Get it on Google Play
Download on the App Store

क्रांती 60

मिनीच्या घोडयाजवळ जाऊन ते म्हणाले, ''मोत्या, किती रे वाईट झालास ! मिनी नाही म्हणून तू ही रडतोस? मिनीच्या हातची चंदी हवी? येईल हो लवकर. उभा राहून अशीच तपश्चर्या कर. एक दिवस तपश्चर्या फळेल. समजलास ना? किती तरी दिवसांत तुझ्या पाठीवर मिनी बसली नाही. त्या दिवशी दोघे बसली तुझ्यावर. जणू लग्नाची वरात. मला वाटलं चालली मिनी पळून; परंतु खरंच गेली रे. येईल, एक दिवस परत येईल. म्हातार्‍या बापाची तिला दया येईल. मिनी भेटल्याशिवाय मला मृत्यू भेटणार नाही. मिनीला भेटेन तेव्हाच मरेन.''

मिनीच्या बाजाच्या पेटीजवळ जाऊन ते बसत व म्हणत, ''गोड सुरांनो, रडत असाल तुम्ही. मिनीची कोवळी, सुंदर रेशमी बेटं किती तरी दिवसांत तुमच्या अंगावरून फिरली नाहीत. मिनीची बोटे लागताच तुमची हृदयं नाचू लागतात. गोड संगीत जगाला देतात. किती मळले हे सूर ! मिनी रोज पुसून ठेवायची. मिनी वाजवायला बसली म्हणजे किती गोड वाटायचं. एके दिवशी ते मधुकरपंत आले व म्हणाले,''मी वाजवतो चांगलं की मिनी वाजवते चांगलं? बसले वाजवायला आणि मग मिनी बसली. मधुकरपंतांची जणू समाधी लागली. मिनी प्रेम करते तुमच्यावर, होय का रे सुरांनो? प्रेमाचा स्पर्श म्हणजे काही अद्भुत वस्तू आहे. येईल हो मिनी. काढील हो तुमच्यातून गोड संगीत. शांत राहा. या पेटीत बसून तपश्चर्या करा.''

ते मिनीचे अंथरूण घालून ठेवायचे. ''मिनी दमून आली तर निजेल. आयत्या वेळेला धांदल नको. गादी नको मिनीला? मला म्हातार्‍याला गादी लागते अजून. स्मशानात जायची वेळ आली तरी गादी सुटत नाही आणि कोकिळा मिनी घोंगडीवर निजू लागली. त्या दिवशी म्हणाली, ''बाबा, चेपा हो माझी पाठ. घोंगडी खुपते व म्हणून पाठ दुखते.'' मिनीची पाठ कोण चेपीत असेल? कोठे असेल बिचारी? मिने ये, तुझ्यासाठी ही मऊ मऊ घोंगडी आणली आहे बघ आणि ही शाल. तुझी शाल ते घेऊन गेले. ती शाल का आणायला गेलीस? वेडी. एक सोडून शंभर शाली दिल्या असत्या तुला. शाल गेली म्हणून तू गेलीस की दुसरा काही तरी माल गेला तो आणायला गेलीस? ये, परत लवकर ये; नसेल माल मिळत तरी ये हो घरी. किती भटकणार तू?''

गावात कोणी गोपीचंदाची गाणी म्हणणारे भिकारी आले किंवा पेटीवर गाणी म्हणणारी ती भिकारी जोडपी आली, तर श्रीनिवासराव त्यांना सांगत, ''मिनी कोठे भेटली तर सांगा की, मी वाट पाहत आहे. रात्रंदिवस डोळयांत प्राण येऊन बसले आहेत तिला पाह्यला. हा पहा तिचा फोटो. उंच आहे तशी ती. फार गोरीगोमटी नसली तरी सुरेख दिसते ती. सरळ आहे नाक व डोळे आहेत मोठे. हसली म्हणजे ओठ किती सुंदर दिसतात ! दातांची मोती आत झळकतात व त्यांचे किरण पडतात त्या सौम्य रंगाच्या लाल ओठांवर. हात की नाही जरा तिचे लांब आहेत. कानात हिर्‍याची कुडी होती. जणू आकाशातले तारेच आपले बसले गालांजवळ येऊन. नाकात तसे तिला चमकीबिमकी आवडत. साधी होती मिनी. दिसली कोठे तर सांगा. तुम्ही हिंदुस्थानभर हिंडता. तुम्हाला आढळेल कोठे तरी. पित्याचा निरोप सांगा. हा घ्या रुपया. सांगाल न निरोप? चिठ्ठी उडून नाही ना आता जाणार? आणखी एखाद्या रुपयाचे दडपण ठेवू?''

एखादे वेळेस मिनीच्या सार्‍या वस्तू ते एकत्र करावयाचे व त्यांच्याकडे बघत बसायचे व म्हणायचे, ''मिने, या सार्‍या वस्तू सोडून एका वस्तूसाठी गेलीस? या वस्तू का फुकट? आणि मीही का फुकट? काही राम नाही आमच्यात? आम्ही का निर्माल्य? टाकण्याच्या लायकीची?

सायंकाळ झाली म्हणजे रोज गावाबाहेरच्या टेकडीवर ते जाऊन बसत. चारी दिशांकडे बघत. येते का मिनी कोठून ते पाहत. दिवस मावळे, अंधार पडू लागे. गावातील दिवे चमकू लागत आणि श्रीनिवासरावांचे डोळेही चमकू लागत. अश्रू येत. कष्टाने ते उठत व म्हणत, ''आज नाही मिनी आली. एक दिवस गेला. येईल. उद्या येईल. एक दिवस ती येईल, पित्याला भेटल्याशिवाय राहणार नाही. पित्याच्या प्रेमाला का काहीच किंमत नाही? रुपयात पै इतकीही किंमत नसेल?''

त्या दिवशी नित्याप्रमाणे ते टेकडीवर गेले. नेहमीच्या दगडावर बसले. हातात खडे घेऊन. ''मिनी येणार असेल तर हा खडा त्या दगडाला लागेल.'' असे म्हणून दूर मारीत. परंतु नेम आपला चुकायचा. पण एक खडा लागला तशी एकदम उठले. ''येणार, मिनी येणार'' असे म्हणत त्यांनी टाळया वाजविल्या.

क्रांती

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
क्रांती 1 क्रांती 2 क्रांती 3 क्रांती 4 क्रांती 5 क्रांती 6 क्रांती 7 क्रांती 8 क्रांती 9 क्रांती 10 क्रांती 11 क्रांती 12 क्रांती 13 क्रांती 14 क्रांती 15 क्रांती 16 क्रांती 17 क्रांती 18 क्रांती 19 क्रांती 20 क्रांती 21 क्रांती 22 क्रांती 23 क्रांती 24 क्रांती 25 क्रांती 26 क्रांती 27 क्रांती 28 क्रांती 29 क्रांती 30 क्रांती 31 क्रांती 32 क्रांती 33 क्रांती 34 क्रांती 35 क्रांती 36 क्रांती 37 क्रांती 38 क्रांती 39 क्रांती 40 क्रांती 41 क्रांती 42 क्रांती 43 क्रांती 44 क्रांती 45 क्रांती 46 क्रांती 47 क्रांती 48 क्रांती 49 क्रांती 50 क्रांती 51 क्रांती 52 क्रांती 53 क्रांती 54 क्रांती 55 क्रांती 56 क्रांती 57 क्रांती 58 क्रांती 59 क्रांती 60 क्रांती 61 क्रांती 62 क्रांती 63 क्रांती 64 क्रांती 65 क्रांती 66 क्रांती 67 क्रांती 68 क्रांती 69 क्रांती 70 क्रांती 71 क्रांती 72 क्रांती 73 क्रांती 74 क्रांती 75 क्रांती 76 क्रांती 77 क्रांती 78 क्रांती 79 क्रांती 80 क्रांती 81 क्रांती 82 क्रांती 83 क्रांती 84 क्रांती 85 क्रांती 86 क्रांती 87 क्रांती 88 क्रांती 89 क्रांती 90 क्रांती 91 क्रांती 92 क्रांती 93 क्रांती 94 क्रांती 95 क्रांती 96 क्रांती 97 क्रांती 98 क्रांती 99 क्रांती 100 क्रांती 101 क्रांती 102 क्रांती 103 क्रांती 104 क्रांती 105 क्रांती 106 क्रांती 107 क्रांती 108 क्रांती 109 क्रांती 110 क्रांती 111 क्रांती 112 क्रांती 113 क्रांती 114 क्रांती 115 क्रांती 116 क्रांती 117 क्रांती 118 क्रांती 119 क्रांती 120 क्रांती 121 क्रांती 122 क्रांती 123 क्रांती 124 क्रांती 125 क्रांती 126 क्रांती 127 क्रांती 128 क्रांती 129 क्रांती 130 क्रांती 131 क्रांती 132 क्रांती 133 क्रांती 134 क्रांती 135 क्रांती 136 क्रांती 137 क्रांती 138 क्रांती 139 क्रांती 140 क्रांती 141 क्रांती 142 क्रांती 143 क्रांती 144 क्रांती 145 क्रांती 146 क्रांती 147 क्रांती 148 क्रांती 149 क्रांती 150 क्रांती 151 क्रांती 152 क्रांती 153 क्रांती 154 क्रांती 155 क्रांती 156 क्रांती 157 क्रांती 158 क्रांती 159 क्रांती 160 क्रांती 161 क्रांती 162 क्रांती 163 क्रांती 164 क्रांती 165 क्रांती 166 क्रांती 167 क्रांती 168 क्रांती 169 क्रांती 170 क्रांती 171 क्रांती 172 क्रांती 173