Get it on Google Play
Download on the App Store

क्रीडाखंड अध्याय १३

श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । श्रीक्षेत्रपालाय नमः ।

जय सुरुचिर सिंदूरभूषणा । त्रैलोक्यपते गजकर्णा । जे स्मरती तुझिया चरणा । भवभयमरणा चुकती ते ॥१॥

तू तव अनंतब्रह्मांडनायक । मी रंक उभा द्वारी एक । तुझी कृपादृष्टी होता सकळिक । मनोरथ पुरतील माझे ॥२॥

मद्वासना पूर्ण जाहल्याविण । तुझे न देखो दृढचरण । देवा यालागी परिपूर्ण । आशा माझी करणे तुवा ॥३॥

द्वादशोध्यायाचे अंती । घरोघरी भोजन भक्तपती । काशिराजा समवेत अनंतमूर्ती । होवोनि गणपती करीतसे ॥४॥

तेथोनि येता राजधामी । तेणे केले नरांतक दूत श्रमी । त्यांची तामस गुणोर्मी । हरोनिया रक्षिले तेणे ॥५॥

मग ते नमूनि कश्यपनंदना । जाते जाहले दैत्येश भुवना । येऊनिया सभास्थाना देवांतकाशि नमिती ते ॥६॥

दूत म्हणती दानवपती । बाल नव्हे तो आदिमूर्ती । अप्रमेय अनंतशक्ती । आहे गणपती प्रत्यक्ष ॥७॥

काशिराजा समवेत । धरोनि अनंतमूर्ती निश्चित । गृहीगृही जेविला अनंत । नाही अत तयाचा ॥८॥

आम्ही तयासि करावया विघ्न । जपत होता अनुदिन । शिबिकारूढ भगवान । पाहोन प्रयत्‍न मांडिला ॥९॥

परी त्याचे अदुत बळ । तेथे आम्ही जाहलो निष्फळ । आम्हासि रक्षिता जाहला दयाळ । म्हणोनि चरणकमळ हे देखिले ॥१०॥

जे जे तुवा दैत्य धाडिले । ते ते निजबळे तेणे मर्दिले । पुन्हा नाही सांगो आले । वर्तमान तुजलागी ॥११॥

करावया भूभारहरण । अवतरला गजकर्ण । हे धरोनिया तुवा स्मरण । करी कल्याण आपले ॥१२॥

ऐसी त्याचे मुखींची वार्ता । नरांतक ऐकोनि करी चिंता । सभेत उठोनि अवचिता । जाहला गर्जता आवेशे ॥१३॥

दूतासि म्हणे तेव्हा असुर । कायसा मनुज विप्रकुमर । त्याचा सांगता बडिवार । रायासमोर निर्लज्जपणे ॥१४॥

आता पाहे पराक्रम । विनायकासहित राजा अधम । जिंकोन आणोन दैत्यसत्तम । पाहे कर्म अद्भुत माझे ॥१५॥

दिनकराचे प्रभेपुढे । खद्योत कायसे बापुडे । त्याचे कर्म त्यास कुडे । माझे करे पावले पै ॥१६॥

चढवोनिया विशाळ भुकुटी । दाढा खावोनि कडकडाटी । नमन करी पदसंपुटी । देवांतकाचे तेधवा ॥१७॥

घेवूनि चातुरंग सेना । त्वरे पातला करीत गर्जना । देव पळविते विमाना । धरोनि मनी भय त्याचे ॥१८॥

काशीपतीशी राजदूत । येऊनि सांगती वृत्तांत । नरांतक दैत्य अद्भुत । वाहिनीसहित पातला ॥१९॥

जैसा प्रळयकाळी सरित्पती । बुडऊ पाहे गावसुमती । तैसा आता नगराप्रती । प्रळयकाळ वोढवला ॥२०॥

राजा करीत होता भोजन । ऐकोन उठला वर्तमान । सेनापतीस पाचारुन । आज्ञा करी तयासी ॥२१॥

रथ सज्जून त्वरे आणा । घाव घालावा निशाणा । जाणे आहे आता रणा । नाही मरणा भीत मी ॥२२॥

विनायकाचे प्रसादे करून । करीन दैत्यांचे कंदन । राये वस्त्राभरणे अर्पुन । गौरविला सेनापती ॥२३॥

करुन विनायकाचे पूजन । चातुरंगसेना सवे घेऊन । रणवाद्ये वाजऊन । नगराबाहेर निघाला ॥२४॥

येऊनि नगराबाहेरी झडकरी । अवलोकिले सुरवैरी । ते भासले काळापरी । भय अंतरी संचरले ॥२५॥

अद्भुत गर्जती निशाचर । तेणे थरारे चराचर । धुळीने लोपविला दिनकर । अंधकार पडला पै ॥२६॥

राजा पाहोनि भयविव्हळ । अमात्य बोलती तयास बोल । विपरीत दिसतो आता काळ । दैत्यपाल कोपता ॥२७॥

सामदामदंडरीती । करूनिया नानायुक्ती । शत्रूपासोनि आपली स्थिती । पाहिजे रक्षिली येधवा ॥२८॥

शेखी अर्पोनि विनायका । आता रक्षावे सकळ लोका । हा विचार ऐक निका । तरीच सुखा पावसील ॥२९॥

बृहस्पती अमात्यवचन । ऐसे सकल ऐकून । म्हणती साधू तयालागुन । बुद्धिमान अद्भुत हा ॥३०॥

इतकियांत अमात्य कोणी । सांगे नगरातील कहाणी । दैत्य धरोनि नेल्या तरुणी । अति सुंदर आतांची ॥३१॥

नगरी मांडिला प्रळय थोर । कुल स्त्रियांसि रमती असुर । कितीक स्त्रियानी कलेवर । त्यागिजेली असुरभये ॥३२॥

दैत्यी लावोनिया वैश्वानर । बहुतेक जाळिले नगर । काय पाहता विचार । व्हा समोर झुंजावया ॥३३॥

राजा करोनि जिवाचा धडा । सेनेसहित लोटला पुढा । दैत्य खावोनिया दाढा । तया उजू लोटले ॥३४॥

रणवाद्ये वाजती कर्कश । दोही दळा चढला आवेश । कोपे खवळला नरेश । तेणे धनुष्यास सज्ज केले ॥३५॥

असुर घेऊनि नागवी ओढणे । कितीक भिडती तरुपाषाणे । कितिएक मार बाणे । राजसेनेसी करिती हो ॥३६॥

दैत्य आरडती विक्राळ । तेणे थरारे उर्वीमंडळ । कल्पांतवत खवळले खळ । युद्ध तुंबल मांडिले ॥३७॥

काशीपतीच्या तिखटबाणी । पडल्या राक्षसांच्या श्रेणी । पुढे पाय न ठेविती कोणी । असुर रणी माघारले ॥३८॥

कितीकांचे तुटले चरण । कितीकांचे छेदिले कर्ण । रथ मोडले दारुण । असुरगण चरफडती ॥३९॥

दैत्य घायाळ होवोनि । प्राणत्यागी मागती पाणी । पुरे जाहले कितीक रणी । पळती कोणी प्राणभये ॥४०॥

सांडोनि युद्धाचे स्थळ । असुरसेनेस सुटला पळ । हे पाहोनिया दैत्यपाळ । मुख्य वीरा दवडी पुढे ॥४१॥

शतसहस्त्र महावीर । राक्षस उठावले समोर । त्याही केला भडमार । राजसेनेस तेधवा ॥४२॥

बाणासि बाण झगडता । वन्ही पडे सेनेवरता । लोपोनि गेला न दिसे सविता । अंधकार दाटला पै ॥४३॥

दैत्यांचा पाहोनि पराक्रम । राजसेनेस दाटला क्लम । वळंघोन चालविला राजसत्तम । अमात्य कुमरासमवेत ॥४४॥

रायासि नेले धरुनी । राजकांता ऐसे ऐकुनी । अंग टाकोनिया मेदिनी । करी कामिनी शोक बहू ॥४५॥

ह्रदय पिटोनिया करे । हंबरडे दीर्घस्वरे । हे पाहोनिया अदिती कुमरे । धरिला त्वरे कोप बहू ॥४६॥

सिद्धीस म्हणे विनायक । काय पाहशी गे तू कौतुक । तिणे वीर अलोलिक । उत्पन्न केले तेधवा ॥४७॥

महाभयंकर गाढे वीर । उत्पन्न केले तिणे अपार । त्यात एक मुख्य सरदार । करिता जाहला थोर गर्जना ॥४८॥

करूनि विनायकासि नमन । म्हणे क्षुधा लागली मजलागुन । विनायक बोले हास्यवदन । करी भक्षण राक्षसचमू ॥४९॥

तथास्तु म्हणोन ते समयी । राक्षस सेनेवरी लोटला पाही । मुख पसरोनि लवलाही । सेना स्वाहा करीतसे ॥५०॥

गज तुरंगावरी बैसले । उचलोन मुखी तयांस टाकिले । गजरथअश्व भक्षिले । असुर भ्याले पाहता ॥५१॥

हाहाःकार करिती असुर । पुरुष करीत चालला संहार । हे पाहोन तेव्हा नरांतकवीर । म्हणे कृतांत दूसरा हा ॥५२॥

कोपे खवळला नरांतक । लक्षानुलक्ष सोडी सायक । ते रोमकूपी शिरोनि देख । गुप्त होती तयाचे ॥५३॥

नाना शस्त्रे दैत्य टाकी । तितुकी भक्षित महापुरुष की । आश्चर्य करिजे वृंदारकी । सामर्थ्य पाहूनि पुरुषाचे ॥५४॥

सरले शस्त्रास्त्र सायक । क्षीणशक्ती नरांतक । पृष्ठी देवोनिया देख । पळता जाहला प्राणभये ॥५५॥

धरिती गणेशगण धाउनी । केशी धरोनि पाडिती मेदिनी । नरांतकासि पाशे बांधुनी । आणित जाहले पुरुषापाशी ॥५६॥

काशिराजासमवेत । सकळ सेना पुरुष भक्षित । नरांतक धरोनिया जित । परतता जाहला पुरुष तो ॥५७॥

येऊनिया विनायका जवळी । नमन करोनि पादकमळी । करोनिया बद्धांजळी । विनवीतसे पुरुष तो ॥५८॥

म्हणे तवाज्ञानुसार दैत्यसेना । संपूर्ण भक्षिली जगज्जीवना । नरांतका हा याचे जीवना । कश्यपनंदना हरी तू ॥५९॥

आता मी श्रमलो भारी । निद्रा कोठे करू तरी । विनायक म्हणे माझा उदरी । सुखे शयन करावे ॥६०॥

ऐसे बोलता जगदीश । पुरुष मुखी करी प्रवेश । पाहतसे असुरेश । सकल माया तयाची ॥६१॥

जैसा अवनीपासोनि गंध जाहला । पुन्हा तिचे ठायी मुराला । तैसा विनायकचि जाहला । महापुरुष क्षणार्धे ॥६२॥

काशिराजा अमात्यपुत्र । विनायकाचे ह्रदयी पवित्र । पाहती रचना चित्रविचित्र । अनेक ब्रह्मांडांच्या पै ॥६३॥

अनेक सूर्य अनेक चंद्र । ब्रह्माविष्णूयमइंद्र । नाना लोक भद्राभद्र । पाहता भुलले मन त्याचे ॥६४॥

अगम्य ईश्वराचा महिमा । जाणोन स्तविती पुरुषोत्तमा । न कळे तुझी गुणगुण सीमा । वेदालागी जगदीशा ॥६५॥

येथोन आता करी मोचन । ऐसी त्याची भक्ती पाहुन । बालवेषे गजानन । मार्ग दावी तयासी ॥६६॥

रोमरंध्रे पडले बाहेर । विनायका जवळी साचार । उभे पाहती आपले घर । संचले नगर जैसे तैसे ॥६७॥

जोडोन हात काशीपती । विनायकाची करी स्तुती । काय माया जगत्पती । तुझी अपूर्व देखिली ॥६८॥

त्याचे मस्तकी कृपा कर । ठेविता जाहला अदितिकुमर । तेणे रायासि कळला विचार । विनायकाचे मायेचा ॥६९॥

मग राजा निजमातेपाशी । येऊनि वंदी तिचे चरणाशी । जावोनिया ललनेपाशी । भेटे तिसी प्रेमभरे ॥७०॥

नरांतक विनायकाची भक्ती । पाहोन विस्मय करी चित्ती । म्हणे हा अनंतशक्ती । मुक्तिभुक्ति देणारा ॥७१॥

याचे हस्त पावता मरण । जन्ममृत्यू भय नसे दारुण । मग बोले तेव्हा गर्जुन । विनायकासी तेधवा ॥७२॥

तुवा करोनि इंद्रजाळ । दैत्य आटले सकळ । तुझी माया मजशी विकळ । होईल रे क्षणार्धे ॥७३॥

जेव्हा चढवीन मी भ्रुकुटी । तेव्हा आटीन सकल सृष्टी । हे जाणूनि बालक दृष्टी । व्यर्थ वैर वाढविले ॥७४॥

विनायक म्हणे रे चावटा । किती बोलसी वटवटा । दावी वीरवृत्तीच्या लाटा । मरण वाटा जाऊ नको ॥७५॥

चमू भक्षिली पुरुषे जेव्हा । काय सामर्थ्य जाहले तेव्हा । आता तुझी बरळे जिव्हा । मरणसमयी विपरित ॥७६॥

ऐसी ऐकता विनायकवाणी । दैत्य भ्याला अंतःकरणी । धैर्य धरोनिया ते क्षणी । कापवी गर्जुनी भुगोळ ॥७७॥

गर्जना ऐकता काशीपती । धनुष्यबाण घेतला हाती । दैत्य धावोनि चपळगती । चाप मोडुनी टाकितसे ॥७८॥

हे पाहोनि कश्यपात्मज । अंकुश घेऊनि धावे सतेज । दैत्यमस्तकी हाणी सहज । दैत्य पडला मूर्च्छित पै ॥७९॥

पुन्हा होवोनिया सावध । दोन पर्वत घेऊनि सुबद्ध । विनायकाचा करावया वध । पर्वत टाकी तयावरी ॥८०॥

विनायके परशुघाते । पिष्ट केले पर्वताते । हे पाहोनि तेव्हा दैत्यनाथे । शस्त्रे सोडिली अपार पै ॥८१॥

क्षणात धरी नानावेष । माया निर्मी दैत्येश । तितकियांचा करी नाश । करूनि आवेश गणपती ॥८२॥

दोघांसि चढला रणमद । करू लागले मल्लयुद्ध । करिती परस्पर ह्रदयभेद । सुरवृंद पाहती वरी ॥८३॥

चमकती उडती आकाशगती । पुन्हा येती पृथ्वीवरती । परस्परांते पाडिती । घाय घालिती वर्मस्थळी ॥८४॥

घडोघडी पडती मूर्च्छित । विनायकासि मूर्च्छना बहुत । दाटली तिणे जैसा मृत । पडता जाहला भूमीवरी ॥८५॥

विनायक पावला निधन । ऐसे काशीपतीस वाटून । करीत जाहला पलायन । जीवितभये करोनिया ॥८६॥

मनी म्हणे कश्यपकुमर । आता काय करावा विचार । कैसा मरण पावेल असुर । संकट थोर पडले मज ॥८७॥

हा नामे तो नरांतक । देवा सहित मजला अंतक । जाहला हे कौतुक । वर्णिजेते येधवा ॥८८॥

ऐसी करीत आहे चिंता । तव चापतूणीर अवचिता । पडता उठोनि जगत्पिता । घेता जाहला निजकरी ॥८९॥

सूर्यापरी ज्याचे तेज । करोनिया त्यास सज्ज । ठाण मांडी कश्यपात्मज । मानी असुर वधिला मी ॥९०॥

सोडोनिया दोन बाण । असुराचे भुज दारुण । छेदिता जाहला न लगता क्षण । गजकर्ण तेधवा ॥९१॥

सिंहनादे अदितिकुमर । गर्जे तेव्हा भयंकर । कापे तेव्हा चराचर । शेष शिरे सावरी बळे ॥९२॥

असुराचे छेदिता भुज । पुन्हा फुतले ते सहज । लक्षोनिया कश्यपात्मज । वृक्ष घेऊनि असुर धाविन्नला ॥९३॥

शरघाते वृक्षपर्वत । विनायक तेव्हा चूर्ण करित । दोनी चरण तेव्हा छेदित । आक्रोशे गर्जत असुर तेव्हा ॥९४॥

पुन्हा फुटले तयास पाय । आश्चर्य करी गणराय । म्हणे न दिसे बरी सोय । आणीक उपाय मांडिला ॥९५॥

असुर गर्जे निराळी । तेव्हा भिवोन अमरमंडळी । पळती जाहली एकवेळी । गिरिकंदरी तेधवा ॥९६॥

तरुवृक्षपर्वताचा मार । विनायकावरी करी असुर । दाढा खातसे करकर । मुख भयंकर पसरीतसे ॥९७॥

विनायके एकबाण । चापी लावोनिया दारुण । अग्नि स्थापिला मुखी तयान । आकर्णवरी ओढिला ॥९८॥

नेटे सोडिला जेव्हा शर । अवनी कापे तेव्हा थरथर । भयविव्हळ जाहले चराचर । म्हणती प्रळय मांडिला ॥९९॥

चपल वेगे जाऊनि शर । छेदी असुराचे शिर । उडोनिया सत्वर । पावले पुर रौद्रकेतूचे ॥१००॥

परी पुन्हा फुटले होते तसे । असुर तेव्हा गर्जतसे । देव म्हणती जाहले कैसे । दैत्य भासे कृतांतवत ॥१॥

लक्षसंख्या त्याची शिरे । छेदिली तेव्हा अदिति कुमरे । परी कदा दैत्य न मरे । विनायक चमत्कारे मानसी ॥२॥

मग कोपोनिया विश्वपती । धरी विश्वरूपाची स्थिती । स्त्रीपुंनपुंसकाची आकृती । नाहीच जाहली विनायकी ॥३॥

चकित जाहला पाहोनि असुर । न दिसे प्रकाश अंधकार । कोठे न दिसे कश्यपकुमर । निशाचर घाबरला ॥४॥

शिववरदानाचे स्मरण । होता म्हणे आले मरण । तव येवोनिया दिव्यबाण । शिर छेदी तयाचे ॥५॥

असुर पडला धरणीवरी । देव गर्जती जयजयकारी । पुष्पवृष्टी विनायकावरी । असुरवैरी करिताती हो ॥६॥

राजा येवोनिया धावत । विनायकपादसरोज नमित । विजयी जाहला अदितिसुत । प्रमोद बहुत विस्तारला ॥७॥

राजा फोडोनि भांडार । सुखी केले याचक नर । शृंगारिले तेव्हा नगर । आनंद थोर घरोघरी ॥८॥

जयजयाजी विश्वंभरा । भक्तवत्सला अदितिकुमरा । मज उद्धरावे पामरा । कृपार्णवा गणेशा ॥९॥

स्वस्ति श्रीगणेशप्रतापग्रंथ । श्रीगणेशपुराणसंमत । क्रीडाखंड रसभरित । त्रयोदशोध्याय गोड हा ॥१११॥ अध्याय ॥१३॥ ओव्या ॥११०॥

श्री गणेश प्रताप

भगवान दादा
Chapters
प्रस्तावना अध्याय १ अध्याय २ अध्याय ३ अध्याय ४ अध्याय ५ अध्याय ६ अध्याय ७ अध्याय ८ अध्याय ९ अध्याय १० अध्याय ११ अध्याय १२ अध्याय १३ अध्याय १४ अध्याय १५ अध्याय १६ अध्याय १७ अध्याय १८ अध्याय १९ अध्याय २० अध्याय २१ अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय ४ क्रीडाखंड अध्याय ५ क्रीडाखंड अध्याय ६ क्रीडाखंड अध्याय ७ क्रीडाखंड अध्याय ८ क्रीडाखंड अध्याय ९ क्रीडाखंड अध्याय १० क्रीडाखंड अध्याय ११ क्रीडाखंड अध्याय १२ क्रीडाखंड अध्याय १३ क्रीडाखंड अध्याय १४ क्रीडाखंड अध्याय १५ क्रीडाखंड अध्याय १६ क्रीडाखंड अध्याय १७ क्रीडाखंड अध्याय १८ क्रीडाखंड अध्याय १९ क्रीडाखंड अध्याय २० क्रीडाखंड अध्याय २१ क्रीडाखंड अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय २३ क्रीडाखंड अध्याय २४ क्रीडाखंड अध्याय २५ क्रीडाखंड अध्याय २६ क्रीडाखंड अध्याय २७ क्रीडाखंड अध्याय २८ क्रीडाखंड अध्याय २९ क्रीडाखंड अध्याय ३० क्रीडाखंड अध्याय ३१ क्रीडाखंड अध्याय ३२ क्रीडाखंड अध्याय ३३ क्रीडाखंड अध्याय ३४