेणें साधिलें बहुकाज । आम्हं सांपडले निज । वैकुंठभुवनाचें निर्धारें ॥२॥
मन करीं गा बळकट । जपे वरिष्ठावरिष्ठ । एका जनार्दनीं वाट । सोपी मग सहजची ॥३॥
१११५
येणेंचि नामें तारिलें बहुतां । दोषी तो पुरता अजामेळ ॥१॥
गणिका आणि वाला अजामेळ भिल्लणी । गोपाळ गौळणी तारियेल्या ॥२॥
गजेंद्र तो पशु नाडितां जळचर । धांवे देव सत्वरें ब्रीदासाठीं ॥३॥
प्रल्हाद संकट पडता निवारी । चोखयाचें करी बाळंतपण ॥४॥
दामाजीचा महार होऊनियां ठेला । उणेंपण त्याला येवों नेदी ॥५॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । उभाचि तिष्ठत विटेवरी ॥६॥
१११६
देवाचें तें ध्यान । आठवावें रात्रदिन ॥१॥
मुगुट कुंडलें मेखळा । कांसे शोभे सोनसळा ॥२॥
शंख चक्र गदा पद्म । सदा उदार मेघःश्याम ॥३॥
ऐसा हृदयीं आठवा । एका जनार्दनीं सांठवा ॥४॥
१११७
जयाचीं ती अनंत नामें । अनंत अवतार अनंत जन्में ॥१॥
अगाध श्रीहरीचा महिमा । त्याचा पार नेणें ब्रह्मा ॥२॥
अवतार चरित्र नामें । परिसतां निवारे कर्में ॥३॥
जे जे अवतारी देव सगुण । गाईले निर्गुणाचे गुण ॥४॥
धन्य धन्य ते भाग्याचे । हरिगुण वर्णिती वाचे ॥५॥
कांहीं सगुण निर्गुण ठाव । अवघा एकचि देंहीं देव ॥६॥
एकपणे वेगळा । एका जनार्दनीं देखिला ॥७॥
१११८
जगदात्मा श्रीहरि आनंदें पूजीन । अंतरीं करीन महोत्सव ॥१॥
शांति सिंहासनीं बैसवीन भावें । बैसावें अवघें हारकारीन ॥२॥
द्वैत विसरुनि करीन पादपुजा । तेणें गरुडध्वजा पंचामृत ॥३॥
शुद्धोदक स्नान घालीन मानसीं । ज्ञानें स्वरुपासी परिमार्जन ॥४॥
सत्त्व क्षीरोदक देवानेसवीन । राजन प्रावर्ण पीतांबर ॥५॥
दिव्य अलंकार तोडर सोज्वळ । सहज स्थिती लेईल स्वामी माझा ॥६॥
भक्त नवविध घालूनि सिंहासन । एका जनार्दनीं पूजा करी ॥७॥
१११९
पूजिला श्रीपती एकविध भावें । होऊनि स्थिरावें हृदयामाजीं ॥१॥
करितसे विनमाणी प्रेमाचें अंजुळ । तेणें घननीळ तुष्टमान ॥२॥
एका जनार्दनीं सर्व भावें पूजन । जनीं जनार्दन पूजियेला ॥३॥