Get it on Google Play
Download on the App Store

क्रीडाखंड अध्याय २८

श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । श्रीक्षेत्रपालाय नमः ।

ॐ नमोजी आदिपुरुषा । शिवात्मजा सुंदरवेषा ।

अनादिनिधना अखंडतोषा । देवविशेषा जगत्पते ॥१॥

सिंधू असुराचें करोनि निधन । मुक्त केले अमरगण ।

चक्रपाणी गुणेशपूजन । केलें परमभक्तिभावें ॥२॥

मग नारद म्हणे शंकराशी । आतां चलावें लग्नाशी ।

शिव म्हणे नारदाशी । येथें लग्नाशी योग्य स्थळ ॥३॥

तें मानवलें विधीशी । तेणें पाचारिलें वनितांशी ।

आणविलें निजकन्यकांशी । सकल संपत्तीशी समवेत ॥४॥

सत्यलोकींची सकल संपत्ती । सिद्धिबुद्धी कन्या गुणवती ।

घेऊनियां विधी युवती । लग्नाप्रति पातल्या ॥५॥

चक्रपाणीस आनंद बहुत । तेणें नगर केलें शोभिवंत ।

मंडप उभारिले अत्यद्भुत । तोरणें बांधिलीं गोपुरासी ॥६॥

मिळालें ऋषींचें भार । स्त्रियांसहित आले निर्जर ।

राजे पातले सादर । प्रमोद थोर विस्तारला ॥७॥

पुलोमजा संज्ञा तारा । रोहिणी रती मन्मथदारा ।

यम वरुणांगना इंद्रिरा । महोत्साहें पातल्या ॥८॥

अहिल्या अरुंधती आदिकरुनी । मिळाल्या ऋषींच्या नितंबिनी ।

संपूर्ण पातल्या गंधर्वकामिनी । त्यांचे मनीं उत्साह बहू ॥९॥

वाद्यें वाजती घनसुस्वर । गायक गाती अतिमधुर ।

अप्सरा नृत्यें मनोहर । होती तेव्हां लग्नमंडपीं ॥१०॥

विधी घेवोनि शक्रादिसुर । सीमांतपुजनीं जाहला सादर ।

सिंहासनीं बैसवी शिवकुमर । चामरें अपार ढाळीती वरीं ॥११॥

जामाताचें चरणक्षाळण । करिता जाहला चतुरानन ।

गायत्रीसावित्री घालिती जीवन । मंत्रोच्चारें विप्र गर्जती ॥१२॥

धन्यधन्य भाग्य विरिंचीचें । निधान जोडलें इक्षुसागरींचें ।

मुख पाहतांचि गुणेशाचें । विधिललनाचें संतुष्ट मन ॥१३॥

विरिंचीनें शुद्धभाव चंदन । केला गुणेशभाळी अर्पण ।

सुमनाचे हार सुगंधपूर्ण । कंठीं अर्पिले श्रद्धाळुकें ॥१४॥

वस्त्राभरणीं अमोलिक । विधीनें अर्चिला विनायक ।

वर्‍हाडी गौरविले एकएक । उमानायक संतोषविला ॥१५॥

गौरीगंगा मुख्य विहिणी । अनुसूया अदिती इंद्रायणी ।

या आदिकरुनि वर्‍हाडिणी । विधिरमणीनीं गौरविल्या ॥१६॥

समारंभें सीमांतपूजन । करितां विरंची आनंदघन ।

निजमंडपीं वर्‍हाडी घेऊन । चतुरानन प्रवेशला ॥१७॥

जाहली तेलफळाची सामग्री । वर्‍हाडिणी घेऊनि निघे गौरी ।

वाद्यें वाजती नानापरी । अप्सरा सुंदरी नाचती पुढें ॥१८॥

करावया वाक्‌निश्चय । देवऋषीसहित गौरीप्रिय ।

येतां ऐकूनि विष्णुतनय । घाली बैठक रंगमंडपीं ॥१९॥

सामोरा जाऊनि चतुरानन । नमिला तेणें गौरीरंजन ।

संपूर्ण वर्‍हाडी मंडपीं आणुन । सन्मानूनि बैसविले ॥२०॥

गायत्रीसावित्रीविधिनारी । त्याहीं जावोनियां बाहेरी ।

नमस्कारोनि गंगागौरी । मंडपाभीतरीं आणियेल्या ॥२१॥

संपूर्ण ललनासमवेत । आदरे गौरी चवरंगीं बैसत ।

वरी चामरें दासी ढाळित । नृत्य होत अप्सरांचें ॥२२॥

सिद्धिबुद्धी कन्या सुंदरी । नारदें आणिल्या बाहेरी ।

विधी त्यांतें घेऊनि अग्रीं । समारंभें बैसला ॥२३॥

त्याचेसमोर बैसे शंकर । घेऊनि पूजेचा संभार ।

वस्त्रा भरणें कंचुकीचिर । मनोहर मुंडावळी ॥२४॥

ऋषि गर्जती मंत्रघोषें । वाद्यें वाजती विशेषें ।

गणगंधर्वदेव तोषें । समारंभ अवलोकिती ॥२५॥

उभयतां वधूस वस्त्राभरणें । अर्पण केलीं भोगिभूषणें ।

केलें कन्यांचें मागणें । तथास्तू म्हणे विधि तेव्हां ॥२६॥

वाक्‌निश्चय करोनि तयेवेळीं । मानें गौरविली वर्‍हाडी मंडळी ।

तेलवण अर्पी गोत्रबाळी । साडीचोळी अर्पीतसे ॥२७॥

मायावासाचा त्याग करुनी । परेश वसने ब्रह्मनंदिनी ।

आनंदल्या अत्यंत मनीं । धन्य जनीं म्हणविती पैं ॥२८॥

शिव घेऊनि वर्‍हाडीजन । प्रवेशता जाहला निजभुवन ।

वर्‍हाडणी संगें घेऊन । गिरिजा आली निजमंडपीं ॥२९॥

विधि म्हणे स्वरमणीतें । आतां अर्पावें रुखवतातें ।

पूजोनियां गुणेशातें । निज जन्मातें सफल करा ॥३०॥

विधिआज्ञा वंदोनि शिरीं । रुखवताची करोनि तयारी ।

निघत्या जाहल्या विधिसुंदरी । सकल नारीं समवेत ॥३१॥

वाद्यें वाजती घनसुस्वर । पुढें चातुरंग सेनेचा भार ।

वेत्रधारी गर्जती अपार । आनंद थोर ललनासी ॥३२॥

पाहावया जगन्निवास । स्त्रियांचे मनीं थोर उल्हास ।

वेगीं पातल्या वरमंडपास । गिरिजेस श्रुत जाहलें ॥३३॥

मंडपीं घालोनियां बैठका । वरीं बैसविल्या तेव्हां नायका ।

गौरी म्हणे विनायका । होईल बाळका दृष्ट तूतें ॥३४॥

माय लावी तीट भाळीं । कज्जल बोटें दोन कपोलीं ।

लिंबलोण तयेवेळीं । गोत्रबाळी करीतसे ॥३५॥

बैठका घालोनि भावाच्या । वरी रांगोळ्या विरक्तीच्या ।

त्यांत अडण्या श्रद्धेच्या । सत्वसंपन्न ताटें वरी ॥३६॥

पंच तत्वांच्या पांच वाटया । सुवर्णझार्‍या रत्‍नखचित तोटया ।

वरी वाढिती गोमटया । देवांगना रुखवता ॥३७॥

जी विधीची माता सुंदरी । ती तेथें वडीलपणें साजिरी ।

पद्मा सासूची आज्ञा वंदोनि शिरीं । विधिनारी वर्तती तशा ॥३८॥

नानापरीच्या शाका पंक्ती। कोशिंबिरी हारी विराजती ।

पक्वान्नें नानापरी शोभती । वर्णूं किती सोज्वळ खिरी ॥३९॥

वडे पापडफेण्या सारे । आंबटीं सांबारीं एकसरे ।

लोणचीं रंगली सुरंग खारें । मोरआंवळे साजिरे पैं ॥४०॥

दुग्धदधिघृत साजुक । ताटीं विस्तारलीं फळें अनेक ।

मेवामिठाई अलोलिक । सुरसुंदरी वाढताती ॥४१॥

जैसा रजताचा अर्क गोठला । तैसा सोज्वळ भात वाढिला ।

वरी वरान्न हेमकला । जिंकणारे वोढिलें पैं ॥४२॥

सुटला षड्रसान्नाचा सुवास । तो निजलालसत्व दे सुरांस ।

इंदिरा विनवी अद्रिजेस । आण पुत्रास लवलाहीं ॥४३॥

मग चवरंगावरोनि उठली भवानी । संगें शचीगंगाआदि करोनी ।

घेवोन तिणें मोक्षदानी । स्नेहभावें पाचारिला ॥४४॥

अंबा म्हणे बा राजसा । रुखवत विस्तारिलें डोळसा ।

तें तुवां अंगिकारोनियां तोषा । मजलागीं पाववावें ॥४५॥

धरोनि मयूरेशाचा कर । त्याहीं बैसविला चौरंगावर ।

षण्मुखादि गणांचे भार । त्याचे पंक्तीसि बैसविले ॥४६॥

अष्टसिद्धि तेथें राबती । दीप लाविले रत्‍नज्योती ।

उदबत्या परिमळ जळती । तोषविती घ्राणेंद्रिया ॥४७॥

विधियुवती सलज्जपणें । पुष्पमाळा पुष्पभूषणें ।

गुणेशकंठीं आनंदमनें । अर्पित्या जाहल्या कौतुकानें ॥४८॥

आपोषणीसि घृत घेउनी । वडीलपणें विष्णुमानिनी ।

घालितां तोषला कैवल्यदानी । भक्ताभिमानी जगदात्मा ॥४९॥

गणासहित जगन्निवास । समारंभें घेतसे ग्रास ।

तंव ज्योतिर्विद गुरु म्हणे नगजेस । समारंभास सिद्ध करा ॥५०॥

लग्नघडीशी अवकाश थोडा । तुझा पुरे वरमायपण झेंडा ।

वधूकडील सुंदरी सोडोनि व्रीडा । गुणेशमूर्ती अवलोकिती ॥५१॥

देवांगना म्हणती परस्पर । सिद्धिबुद्धीचे ललाट थोर ।

योग्य मिळाला यांसि वर । मनोहर जगन्मोद पै ॥५२॥

याचे सुंदर वदनावरुन । वोवाळावें हो कोटि मदन ।

साफल्यास्पद आमचे नयन । अवलोकून जाहले ॥५३॥

वारंवार गंगा भवानी । लिंबलोण करिती सुमुखावरुनी ।

गालबोटें तीट लाउनी । भाळीं मुंडावळी बांधिती ॥५४॥

किरीटकुंडलेंमंडित वदन । कटितटीं विलसे रक्तवसन ।

वरी रत्‍नजडित मेखलाबंधन । कंठीं मुक्तमाला विलासती ॥५५॥

वक्षीं नवरत्‍नहरावली । मध्यें चिंतामणी प्रभा फांकली ।

विलसे अवतंस तेज कपोलीं । चरणीं नुपुरें रुणझुणती ॥५६॥

तळवें प्रभातराग कोमळ । टांच जैशा रातोत्पळ ।

ध्वज वज्रांकुश सुढाळ । चरण शोभती गुणेशाचे ॥५७॥

प्रसन्न विलसे गुणेशमूर्ती । पायीं पादुका विराजती ।

झगा घालोनि भक्तपती । आसनावरती आरुढळा ॥५८॥

वरासि मूळ त्रिदशांसहित । येता जाहला शचीकांत ।

तयासि सन्मानें कुबेर बैसवित । मग अर्पित वस्त्रभूषणें ॥५९॥

गुणेशास अर्पिती वस्त्रालंकार । इंद्रें प्रार्थिला गौरीवर ।

वर्‍हाडी घेवोनियां शंकर । तो सत्वर सिद्ध जाहला ॥६०॥

घेऊनि मुनिगणाचे भार । निघता जाहला तेव्हां शंकर ।

जाहला वाद्यांचा गजर । मयूरावर बैसला ॥६१॥

वरी शोभती दिव्यातपत्रें । चामरें वारिती चित्रविचित्रें ।

ऋषि गर्जती वेदमंत्रें । शिवकलत्रें निघालीं ॥६२॥

गायत्रीसावित्रीविधीरमणी । गंगागौरी त्यांच्या विहिणी ।

सवें इंदिराइंद्रायणी । ऋष्यंगना गुणी निघाल्या ॥६३॥

चतुरंग सेनेचे पुढें भार । उल्हाटयंत्राचे भडमार ।

होती मंगलतुरांचे गजर । त्या नादें अंबर गुणी जाहलें ॥६४॥

मिरवत चालला सुंदर वर । जनास पाहतां आनंद थोर ।

लग्नमंडपीं लक्ष्मीवर । समारंभें उभा असे ॥६५॥

वर प्रवेशला मंडपद्वारीं । पूर्णकलशेंसि दासी सुंदरी ।

त्याचा मान भक्तकैवारी । पूर्ण करी निजांगें ॥६६॥

दध्योदनाची मूद वोंवाळुन । टांकिता विधी वर घेऊन ।

मंडपामाजी प्रवेशून । करी स्थापन बहुल्यावरी ॥६७॥

मधुपर्क विधी विधी करी । तेणें तोषला भक्तकैवारी ।

वरी लग्नघटिकाते अवसरीं । सुरगुरुसि सांगतसे ॥६८॥

गुरु येवोनि शिघ्रगती । लग्नासि तेणें नेला गणपती ।

मंगलाष्टकें तेव्हा म्हणती । ज्योतिर्विद मंगलपणें ॥६९॥

लग्न घडी प्राप्त जाहली । सुटला अंतःपट तयेवेळीं ।

सुमनमाळा विधीबाळी । कंठीं घालिती परमात्म्याच्या ॥७०॥

प्रकृतीपुरुष एक जाहले । वर्‍हाडी टाळी वाजविती तयेवेळे ।

मंगलवाद्यें ध्वनि कल्होळें । दुमदुमलें निराळ पैं ॥७१॥

व्याहीवराडी चतुराननें । देऊनि अर्चिलें वस्त्राभरणें ।ब्व

तांबूल घेऊनि आपलीं स्थानें । वर्‍हाडी पावले तेधवां ॥७२॥

गायत्री सावित्री दोघीजणी । त्यांहीं गौरविल्या दोघी विहिणी ।

पदोपदीं पांय राबणी । घेतां शिवरमणी तोषल्या ॥७३॥

त्याही सकल वर्‍हाडीसहित । अंगी करविला सन्मान बहुत ।

समारंभें निजमंडपांत । जात्या जाहल्या कौतुकें ॥७४॥

दोन सुंदरी समवेत । कन्यादानविधी विधी करित ।

दोहीं ललनासहित । शिवसुत शोभतसे ॥७५॥

गृहस्थ जाहला विश्वेशनंदन । तेणें सिद्ध केला हव्यवाहन ।

लज्जाहोमीं मान देऊन । ब्रह्मनंदन तोषविला ॥७६॥

विप्रांतें अमित धन देउनी । तोषविता जाहला पद्मयोनी ।

बोहरें पाहतां जननयनीं । आनंदवनीं डोलतसे ॥७७॥

सुवर्णताटीं षड्रसअन्नें । वाढोन वोहरें आनंदानें ।

बैसवोन देती भोजनमानें । पाहतां मनीं चोज वाटे ॥७८॥

सवें घेऊनि दोन वितंबिनी । भोजन करी मोक्षदानी ।

कौतुक पाहे कमलयोनी । सुधापानी समवेत ॥७९॥

वधुवरांचा हरिद्रा खेळ । पाहावया मिळाले सकळ ।

बहुल्यावरी वर तेजाळ । बैसविला ललनाहीं ॥८०॥

विधि मानिनी जावोनि वरमाया । प्रार्थून आणी अद्रितनया ।

सकळ वर्‍हाडिणीसहित शिवजाया । रंगमंडपीं बैसल्या पै ॥८१॥

ऋषिपत्‍न्या अमरांगना । राजकांता कमललोचना ।

आनंद न साहे त्यांच्या मना । गुणेशवदना अवलोकितां ॥८२॥

लागले वाद्यांचे सुस्वर गजर । नृत्य करिती अप्सरा सुंदर ।

गणेशभक्त करिती जयजयकार । प्रमोद थोर विस्तारला ॥८३॥

हरिद्रासमारंभ पूर्ण जाहला । पाहतां विधि संतोषला ।

सार्थकता वाटे तयाला । निजजन्माची ते काळीं ॥८४॥

सन्मुख सकल स्त्रियांसहित । अंबा तेव्हां अवलोकित

रत्‍नभूषणें लेववित । स्नुषालागीं तेधवां ॥८५॥

वंशपात्रीं सोज्ज्वळ दीप । लावोनियां सुराधिप ।

ऐरिणी दानें पुण्य अमुप । जोडिता जाहला परमेष्टी ॥८६॥

घेऊनि ऐरिणीदान । गिरिजा जाहली आनंदघन ।

ब्रह्मा करी बहुत सन्मान । दे आंदण बहुसाल ॥८७॥

दासीदास वाजीवारण । अमित देतां गजकर्ण ।

तोषला तेव्हां जगद्भुषण । भाव पाहून विधीचा पैं ॥८८॥

केली वरातीची तयारी । कन्या वोपोनि पार्वतीकरी ।

प्रार्थना करिती विधिनारी । परोपरीं नगजेची ॥८९॥

पार्वतीसि म्हणती विधिनायिका । आजवरी पाळल्या आह्मी कन्यका ।

आतां अर्पिल्या विनायका । सांभाळ निका करी तूं ॥९०॥

गहिवरल्या विधिकामिनी । सिद्धिबुद्धी रडती स्फुंदस्फुंदुनी ।

त्या संतोषऊनि कैवल्यदानी । हातीं धरोनि निघाला ॥९१॥

त्यांचेसहित मयूरेश्वर । करी वडिलांस नमस्कार ।

वर आरुढला शिखीवर । समारंभें तेधवां ॥९२॥

मयूरावरी बैसला गणपती । त्याचे अंकीं दोन युवती ।

पाहतां जन आनंदती । वरात निगुती निघाली ॥९३॥

सुरगणांसहित डमरुधर । निघता जाहला सत्वर ।

पुढें होतसे वाद्यगजर । सुमनभार वर्षती सुर ॥९४॥

राजबिदींतून मिरवे वरात । नगरनारी जन वोवाळित ।

चक्रपाणी बोळवीत येत । त्यास फिरवित मयुरेश ॥९५॥

घेऊनि मयुरेशाचा निरोप । नगरीं गेला नराधिप ।

पुढें चालला निजभक्तप । समारंभें करोनियां ॥९६॥

निजनगरीं वधुवरें । प्रवेशतां मोद एकसरें ।

वाजती जाहलीं मंगलतुरें । नगर साजिरें जाहलें तेव्हां ॥९७॥

वधुवरें घेऊनि निजभुवनीं । येता जाहला शिवभक्ताभिमानी ।

लक्ष्मीपूजन तेथें करुनी । समारंभ पूर्ण करी ॥९८॥

स्वकीयसदनीं गिरिजासुत । सिद्धिबुद्धीसह क्रीडा करित ।

नगजेसि आनंद बहुत । होता जाहला तेधवां ॥९९॥

गुणवती त्या दोघी सुना । करिती अंबेचे पादसेवना ।

ऐसें दिवस गेले नाना । महोत्साहें करोनियां ॥१००॥

मनीं विचारी विनायक । अवतारकृत्य जाहलें सकळिक ।

आतां स्वधामी जावें निःशंक । आज्ञा घेवोनि नगजेची ॥१॥

मग मातेस करुनियां नमन । विनविता जाहला राजीवनयन ।

मातें आठवी वरदान । तुज जे म्यां अर्पियेलें ॥२॥

तुझें पुत्रत्व मी येथें पाऊन । केलें दुष्टांचे निष्कदंन ।

सद्धर्माचें करोनि अवन । साधुजन केलें सुखी ॥३॥

आतां जातसे निजाश्रमीं । ऐकतां अंबा जाहली श्रमी ।

मग तीतें बोध विश्वस्वामी । करिता जाहला तेधवां ॥४॥

माते मी सर्व भूतीं व्याप्त असें । तुझे हृदयीं मीच विलसें ।

वचन पुत्राचें ऐकतां ऐसें । मग ती हांसे प्रमोदभरें ॥५॥

सुहास्यवदनें बोले नंदन । पुढें तुझे उदरीं होईन गजवदन ।

सदैव तुझे करीन सेवन । सत्य वचन हें माझें ॥६॥

ऐसेम वदोन जगन्निवास । हातीं धरोन दोन ललनास ।

नगजा हृदयीं करी वास । अंतर्धान पावोनियां ॥७॥

विधि म्हणे व्यासालागुन । कथिलें तूतें गुणेशमहिमान ।

याचें श्रवणमात्रें भवबंधन । तुटोन मुक्त होती नर ॥८॥

जे ऐकती गुणेशाचें चरित्र । कदां न होती ते दुःखपात्र ।

इहलोकीं सुख पावोन परत्र । नांदती गा अक्षयपदीं ॥९॥

आधिव्याधि संकटहरण । श्रवणमात्रें होय जाण ।

ऐकतां व्यास आनंदोन । करी नमन विधीस पैं ॥११०॥

जयजयाजी अनंतवेषा । अनंता रे परमपुरुषा ।

भक्तपालका अखंडतोषा । भक्तपाशछेदक तूं ॥११॥

स्वस्तिश्रीगणेशप्रतापग्रंथ । श्रीगणेशपुराण संमत ।

क्रीडाखंड रसभरित । अष्टाविंशतितमोध्याय गोड हा ॥१२॥अध्याय॥२८॥ओव्या॥११२॥

अध्याय अठ्ठाविसावा समाप्त

श्री गणेश प्रताप

भगवान दादा
Chapters
प्रस्तावना अध्याय १ अध्याय २ अध्याय ३ अध्याय ४ अध्याय ५ अध्याय ६ अध्याय ७ अध्याय ८ अध्याय ९ अध्याय १० अध्याय ११ अध्याय १२ अध्याय १३ अध्याय १४ अध्याय १५ अध्याय १६ अध्याय १७ अध्याय १८ अध्याय १९ अध्याय २० अध्याय २१ अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय ४ क्रीडाखंड अध्याय ५ क्रीडाखंड अध्याय ६ क्रीडाखंड अध्याय ७ क्रीडाखंड अध्याय ८ क्रीडाखंड अध्याय ९ क्रीडाखंड अध्याय १० क्रीडाखंड अध्याय ११ क्रीडाखंड अध्याय १२ क्रीडाखंड अध्याय १३ क्रीडाखंड अध्याय १४ क्रीडाखंड अध्याय १५ क्रीडाखंड अध्याय १६ क्रीडाखंड अध्याय १७ क्रीडाखंड अध्याय १८ क्रीडाखंड अध्याय १९ क्रीडाखंड अध्याय २० क्रीडाखंड अध्याय २१ क्रीडाखंड अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय २३ क्रीडाखंड अध्याय २४ क्रीडाखंड अध्याय २५ क्रीडाखंड अध्याय २६ क्रीडाखंड अध्याय २७ क्रीडाखंड अध्याय २८ क्रीडाखंड अध्याय २९ क्रीडाखंड अध्याय ३० क्रीडाखंड अध्याय ३१ क्रीडाखंड अध्याय ३२ क्रीडाखंड अध्याय ३३ क्रीडाखंड अध्याय ३४