Get it on Google Play
Download on the App Store

द्रौपदी-वस्त्रहरण

युधिष्ठिर द्यूतात प्रत्येक डाव हरत गेला. त्याने भावांना व द्रौपदीलाही पणाला लावले. द्रौपदीला जेव्हा पणाला लावले तेव्हा सभेतील भीष्मादिकांनी ’धिक्कार’ असा उद्‌गार काढला. कर्ण, धृतराष्ट्र, दुःशासन यांना हे पाहून आनंद झाला. सभाजनांच्या डोळ्यात अश्रू उभे राहिले. दुर्योधनाने उन्मादाच्या भरात द्रौपदीला दासी ठरवून तिला सभेत आणण्यास सांगितले. दुःशासनाने त्या सम्राज्ञीचे केस ओढीत निर्दयपणे ’दासी’ म्हणून हिणवत तिला सभेत आणले. "तू कृष्ण, हरी कोणालाही बोलाव, पण ते व्यर्थ आहे. तू जिंकली गेली आहेस. दासी म्हणून सेवा कर" अशा वल्गना त्याने केल्या. द्रौपदी असहाय्यपणे अश्रू ढाळीत होती. तरीही स्वतःला सावरुन तिने सभेपुढे प्रश्न मांडला-----’नृप हो, युधिष्ठिराने प्रथम स्वतःला पणाला लावले. अशा वेळी मी खरोखर दासी ठरते काय ?’ भीष्मांनी हा नीतीचा प्रश्न असे सांगून गुळगुळीत उत्तर दिले. राजे तर भयापोटी काहीच बोलले नाही. कर्णाने सांगितले की ती दासी ठरते. दुःशासनाने तिचे वस्त्र फेडण्याचा प्रयत्‍न केला. निराधार द्रौपदीने मनात कृष्णाला आळविले. त्याक्षणी तिच्या अंगावर एकावर एक वस्त्रं निघू लागली. दुःशासन थकून खाली बसला. भीमाने दुःशासन व दुर्योधनाला मारण्याच्या प्रतिज्ञा घेतल्या. अर्जुनाने निक्षून सांगितले की पांचाली दासी ठरत नाही. धृतराष्ट्र हे मानून द्रापदीला वर प्रदान केले व पांडवांचे राज्य परत केले.

 

द्रौपदी-वस्त्रहरण

सोशिते सम्राज्ञी यातना ।

नृपांना, करिते ती प्रार्थना ॥धृ॥

"दासी बटकी’ असे हिणवुनी

निर्दयतेने केश ओढुनी

दुःशासन कृष्णेला आणी

करी तो, सभेत अवहेलना ॥१॥

सभा जाहली विस्मित निश्चल

आक्रोशात सम्राज्ञी हतबल

शिणलेल्या तिज येई भोवळ

बघे ती, आशेने अर्जुना ॥२॥

बोले नंतर क्रोधे उसळुन

"थांबव दुष्टा असभ्य वर्तन

भोगशील तू कठोर शासन

ज्येष्ठहो या माझ्या रक्षणा ॥३॥

पणी आधीच्या राजा हरला

नंतर मज लाविले पणाला

योग्य कशी की दास्यत्वाला ?

मांडते, माझ्या या प्रश्ना ॥४॥

भीष्मद्रोणही काहि न बोलत

मूक बैसती हे कुंतीसुत

स्नुषा कुळाची मी आक्रोशत

लोपली, इथलीका करुणा ?" ॥५॥

भीष्म म्हणाले --- प्रश्न नीतिचा

भार्येवरल्या अधिकाराचा

कसा देउ मी निर्णय याचा ?

जाहली, धैर्यहीन, कृष्णा ॥६॥

विकर्ण बोले, ’दासि न राणी’

कर्ण वदे ’हिज लाविले पणी

दासिच ठरते ही सम्राज्ञी

पात्र हे दासांच्या वसना" ॥७॥

राजवस्त्र त्या क्षणीच काढुन

ठेवति पांडव कष्टी होउन

तिचे वस्त्र ओढी दुःशासन

सोडुनी लाज, करि वल्गना ॥८॥

मनी द्रौपदी करिते धावा

शरणागत ती होइ माधवा

क्षणात घडले अद्‌भुत तेव्हा

फेडिता, वस्त्रे निघती पुन्हा ॥९॥

भीम वदे क्रोधे चवताळुन

"ह्या दुष्टाचे प्राणच घेइन

वक्षा फोडुन रक्‍तहि प्राशिन"

शब्द ते गमले रणगर्जना ॥१०॥

पुसे द्रौपदी पुन्हा सभेसी

कुणि न वाचवी त्या अबलेसी

सहवेना ही पीडा तिजसी

करी ती दयेचीच याचना ॥११॥

विटंबनेची निंदा करुनी

विदूर बोले उघड त्याक्षणी

"विनाश होइल नृपा यातुनी

कुळाला कलंक हा जाणा" ॥१२॥

सभेस सांगे धूर्त सुयोधन

पांडव म्हणतिल ते मी मानिन

श्वास सभेने धरले रोखुन

धर्मसुत काहिच बोलेना ॥१३॥

मांडी दावी मत्त सुयोधन

भीम गर्जला, क्रोधित होउन

’अधमाचे या ऊरु फोडिन’

कौरवा घेरी भयभावना ॥१४॥

अर्जुन उठुनी सांगे निक्षुन

"निर्णय देतो पणास लक्षुन

याज्ञसेनिला नसे दासिपण

सत्य हे, हेच असे जाणा" ॥१५॥

धृतराष्ट्रे अपशकुन ऐकले

पाञ्चालीला स्वये वर दिले

सर्व मुक्‍त दास्यातुन केले

अर्पिले, राजमुकुट त्यांना ॥१६॥

गीत महाभारत

महर्षी व्यास
Chapters
प्रस्तावना व्यासांची संहिता कुरुकुळातील देवव्रत भीष्मप्रतिज्ञा सत्यवतीची चिंता भीष्माचे प्रत्युत्तर व्यासजन्मकथन व्यासांना विनंती गांधारी-विवाह कुंतीचा कर्णासाठी शोक पांडव-जन्मकथन पांडू राजाचे निधन द्रोणांची शिष्यपरीक्षा प्रेक्षणगृह-प्रसंग भीम-विषप्रयोग लाक्षागृहदाह विदुर-संदेश हिडिम्बेचे निवेदन ब्राह्मणाचा निश्चय बकासुरवध द्रौपदीस्वयंवर दुर्योधनाचे बेत कृष्णाची अग्रपूजा दुर्योधन मयसभेत द्यूतप्रसंग द्रौपदी-वस्त्रहरण अनुद्यूत आणि वनवास कुंतीचा शोक द्रौपदीचा संताप द्रौपदी-सत्यभामा-संवाद द्रौपदीचे अपहरण सूर्याचे आवाहन कर्णाचे सूर्यास उत्तर यक्षप्रश्न कीचकवध कृष्ण्साहाय्य संजय-भाषण युधिष्ठिराचा निरोप युधिष्ठिराची चिंता कृष्णाचे उत्तर कृष्णशिष्टाई धृतराष्ट्राचा उपदेश गांधारीचा उपदेश दुर्योधनाचे उत्तर कुंतीचे मनोगत कर्णाचे कृष्णास उत्तर कुंती-कर्ण-संवाद कर्णाचे कुंतीला उत्तर शिखण्डीचे वृत्त भगवंताची अमरवाणी अनन्यभक्‍तीचा मार्ग धर्माला आशीर्वाद भीष्मपतन भीष्म-कर्ण-भेट भीष्मांचा दुर्योधनाला उपदेश अभिमन्यु प्रताप द्रोणनिधन कर्णार्जुनयुद्ध दुर्योधन-कृप-संवाद युद्धाचा अंतिम दिन दुर्योधनाचे पलायन भीम-दुर्योधन-गदायुद्ध दुर्योधनाचे अंतिम शब्द कृष्णाचे सडेतोड उत्तर अश्वत्थाम्याचा कट द्रौपदीचा विलाप गांधारीचा शोक धर्माचा शोक युधिष्ठिराचे मनोगत अर्जुनाचे आवाहन विदुराचा अंत धृतराष्ट्र निधन यादवांचा नाश स्वर्गाकडे प्रयाण स्वर्ग प्रवेश अंतिम गती परिक्षिताचा अंत कृष्णाला अभिवादन आदर्श पुरुष थोर स्त्रिया