Get it on Google Play
Download on the App Store

क्रीडाखंड अध्याय १७

श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । श्रीक्षेत्रपालाय नमः ।

जयजय गुणेशा वेदसारा । अप्रमेया परात्परा । भक्तरक्षका विश्वंभरा । स्मरसुंदरा गणपती ॥१॥

तुझेवांचोनि माझी आशा । कोण पुरवील जगदीशा । भक्ताभिमानी सर्वेशा । चारयुगी साजिरा तू ॥२॥

तू सकळ कार्य मूळस्तंभ । तुझे स्मरणे अतिदुर्लभ । निजभक्तांचा विघ्नवेगस्तंभ । करिशी तू दयाळा ॥३॥

ज्याचे बाह्य असे पाहणे । त्यासि उघड मागावे मागणे । तू मिरवशी सर्वज्ञपणे । हे जाणे पूर्ण मी ॥४॥

तरी आता सर्वज्ञता । मज अनुभवी गा तत्वता । सर्व आशा पूर्ण कर्ता । तुजवाचोनि कोण असे ॥५॥

जे निजपदी शरण आले । त्यास तुवा संकटी पाहिजे रक्षिले । हे ब्रीद तुवा आपुले भले । सांभाळिले पाहिजे ॥६॥

श्रोते व्हावे सावधान । गणेशकथेस द्या अवधान । तेणे तुटोनिया भवबंधन । सुखसंपन्न व्हाल पै ॥७॥

जोडोनिया दोनी हाता । व्यास म्हणे विष्णुसुता । आता मयूरेशाची कथा । सविस्तर सांग पै ॥८॥

धाता म्हणे मुनिवरा । पार्वती नमन करोनि शंकरा । म्हणे पावले दिव्य वरा । त्रिगुणेश प्रसादे ॥९॥

आता लागले तेचि ध्यान । कधी देव माझे पुत्रत्व पाऊन । माते करील आनंदघन । गजानन दयाळू ॥१०॥

शंकर म्हणे धरी धीर । सर्व जाणतो सर्वेश्वर । भक्ताभिमानी ईश्वर । आशा सत्वर पुरवील तुझी ॥११॥

तीस लागले तेचि ध्यान । गुणत्रयी गुंतले मन । शेजारणीचे बाळ घेऊन । करी चुंबन तयाचे ॥१२॥

म्हणे गुणेश करुणाकर । कधी होवोनि माझा कुमर । पूर्ण भरील दिशा थोर । कीर्ती करोनि माझे गृही ॥१३॥

तीस म्हणती शेजारिणी । बाळकाचे वेड तुजलागुनी । पुत्रवती होवोन जगी । कधी मिरवशील कौतुके ॥१४॥

मृन्मय गणेशमूर्ती । करोनि पूजित पार्वती । भाद्रपद शुक्लचतुर्थीप्रती । प्रसाद केला गणराये ॥१५॥

ते दिनी असे चंद्रवासर । सिंहलग्नी उच्चग्रहपंचक साचार । ते लग्न साधोनि जगदीश्वर । धरी अवतार गौरीगृही ॥१६॥

मृन्मय करोनि गणेशमुर्ती । पर्वतात्मजा पूजीत होती । तेथे उद्भवला पुण्यकीर्ती । गणपती जगदात्मा ॥१७॥

कोटि बाल सूर्यकांती । आयुधे शोभती दिव्य हाती । माथा दूर्वांकुर मिरवती । प्रसन्नमती परमात्मा ॥१८॥

कंठी विलसे मुक्तमाला । अंगी दिव्य सिंदूर चर्चिला । कटितटी फणींद्र वेष्टिला । उभा राहिला गौरीपुढे ॥१९॥

दैदीप्यमान गजानन । व्याकुल जाहली गौरी पाहून । म्हणे वोढवले काय विघ्न । करिता पूजन एकाकी ॥२०॥

मग सौम्यतेजे गजानन । म्हणे अंबे हो सावधान । अहोरात्र लागले ध्यान । तेच वोळखोन मज पाहा ॥२१॥

ऐकोन त्याची ऐसी भारती । नेत्र उघडोन पाहे पार्वती । घवघवीत गणेशमूर्ती । पाहता चित्ती आनंदली ॥२२॥

आर्या म्हणे जगज्जीवना । वेदांस अतर्क्य तू जगन्मोहना । तपे तीर्थी करिता नाना । न येसी मना प्रत्यया तू ॥२३॥

तो मी प्रत्यक्ष अवलोकिला । माझा तुवा हेत पुरविला । ऐकोन गजानन बोलला । अपर्णेला तेधवा ॥२४॥

तुवा केले तपसायास । त्याचे द्यावया फळ तुम्हांस । मी अवतरलो जगन्निवास । तुझे गृही जननीये ॥२५॥

तीर्थयात्रा तपकोटी । करिता नव्हे माझी भेटी । तो मी साकारोनि तुजसाठी । उठाउठी धावलो गे ॥२६॥

प्रेमळ भक्तांचे मी आधीन । सदा आहे गजानन । उभयतांची सेवा करून । करीन हनन दुष्टांचे ॥२७॥

उतरीन क्षोणीचा पापभार । क्षणे मर्दीन सिंधुअसुर । स्वपदी स्थापीन सुरवर । साधूनर रक्षीन पै ॥२८॥

शिवा म्हणे हे जगदीश्वर । प्राकृत होऊनि माझा कुमर । सर्वपूर्ण करी विचार । तुझे मनी असेल जो ॥२९॥

तथास्तु म्हणोनि दीनदयाळ । प्राकृतापरी जाहला बाळ । मायेवरी मायाजाळ । घाली तत्काळ परमात्मा ॥३०॥

पार्वतीस कैसे भासले । की मी आता प्रसूत जाहले । बाळ रुदन करू लागले । मन आकळिले तियेचे ॥३१॥

तिणे तत्काळ बाळ उचलिले । सप्रेमे ह्रदयी आलिंगिले । शंकरासि वर्तमान कळले । स्नान केले तयाने ॥३२॥

विधिविधाने बाळकमुखी । मधुबिंदु घालोन केला सुखी । हे पाहूनि शंकरप्राणसखी । आल्हाद मानी तेधवा ॥३३॥

शिवे परमोत्साहे केला । अनेक दाने दे याचकाला । सुरवर आनंदे परस्पराला । भेटते जाहले सकौतुके ॥३४॥

अपर्णेचे मंदिरावर । पुष्पे वर्षती सुरवर । ध्वजपताकातोरणे सत्वर । शिवे उभविली निजालयी ॥३५॥

शर्करा वाटी धूर्जटी । आंचण्या घेऊनि रत्नताटी । धावत्या जाहल्या ऋषिगोरटी । भरती वोटी नगजेची ॥३६॥

जगमोहन बाळ पाहता । तन्मय जाहल्या ऋषिवनिता । म्हणती तयासि दृष्टी आता । लागेल वो साजणी ॥३७॥

जेव्हा परमात्मा अवतरला । तेव्हा सिंधुह्रदयी कंप जाहला । परमाल्हाद मानी इला । रस भरला औषधीत ॥३८॥

जाती मालती सुमनवल्ली । सुगंधभारे सुमने फुलली । मने साधूंची आनंदली । प्रसन्न जाहल्या दशदिशा ॥३९॥

रत्नजडित चौरंगावरी । बाळ घेऊनि बैसली गौरी । आवडीने चुंबन करी । क्षणोक्षणी बाळकाचे ॥४०॥

मुखी घालोन त्याचे स्तन । माता करवी स्तनपान । लीला विग्रही जगज्जीवन । दावी कौतुक निजभक्ता ॥४१॥

एकादश दिवसी नामकर्ण । करी तेव्हा भोगिभूषण । गुणेश नाम तयालागुन । ठेविती जाहली जगन्माता ॥४२॥

आवडीने करी लालन । घडोघडी घेत चुंबन । शिवाशिव आनंदघन । सदा वर्तती अवनीपती ॥४३॥

सिंधूचे ह्रदयी परमग्लानी । तेज नसे त्याचे वदनी । पाणी वाहे नयनी । सदा मनी तळमळ पै ॥४४॥

तव नभोवाणी गर्जत । सिंधू ऐके सावचित्त । सावध राहे चक्रपाणीसुत । तुझा अंत होईल आता ॥४५॥

ऐकोन दचकला दैत्यपती । म्हणे कोण असा त्रिजगती । मज मरणार क्रूरशक्ती । आहे सांगा सचिव हो ॥४६॥

प्रधान म्हणती राया ऐक । तू मृत्यूचा मृत्यू एक । तुज मारील म्हणता मूर्ख । खचीत जाणे दानवेंद्रा ॥४७॥

आम्ही त्रिभुवनामाझारी । धुंडोनिया तुझा वैरी । दाऊ त्याते मृत्युपुरी । हे निर्धारी न टळे कदा ॥४८॥

दंडकारण्यी सिद्धक्षेत्री । तेथे वसिजे ऋषि पवित्री । धाडोन गृध्रासुर पत्री । वैरी वधावा निजबळे ॥४९॥

सिंधू म्हणे गृध्रासुरा । तुवा आता करावी त्वरा । वैरी शोधोनिया पुरा । करी निश्चये निजबळे ॥५०॥

नमन करूनि दानवेंद्राशी । गृध्रासुर येवोनि सिद्धक्षेत्राशी । शोधीतसे देवदेवांशी । लक्षुनी मृत्यूशी आपुलिया ॥५१॥

अंकी घेऊनिया निजकुमरा । अंगणी बैसली ती सुकुमारा । लक्षोनि असुर करी त्वरा । पक्षवात प्रेरित ॥५२॥

पक्षवाते प्रळय करी । घाबरी पाहे तेव्हा गौरी । गृध्र येऊनि झडकरी । चंचूत धरी बाळकाते ॥५३॥

एकाएकी झडपोनि नेला । अंतराळी फिरो लागला । हे पाहोनि शैलबाला । कपाळ पिती निजकरे ॥५४॥

म्हणे धावा धावा हो पिनाकधरा । गृध्र नेतो पहा कुमरा । शोके विव्हळ जाहली सुंदरा । अश्रुधारा टाकित ॥५५॥

सख्या म्हणती धरी धीर । कुमर नव्हेगे हा ईश्वर । वधोनिया गृध्रासुर । भेटेल सत्वर तुज माये ॥५६॥

जगदीश्वरे चंचुपुट । करे आवळिले बळकट । श्वास कोंडता चटपट । प्राण सोडिला असुराने ॥५७॥

असुर पावोनिया मरण । दशयोजने पडला विस्तीर्ण । चंचुपुटांतून बाळ सुलक्षण । घे उचलोनि त्रिपुरसुंदरी ॥५८॥

ह्रदयी आलिंगोनि तयाशी । करीतसे मुखचुंबनाशी । करवीतसे स्तन्यपानाशी । झाला मनासि आनंद तिचे ॥५९॥

शिवे केली अरिष्टशांती । दाने दीधली याचकाप्रती । ह्रदयी आलिंगोन गणपती । शिवचित्ती आनंदमय ॥६०॥

गृध्रासुर पावला निधन । ऐकोन सिंधू करी रुदन । तव क्षेम आणि कुशल दोन । दैत्य येउन विनविती ॥६१॥

आम्ही करोन नानायत्न । तुझा आता वधू सपत्न । तू दानवकुळी अमूल्यरत्न । नको आता खेद करू ॥६२॥

देवोनि तयासि वस्त्रालंकार । गौरविले दोनी असुर । ते सिद्धक्षेत्री येऊनि सत्वर । मूषकवर जाहले ॥६३॥

अंबा निजवोनि बाळकाशी । हालवोनि गातसे लीलेशी । मूषक येवोनि वेगेशी । परस्परा भांडती ते ॥६४॥

उंदीर मोठे घोरांदर । चूंचू शब्द करिती भयंकर । झेप घालू पाहती पाळण्यावर । गौरी पाहे घाबरी ॥६५॥

दोघे भांडता उंदीर । उडी घालिती पाळण्यावर । विनायके पसरोनि कर । दोन्ही उंदिर धरियेले ॥६६॥

चूर्ण केले तयांचे काय । होवोनि पडले राक्षसमय । जन पावले पाहता भय । दशयोजने काय त्यांचे ॥६७॥

दोन मासांचे बाळक । पराक्रम दावी अलोलिक । जो अनंतब्रह्मांडनायक । लीला न कळे तयाची ॥६८॥

मिळोन ऋषींच्या नारी । म्हणती महाभाग्य तुझे गौरी । बाळके मर्दिले सुरवैरी । थोर चराचरी हाच सखे ॥६९॥

असुर पावता दोघेमरण । सिंधु दानवे असुर दारुण । देऊनिया वस्त्रभूषण । मरणोन्मुख पाठविले ॥७०॥

मध्यान्हकाळी एके दिवशी । पलंगी निजवोनि बाळकाशी । गौरी निजली त्याचेसरशी । सख्यांसहित तेधवा ॥७१॥

निद्रिस्थ असता अपर्णासती । असुर तेथे गुप्त येती । बाळ उचलता भूमीप्रती । पडते जाहले तेधवा ॥७२॥

भूमीशी पडता कालिनंदन । करु लागला दीर्घरुदन । तेणे माता जागृत होऊन । घाबरी पाहे दशदिशा ॥७३॥

तव बाळकासि घेऊन । असुर चालले तेथून । आक्रोशे अंबा करी रुदन । झाकी नयन असुरभये ॥७४॥

बाळके हाणोनि मस्तकी चरण । असुर केले शतचूर्ण । त्यांचे जाऊनिया प्राण । शरीरांतून रुधिर वाहे ॥७५॥

दोघांची मार्जाररूपान । प्रेते पडली दशयोजन । जागृत जाहला दासीजन । हाहाःकार करिती तदा ॥७६॥

मेले पाहूनिया असुर । उचलोनि घेती तेव्हा कुमर । असुरप्रेते खंडोनि सत्वर । दहन केले शिवगणी ॥७७॥

तीन मास होता बाळकाला । येव्हढा पराक्रम तेणे दाविला । शिवाशिवानी उत्साह केला । ह्रदयी धरिले बाळकाशी ॥७८॥

करावया भूभारहरण । अवतरला गजकर्ण । त्याचे चरित्र जाणेल कोण । यथामती वर्णिजेते ॥७९॥

भक्ताभिमानी जगन्निवास । चवथा मास लागला त्यास । तव सिंधू बाळासुरास । देऊनी वास पाठवी ॥८०॥

त्रिपुरसुंदरीचे मंदिरी । निजबाळे घेऊनि ऋषीनारी । मिळाल्या त्याते हर्षै गौरी । हरिद्राकुंकुमे वाटीतसे ॥८१॥

ऋषिबाळके गौरीसुत । क्रीडा करिती आनंद भरित । तव बाळासुर येऊनी त्वरित । बाळक होत त्यामाजी ॥८२॥

भोवता बाळांचा मेळ । मध्ये विलसे नगजाबाळ । मध्ये बालासुर खळ । घाली गोंधळ कापट्यपणे ॥८३॥

गणेश आणि बालासुर । रांगत पातले समोर । परस्परे जावळ सुंदर । घालोनि कर वोढिती ॥८४॥

अनंतशक्ती गुणेशापुढे । बालासुर कायसे बापुडे । गणेशे वोढिता मान आसुडे । सामर्थ्य गाढे दाखवी तया ॥८५॥

पाहोनि त्याची बळसंपत्ती । बाळासुर विस्मित चित्ती । म्हणे न दिसे बरवी गती । करील माती शरीराची ॥८६॥

करकरा खावोनि दाढी । असुर रगदी गुणेश नरडी । विनायके दाऊनि प्रौढी । दाबिली नरडी तयाची ॥८७॥

एक कराने जावळ वोढिती । एक्या करे कंठ दाबिती । असुर गर्जे गर्धभरीती । पाहूनि युवती हासती त्या ॥८८॥

विनायके कंठ दाबिला । प्राण दैत्याचा एकवटला । तेणे शब्द गुद्मरला । ऐकोनि अबला धाविन्नल्या ॥८९॥

अंबा म्हणे विनायकाशी । सोड जाऊ दे बाळकाशी । असुरे वटारोनि नयनांशी । पंचप्राणाशी सोडिले ॥९०॥

गदगदा हासे शिवनंदन । अंबा जाहली भयापन्न । म्हणे काय केले लेकरान । सोडिला प्राण बाळकाने ॥९१॥

दशयोजने राक्षस प्रेत । पडते जाहले अत्यद्भुत । ललना पळती समस्त । नगजेसहित तेधवा ॥९२॥

ऐकोन स्त्रियांची आक्रोशवाणी । शिवगण धावले तेक्षणी । त्याही बाळक घेतला उचलोनी । खंडे करूनि जाळिती तया ॥९३॥

हिमनगजा धावोनिया । ह्रदयी कवळी गणराया । पादमृत्तिका घेऊनिया । भ्याला म्हणोनि भाळी रेखी ॥९४॥

अनंतब्रह्मांडे ज्याच्या पोटी । त्याची उतरी माय दृष्टी । स्तन घालोनि अधरसंपुटी । स्तन्यपान करवीतसे ॥९५॥

बाळकाचे अरिष्ट खंडले । शिवे तेव्हा विप्र मेळविले । अपरिमित धन वाटले । ध्वज लाविले निजालयी ॥९६॥

चार महिन्याचा असता बाळ । पराक्रम दाविला तेणे प्रबळ । कीर्ती ऐकोनिया तत्काळ । मरिचि ऋषि पातला ॥९७॥

करोनि तयाचा सन्मान । बाळ ठेविला पुढे नेऊन । अंबा म्हणे ऋषिलागुन । सामुद्रिक पहा याचे ॥९८॥

उन्नतपराक्रम ऋषीने कथिता । आनंद पावली वामदेव वनिता । गणेशकवच सांगे तत्वता । नगजेशी ऋष्युत्तम ॥९९॥

विचारोनि नगजेला । शिवदर्शनासि ऋषि गेला । पंचममास प्राप्त जाहला । आरंभिला संस्कार तिणे ॥१००॥

गौतमादि ऋषिगण । मुहूर्त सांगती पंचाग पाहून । अरंभिले उपवेशन । मंडप उभविले शिवगृही ॥१०१॥

लागली वाद्यांची सुस्वरध्वनी । आंचण्या रत्नताटी भरुनी । धावल्या देवऋषिमानिनी । करी भवानी मंगळस्नान॥२॥

शक्रासहीत मरुद्गण । ऊर्वश्यादि अप्सरा येती जाण । तो समारंभ वर्णील कोण । आहे अगण्य शेषासही ॥३॥

बालासुर पावला निधन । ऐकोन करी सिंधू रुदन । तव व्योमासुर पुढे येऊन । कर जोडोन विनवीतसे ॥४॥

दानवेंद्रासि म्हणे व्योमासुर । तुझा वैरी वधीन सत्वर । माझा पराक्रम पाहे साचार । धरी धीर रडू नको ॥५॥

तयासि म्हणे असुरपाल । गोड लागती तुझे बोल । परी यश घेऊनि परतेल । ऐसा कोणी दिसेना ॥६॥

देऊनिया तयासि वास । सन्माने धाडिले त्यास । तेणे येऊनि आसमास । समारंभी विघ्न केले ॥७॥

मंडपावरी वृक्ष विस्तीर्ण । होता त्यासि राक्षस येऊन । हालवी तेव्हा बळे करून । भयसंपन्न जन जाहले ॥८॥

वृक्ष मोडी जेव्हा असुर । कडकडोन शब्द जाहला थोर । पाहोनि पळती नारीनर । टाकोन कुमर वृक्षतळी ॥९॥

नगजा तेथोन घाबरली । स्त्रियांसहित पळोन गेली । असुरे द्रुम घेऊन करतळी । मारी तेव्हा शिवसुता ॥११०॥

विनायक सबळ मुष्टिघाते । द्रुमासह व्योमासुराते । चुर्ण करिता जाहला तेथे । दैत्य प्राणाते मुकला ॥११॥

हाहाःकार आक्रोशे करूनी । सख्यांसहित रडे भवानी । बाळ तेव्हा निश्चळ पाहुनी । सांगिजे जनी तयेते ॥१२॥

रडू नको जगन्माते । दैवे रक्षिले तव सुताते । पाऊनि गौरी समाधानाते । उचलोन सुताते घेतसे ॥१३॥

हर्षे करी मुखचुंबन । प्रेमे करवी स्तनपान । प्रमोदाश्रूने भरले नयन । पाहे वदन तयाचे ॥१४॥

पुन्हा मिळाले नारीनर । उत्साह त्यांही मांडिला थोर । वाद्ये वाजती घनसुस्वर । मग संस्कार संपादिला ॥१५॥

हे ऐकती जे चरित्र गहन । नाही बाधा तयालागुन । सदा प्रसन्न गजवदन । करी अवन तयाचे ॥१६॥

जयजयाजी विश्वतापहरणा । भक्तपाळका जगद्भूषणा । गुणेशा रे धूम्रवर्णा । तुझे चरणा नमन माझे ॥१७॥

स्वस्तिश्रीगणेशप्रतापग्रंथ । श्रीगणेशपुराण संमत । क्रीडाखंड रसभरित । सप्तदशोध्याय गोड हा ॥११८॥

अध्याय ॥१७॥ ओव्या ॥११८॥ श्रीगजाननार्पणमस्तु ॥

श्री गणेश प्रताप

भगवान दादा
Chapters
प्रस्तावना अध्याय १ अध्याय २ अध्याय ३ अध्याय ४ अध्याय ५ अध्याय ६ अध्याय ७ अध्याय ८ अध्याय ९ अध्याय १० अध्याय ११ अध्याय १२ अध्याय १३ अध्याय १४ अध्याय १५ अध्याय १६ अध्याय १७ अध्याय १८ अध्याय १९ अध्याय २० अध्याय २१ अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय ४ क्रीडाखंड अध्याय ५ क्रीडाखंड अध्याय ६ क्रीडाखंड अध्याय ७ क्रीडाखंड अध्याय ८ क्रीडाखंड अध्याय ९ क्रीडाखंड अध्याय १० क्रीडाखंड अध्याय ११ क्रीडाखंड अध्याय १२ क्रीडाखंड अध्याय १३ क्रीडाखंड अध्याय १४ क्रीडाखंड अध्याय १५ क्रीडाखंड अध्याय १६ क्रीडाखंड अध्याय १७ क्रीडाखंड अध्याय १८ क्रीडाखंड अध्याय १९ क्रीडाखंड अध्याय २० क्रीडाखंड अध्याय २१ क्रीडाखंड अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय २३ क्रीडाखंड अध्याय २४ क्रीडाखंड अध्याय २५ क्रीडाखंड अध्याय २६ क्रीडाखंड अध्याय २७ क्रीडाखंड अध्याय २८ क्रीडाखंड अध्याय २९ क्रीडाखंड अध्याय ३० क्रीडाखंड अध्याय ३१ क्रीडाखंड अध्याय ३२ क्रीडाखंड अध्याय ३३ क्रीडाखंड अध्याय ३४