शिवमाहात्म्य - अभंग ९४५ ते ९८८
९४५
आरोहण ज्याचें नंदीवरी । वामांकी शोभे गिरिजां नारी ॥१॥
त्रिशुळ डमरु शंख कपाल । मस्तकी गंगा चंद्रभाळ ॥२॥
अंकीं षडानन गजवदन । सदा प्रसन्न ज्याचें ध्यान ॥३॥
भुतें वेताळ शोभती । हर्षयुक्त उमापती ॥४॥
अंगीं विभूति लेपन । सदा समाधि तल्लीन ॥५॥
मुखीं रामनाम छंद । एका जनार्दनीं परमानंद ॥६॥
९४६
भोळा कर्पुरगौर भोळे ज्याचें मन । भोळ्या भक्ताधीन धांवेक भोळा ॥१॥
भोळे याचे गळां शोभे रुडमाळा । अर्धांगी तें बाळा पर्वताची ॥२॥
भोळें ज्याचें मन भोळें ज्यांचें ध्यान । भोळें ज्याचे वदन शोभतसे ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रेमाचा पुतळा । भरो माझे डोळां सदोदित ॥४॥
९४७
पंचविसांचे दृष्टी । शिवा नाहीं तेथें भेटी ॥१॥
छत्तिसां वेगळा । भरला असें तो निराळा ॥२॥
चाळिसाचे ध्यानीं मनीं । कदा नये शुळपाणी ॥३॥
ऐसे विचारे भागले । तया नाहीं रुप कळलें ॥४॥
एका जनार्दनीं रुप । स्वयं प्रकाश अमूप ॥५॥
९४८
पांच पांचाचा मिळोनि मेळु । सदाशिव म्हणती अमंगळू ॥१॥
कवणा न कळे याचा भावो । शिव साचार देवाधि न कळे याचा भावो ॥२॥
विरुपाक्ष म्हणती भेकणा । परी हा सर्वांग देखणा ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रबोधु । शिव नित्य नवा आणि वृद्धु ॥४॥
९४९
श्रवण नयन घ्राण रसन । यमाजीं कोण ज्ञान प्रमाण ॥ महादेव ॥१॥
इंद्रियां अतीत आपण । देखिजें हें ज्ञान कारण ॥ महादेव ॥२॥
जन वन जीवन निरंजन । यामाजीं कवण करुं भजन ॥ महादेव ॥३॥
एका जनार्दनीं जन । तो भजकां तो मुख्य भजन ॥ महादेव ॥४॥
९५०
निर्गुण निराकार अवयवरहित । जो शब्दरुपातीत शिव जाण ॥१॥
चहूं वांचांवेगळा पांचांसी निराळा । तो असे व्यापाला सर्वांघटी ॥२॥
ध्यानीं मनीं नये समाधी साधनीं । तो भक्तांचे ध्यानीं तिष्ठतसे ॥३॥
एका जनार्दनीं नामरुपा वेगळा । परब्रह्मा पुतळा शिव जाणा ॥४॥
९५१
परपश्यंती मध्यमा वेगळा । वैखरीये निराळा शिव जाणा ॥१॥
आदि मध्य अंत न कळे रुपाचा । परता चहूं वांचा शिव जाणा ॥२॥
एका जनार्दनीं जीवांचें जीवन । सर्वां घटीं पूर्ण शिव जाणा ॥३॥
९५२
एक दोन तीन पांचा वेगळा । आहे तो निराळा शिव एक ॥१॥
सात पांच बारा चौदा वेगळा । आहे तो निराळा शिव एक ॥२॥
भेदा अभेदा सोळांसी वेगळा । एका जनार्दनीं निराळा शिव एक ॥३॥
९५३
हृदयीं परमात्मा नांदे परिपुर्ण । तो शिव सनातन पूर्णब्रह्मा ॥१॥
जीव तो गुंतला विषयाचे लक्षीं । शिव सर्वसाक्षीं परब्रह्मा ॥२॥
भाव अभावना जया जैसी पाही । एका जनार्दनीं देहीं परब्रह्मा ॥३॥
९५४
अकार उकार मकारां वेगळां । परब्रह्मा पुतळा शिव एक ॥१॥
अंडज जारज स्वदेज उद्भिजां वेगळा । परब्रह्मा पुतळा शिव एक ॥२॥
प्राण अपान व्यान उदान समान । यांवेगळा जाण शिव एक ॥३॥
पृथ्वी आप तेज वायु आकाश । यांवेगळा भास शिव एक ॥४॥
द्वैता अद्वैता वेगळांचि जाण । एका जनार्दनीं पूर्ण शिव एक ॥५॥
९५५
वेदशास्त्रीं गाईला पुराणीं वर्णिला । तो शिव पाहिला डोळेभरीं ॥१॥
तेणें माझ्या मना होय समाधान । आठवितो चरण वेळोवेळीं ॥२॥
सकळ इंद्रियां झालीं पैं विश्रांती । पाहतां ती मूर्ती शंकराची ॥३॥
एका जनार्दनीं शिव हा भजावा । संसार करावा सुखरुप ॥४॥
९५६
शिव भोळा चक्रवती । त्याचे पाय माझे चित्तीं ॥१॥
वाचे वदतां शिवनाम । तया न बाधी क्रोधकाम ॥२॥
धर्म अर्थ काम मोक्ष । शिवा देखतां प्रत्यक्ष ॥३॥
एका जनार्दनीं शिव । निवारी कलिकाळाचा भेव ॥४॥
९५७
स्वरुप सुंदर अति विशाळ । नेत्रीं निघती अग्निज्वाळ । हृदयावरी सर्पाची माळ । दुष्ट दुर्जना प्रत्यक्ष काळ ॥१॥
वाचे वदे हरहर शब्द । तेणें निरसे भवबंध ॥धृ ॥
माथां जटा शोभे पिंगटवर्ण । मध्यें गंगा वाहे परिपुर्ण । हृदयीं सदा रामध्यान । तयासी पाहतां निवे मन ॥२॥
शिव शिव नाम हें तारक । जया ध्याती ब्रह्मादिक । सिद्ध साधक वानिती अनेक । तया ध्यातां सुख अलोकिक ॥३॥
वामांगीं गौरी सुंदर । तेजें लोपतसें दिनकर । ह्रुदयीं ध्यातां परात्पर । एका जनार्दन तुटे विरझार ॥४॥
९५८
ॐ कार हें मुळ सर्वांचे जाणावें । तेथुनी पहावें वेदशास्त्र ॥१॥
नमन करावें कुळदैवतांसी । मातापितरांसी सर्व भावें ॥२॥
मस्तक ठेवावें संतांचे चरणीं । सदा वसो वाणी शिवनाम ॥३॥
शिव शिव ऐसें उच्चारावें मुखें । जन्ममरण दुःखें नासताती ॥४॥
वायां जाऊं देऊं नये एक क्षण । भक्तीचे लक्षण जाणावें हें ॥५॥
यमधर्म त्याचे पाय पै वंदित । एका जनार्दनीं नित्य नाम गाय ॥६॥
९५९
कर्मे नित्य नैमित्तीक । करावी तीं आवश्यक ॥१॥
तेचि होय शिवपुजा । चित्तशुद्धि ते सहजा ॥२॥
मनःस्थिर तें कारण । करा शंकराचें ध्यान ॥३॥
गुरु होऊनि शंकर । ज्ञान उपदेशीं सत्वर ॥४॥
तेणें अज्ञानाचा नाश । प्राप्त होय अविनाश ॥५॥
एका जनार्दनीं धर्म । ब्रह्माप्राप्तीचे हें वर्म ॥६॥
९६०
ज्ञानाचें जें अधिष्ठान । महादेव एकचि जाण ॥१॥
कर्म उपासना साधन । पैं शिवचि अधिष्ठान ॥२॥
तेथुनी प्राप्त सर्व देवां । मुखीं शंकर वदावा ॥३॥
याकारणें शिवशक्ति । जनहो करा दिनरात्रीं ॥४॥
एका जनार्दनीं शंकर । पावती भवसिंधु पार ॥५॥
९६१
नित्य शिव शिव आठव । तुटेल जन्ममरण भेव ॥१॥
दुजें नाहीं पैं साधन । वाचे वादावा इशान ॥२॥
ऋद्धिसिद्धि पाया लागे । हृदयीं सदाशिव जागे ॥३॥
शंकर हा जया चित्तीं । जवळी तया भुक्ति मुक्ति ॥४॥
एका जनार्दनीं सर्वदा । महादेव वाचे वदा ॥५॥
९६२
सहज नाम आठवितां । यमा पडे धाक सर्वथा ॥१॥
ऐसें शिवनाम समर्थ । कळिकाळ पायां पडत ॥२॥
शुद्ध भावें आठवितां । मुक्ति होय सायुज्यता ॥३॥
ऐशी आहे वेदवाणी । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
९६३
भक्तांचिया मनासरिसा । धांव घाली तो विश्वेशा ॥१॥
ऐसी कृपाळु माउली । शिव अनाथाची साउली ॥२॥
नामीं जडतां सदा मन । आनंदे शिवांचें भजन ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रेम । शिवनामें निष्काम ॥४॥
९६४
शिवनामाची कावड खांदीं । आम्हीं घेतली समताबुद्धि ॥१॥
हर हर हर वोळंगा रे भाई । आशा मनिशा तृष्णा सांडुनी पाही ॥२॥
मागें बहुतीं घेतली खांदीं । ते उतरले पैलपार भवनदी ॥३॥
ज्ञानदेव कावड घेतां । सुख समाधान वाटे चित्ता ॥४॥
निवृत्ति सोपान चांगदेव भारी । कावडीचे अधिकारी ॥५॥
एका जनार्दनीं त्यांचा दास । कावड घेतां बहु उल्हास ॥६॥
९६५
ज्ञान वैराग्य कावडी खांदीं । शांति जीवन तयामधीं ॥१॥
शिवनाम तुम्हीं घ्या रे । शिवस्मरणीं तुम्हीं रहा रे ॥२॥
हरिहर कावड घेतली खांदी । भोवती गर्जती संतमांदी ॥३॥
एका जनार्दनीं कावड बरी । भक्ति फरारा तयावरी ॥४॥
९६६
जनार्दनें कृपा केली । माझे खांदी कावड दिली ॥१॥
सांगितला सोपा मंत्र । वाचे वदे हरिहर ॥२॥
बहुत साधनें न करिता । अनायासें आलें होतां ॥३॥
पूर्ण कॄपें जनार्दन । एका जनार्दनीं निजखुण ॥४॥
९६७
मन हें ओढाळ । सदा करी तळमळ ॥१॥
तयालागीं स्थिर करीं । चित्तीं महादेव धरी ॥२॥
तरी तुज होय सुख । येर अवघें तें दुःख ॥३॥
चित्तींची वासना । जंव नाहीं गेली जाणा ॥४॥
एका जनार्दनीं मन । असो द्यावें समाधान ॥५॥
९६८
जन्मा येऊनियां नरा । न करी आयुष्याचा मातेरा ॥१॥
वाचे उच्चारी हरहर । तेणें सुखरुप संसार ॥२॥
शिवनामीं होई रत । सदा समाधान चित्त ॥३॥
म्हणे एका जनार्दन । शिवनामें भरो वदन ॥४॥
९६९
महादेव नाम वदे नित्य मुखें । तेथें सर्व सुखें वसताती ॥१॥
शिवनामें कामक्रोधाचे दहन । त्रिविध ताप शमन पावताती ॥२॥
शिवनामें भुक्ति शिवनामें मुक्ति । चुके यातायाती शिवनामें ॥३॥
ऋद्धिसिद्धि हात जोडती तयासी । मुखीं अहर्निशीं शिव जया ॥४॥
एका जनार्दनीं शिवनाम सार । भवसिंधु पार पावावया ॥५॥
९७०
धन्य धन्य ते जन । जया शिवाचें भजन ॥१॥
हो का नारी अथवा नर । वाचे वदे हरहर ॥२॥
हास्य विनोद कथा । तेणें मोक्ष प्राप्त सायुज्यता ॥३॥
एका जनार्दनीं जपा । शिव शिव मंत्र सोपा ॥४॥
९७१
शिव ऐसा मंत्र सुलभ सोपा रे । जपावा परिकर नित्य नेमें ॥१॥
न बाधिच विघ्न संसाराचें भान । धन्य तें भजन शिवनामें ॥२॥
एका जनार्दनीं नाम शिव ईशान । वदतां घडे पुण्य कोटी यज्ञ ॥३॥
९७२
सर्व साधनांचें सार । वाचे उच्चार शिवनाम ॥१॥
न लगे योगाची कसवटी । शिवनाम उच्चार होटीं ॥२॥
घडे जप तप अनुष्ठान । वाचें वदतां शिव जाण ॥३॥
एका जनार्दनीं सोपें । शिवनामें जाती पापें ॥४॥
९७३
सदाशिव अक्षरें चार । जो जपे निरंतर ॥१॥
तया न बाधी संसार । वाचे वदतां हरहर ॥२॥
ऐसें शिवाचें महिमान । उच्चारितां नोहे पतन ॥३॥
एका जनार्दनीं शिव । वाचे वदतां निरसे भेव ॥४॥
९७४
शिवनाम उच्चारा । तेणें कळिकाळासी दरारा ॥१॥
ऐसा नामाचा महिमा । न कळेचि आगमां निगमां ॥२॥
सकळ मंत्राचें माहेर । शिवमंत्र पंचाक्षर ॥३॥
एका जनार्दनीं वाचे । शिवनाम जपा साचें ॥४॥
९७५
सकळांमध्यें श्रेष्ठ । शिवनाम जें वरिष्ठ ॥१॥
आवडीनें नाम जपा । शिव शिव मंत्र सोपा ॥२॥
ऐसा भक्तांचा अंकित । स्मरतांचि मोक्ष देत ॥३॥
एका जनार्दनीं उदार । देणें त्रिभुवनीं साचार ॥४॥
९७६
पाहोनियां भक्तनाथा । स्वयें दे आपुली कांता ॥१॥
देतां न पाहे मागेंपुढें । उदार त्रिभुवन थोकडें ॥२॥
देणें जयाचें अचाट । म्हणोनि नाम नीलकंठ ॥३॥
एका जनार्दनीं भोळा । पाळों जाणें भक्तलळा ॥४॥
९७७
उत्तम अथवा चांडाळ । न पाहेचि खळाखळ ॥१॥
शरण आलिया तत्त्वतां । तया नुपेक्षी सर्वथा ॥२॥
न म्हणे शुचि अथवा चांडाळ । स्मरणेंचि मुक्तिफळ ॥३॥
ऐसा पतीत पावन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
९७८
अनाथाचा नाथ पतीतपावन । हें नामभिदान तया साजे ॥१॥
भाळी अर्धचंद्र जटाजुट गंगा । दरुशनें पापें जातीं ॥२॥
एका जनार्दनीं नाम जपा होटीं । पातकें नाशाकोटी हेळामात्रें ॥३॥
९७९
त्रिभुवनीं उदार । भोळा राजा श्रीशंकर ॥१॥
जे चिंती जया वासना । पुरवणें त्याची क्षणा ॥२॥
यातीं कुळ न पाहे कांहीं । वास कैलासीं त्या देई ॥३॥
एका जनार्दनीं सोपें । शिवनाम पवित्र जपें ॥४॥
९८०
सत्यसत्य ब्रीदावळी । नाम उत्तम हें कलीं ॥१॥
जपतां चार अक्षरें । मुक्ति जगासी निर्धारें ॥२॥
नामें सर्वांवरी सत्ता । ऐसें वदे पैं गीता ॥३॥
तें नाम जपा पावन । शरण एका जनार्दन ॥४॥
९८१
नाम उत्तम पावन । शिव शिव वरिष्ठ जाण ॥१॥
ऐसा पुराणीं महिमा । न कळे वेदशास्त्रां सीमा ॥२॥
जयासाठीं वेवादती । तो शिव स्वयं ज्योती ॥३॥
रुपा अरुपावेगळा । एका जनार्दनीं पाहे डोळां ॥४॥
९८२
सोमवार व्रत एकादशीं करी । त्याचें चरण शिरीं वंदीन मी ॥१॥
शिव विष्णु दोन्हीं एकचि प्रतिमा । ऐसा जया प्रेमा वंदिन त्यासी ॥२॥
सदा सर्वकाळ शिवाचें कीर्तन । आनंदें नर्तन भेदरहित ॥३॥
ऐसा जया भाव सदोदित मनीं । तयाचें चरणीं मिठी घाली ॥४॥
एका जनार्दनीं व्रताचा महिमा । नकळेंचि ब्रह्मा उपरमला ॥५॥
९८३
देखोनिया हरलिंग । जो न करी तया साष्टांग ॥१॥
मुख्य तोचि वैरी । स्वमुखें म्हणतसे हरी ॥२॥
व्रत न करी शिवरात्र । कासयानें होती पवित्र ॥३॥
ऐशियासी यमपुरी । एका जनार्दनीं निर्धारीं ॥४॥
९८४
शिवरात्र व्रत करी यथाविधी । भावें पूजी आधीं शिवलिंग ॥१॥
चुकलें चुकलें जन्माचें बंधन । पुनरागमन नये तेणें ॥२॥
एक बिल्वदळ चंदन अक्षता । पुजन तत्त्वतां सोपें बहु ॥३॥
एका जनार्दनीं पूजितां साचार । इच्छिलें हरिहर पुर्ण करिती ॥४॥
९८५
सकळ देवांचा जनिता । त्रिगुण सत्ता चाळविता ॥१॥
शरण जाता ज्याच्या पायां । सर्व हारपली माया ॥२॥
भेदाभेद निवारिले । सर्व स्वरुप कोंदलें ॥३॥
एका जनार्दनीं शिवें । जीवपणा मुकलों जीवें ॥४॥
९८६
शिवनाम उच्चारी । आळस न करी क्षणभरी । महापापा होय बोहरी । नाम घेतां ॥१॥
शिव शिव नाम । जपे कां रे उत्तम । तेणें नासे भवभ्रम । निःसंदेह ॥२॥
दो अक्षरीं काम । वाचे घेई तूं नाम । आणीक तें वर्म । सोपे नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं । शिव जप ध्यानीं मनीं । वेद शास्त्र पुराणीं । बोलियेलें ॥४॥
९८७
शिव शिव अक्षरें दोन । जो जपे रात्रंदिन ॥१॥
धन्य तयाचा संसार । परमार्थाचें तेंच घर ॥२॥
सदोदित वाचे । जपे शिव शिव साचें ॥३॥
एका जनार्दनीं शिव । सोपा मंत्र तो राणीव ॥४॥
९८८
ॐ नमोजी शिवा । नमो तुज महादेव करुनी उपकार जीवा । अवतार धरिला ॥१॥
सोपा मंत्र रामनाम । तेणें झालें सर्व काम । साधनांचा श्रम । गोवा उगविअला ॥२॥
बैसनियां दृढासनीं । नाम जपे निशिदीनीं । तयासी अवनीं । सोपी दिसे ॥३॥
बरवें साधन उत्तम । अवघा निवारिला श्रम । गातां तुमचें नाम । वंद्य तिहें लोकीं ॥४॥
जड जीव उद्धरिले । कलिमाजीं सोपें केलें । रामराम जप वहिलें । थोर साधन हें ॥५॥
अवतार धरुनी साचा । उद्धार केला जड जीवांचा । एका जनार्दनीं नामाचा । वाढविला महिमा ॥६॥