Get it on Google Play
Download on the App Store

क्रांती 27

''असा जरा नीट वागू लाग. खादी घालून भिकार्‍यासारखा नको राहू. राजासारखा राहा. साहेबासारखा राहा. हॅट वगैरे घेऊन ये की. तुला दत्तक घेतला; पण भीती वाटू लागली होती. आता ठीक. ते मुकुंदराव येथून गेले, बरं झालं. सारी पोरं बिघडवीत होते. मामलेदाराचे मोठे उपकार झाले मुलांच्या आईबापांवर.'' गोविंदराव म्हणाले.

''मामलेदाराचे कसले उपकार?'' रामदासने विचारले.

''मामलेदारानेच त्या मास्तराचे पराक्रम वर कळविले. परवा सांगत होते ते.'' बापाने सांगितले.

''परंतु त्यांचा मुलगा वर्गात रडला.'' रामदास म्हणाला.

''मग पैसे हवेत ना? घे. नीट जपून जा. नाही तर खिसा कातरतील मुंबईचे भामटे. रस्त्यात रात्री गर्दीत भेटेल कोण व म्हणेल, 'ती बघ कशी वर चांदणी, तो बघ काय छान तारा' आणि आपण वर पाहू लागलो की इकडे खिसा सारा पसार होतो. समजलास ना?'' गोविंदराव समजावून सांगत होते.

पैसे घेऊन रामदास पहिल्या प्रवासाला निघाला. श्रीमंताची दिवाळी. परंतु गरिबांना काय? सोनखेडीच्या आयाबहिणी दिवाळीला घरी दोन पणत्या लावता याव्यात म्हणून रात्रंदिवस सूत कातीत होत्या. आसपासच्या गावाच्या पण कातीत होत्या. परंतु हे सूत विकत घेऊन दयाराम काय करणार?

दयाराम, हिरालाल, माणक, पार्थ व चुडामण आश्रमात बसले होते. आश्रमाचे ते पंचप्राण. दयाराम व माणक आसपासच्या गावांतून नेहमी हिंडत, कातायला शिकवीत, पिंजायला शिकवीत, सूत काढा म्हणून सांगत. पार्थ व चुडामण शिवणकाम करीत. गावातीलही दोन विणकर त्यांच्या बरोबर काम करायला येत. हिरालाल जमाखर्च व व्यवस्था पाही. खादीची ठाणे पडली होती. पैसे तर जवळ नव्हते. रात्री प्रार्थनेनंतर ते पाच मित्र आपसात बोलत होते.

हिरालाल : आता सूत घेणं बंद करा, पैसे कोठून द्यायचे?

पार्थ : दिवाळीसाठी आशेनं सूत आणतील त्यांची का निराशा करायची?

दयाराम : लेकी माहेरी येतील. त्यांना गोडधोड करून घातलं पाहिजे. म्हणून बायका रात्रंदिवस कातीत आहेत. सूत न घेऊ तर त्या हाय-हाय म्हणतील.

हिरालाल : ते सारं खरं. परंतु पैसे हवेत ना दयाराम?

चुडामण : मायबहिणीचे अश्रू आपल्याच्यानं पाहवणार नाहीत.

दयाराम : आशेची निराशा करणं महाकर्म कठीण.

पार्थ :
परंतु लोकांना कुठून द्यायचे पैसे? दरोडा का घालायचा आहे?

चुडामण : श्रीमंत लोकच डाके घालतात. दरोडा घालतात.

पार्थ : परंतु ते कायदेशीर असतात. आपले बेकायदेशीर ठरतील, हिंसक ठरतील.

दयाराम :
कष्टाळू गरिबांना उपाशी मारणं ही का हिंसा नव्हे? परंतु काय करायचं?

हिरालाल :
उद्या बाया येतील. त्यांना मी नको म्हणून सांगेन. मी कठोर होईन. मला झालंच पाहिजे.

क्रांती

पांडुरंग सदाशिव साने
Chapters
क्रांती 1 क्रांती 2 क्रांती 3 क्रांती 4 क्रांती 5 क्रांती 6 क्रांती 7 क्रांती 8 क्रांती 9 क्रांती 10 क्रांती 11 क्रांती 12 क्रांती 13 क्रांती 14 क्रांती 15 क्रांती 16 क्रांती 17 क्रांती 18 क्रांती 19 क्रांती 20 क्रांती 21 क्रांती 22 क्रांती 23 क्रांती 24 क्रांती 25 क्रांती 26 क्रांती 27 क्रांती 28 क्रांती 29 क्रांती 30 क्रांती 31 क्रांती 32 क्रांती 33 क्रांती 34 क्रांती 35 क्रांती 36 क्रांती 37 क्रांती 38 क्रांती 39 क्रांती 40 क्रांती 41 क्रांती 42 क्रांती 43 क्रांती 44 क्रांती 45 क्रांती 46 क्रांती 47 क्रांती 48 क्रांती 49 क्रांती 50 क्रांती 51 क्रांती 52 क्रांती 53 क्रांती 54 क्रांती 55 क्रांती 56 क्रांती 57 क्रांती 58 क्रांती 59 क्रांती 60 क्रांती 61 क्रांती 62 क्रांती 63 क्रांती 64 क्रांती 65 क्रांती 66 क्रांती 67 क्रांती 68 क्रांती 69 क्रांती 70 क्रांती 71 क्रांती 72 क्रांती 73 क्रांती 74 क्रांती 75 क्रांती 76 क्रांती 77 क्रांती 78 क्रांती 79 क्रांती 80 क्रांती 81 क्रांती 82 क्रांती 83 क्रांती 84 क्रांती 85 क्रांती 86 क्रांती 87 क्रांती 88 क्रांती 89 क्रांती 90 क्रांती 91 क्रांती 92 क्रांती 93 क्रांती 94 क्रांती 95 क्रांती 96 क्रांती 97 क्रांती 98 क्रांती 99 क्रांती 100 क्रांती 101 क्रांती 102 क्रांती 103 क्रांती 104 क्रांती 105 क्रांती 106 क्रांती 107 क्रांती 108 क्रांती 109 क्रांती 110 क्रांती 111 क्रांती 112 क्रांती 113 क्रांती 114 क्रांती 115 क्रांती 116 क्रांती 117 क्रांती 118 क्रांती 119 क्रांती 120 क्रांती 121 क्रांती 122 क्रांती 123 क्रांती 124 क्रांती 125 क्रांती 126 क्रांती 127 क्रांती 128 क्रांती 129 क्रांती 130 क्रांती 131 क्रांती 132 क्रांती 133 क्रांती 134 क्रांती 135 क्रांती 136 क्रांती 137 क्रांती 138 क्रांती 139 क्रांती 140 क्रांती 141 क्रांती 142 क्रांती 143 क्रांती 144 क्रांती 145 क्रांती 146 क्रांती 147 क्रांती 148 क्रांती 149 क्रांती 150 क्रांती 151 क्रांती 152 क्रांती 153 क्रांती 154 क्रांती 155 क्रांती 156 क्रांती 157 क्रांती 158 क्रांती 159 क्रांती 160 क्रांती 161 क्रांती 162 क्रांती 163 क्रांती 164 क्रांती 165 क्रांती 166 क्रांती 167 क्रांती 168 क्रांती 169 क्रांती 170 क्रांती 171 क्रांती 172 क्रांती 173