Get it on Google Play
Download on the App Store

क्रीडाखंड अध्याय २१

श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । श्रीक्षेत्रपालाय नमः ।

ॐ नमोजी परात्परा । पूर्णानंदा लंबोदरा ।

अघहारका रे सुंदरा । करुणाकरा भक्तपते ॥१॥

जन्मोनियां मानव । तूतें न स्मरती देवाधिदेव ।

त्यांचें काय वर्णावें वैभव । बुडविलें नांव तयानीं ॥२॥

ज्यास नाहीं त्वत्पादभक्ती । काय वर्णावी त्याची शक्ती ।

सर्वात्मा तूं गणपती । त्याची प्रीती तुज नाहीं ॥३॥

जे त्वत्पदाब्जी जाहले भ्रमर । त्यांस वंदिती सर्वामर ।

त्याचे दर्शनें पामर । उद्धरती अविलंबें ॥४॥

माझे मनीची हीच आवड । मुखें गावें त्वन्नाम गोड ।

न व्हावी विषयाची चाड । हेंचि सुघड मागतों तुजसीं ॥५॥

गताध्यायीं जगन्निवास । आनंदरुपें मातेस ।

दावितां पावली विस्मयास । जगन्माता तेधवां ॥६॥

तंव विश्वकर्मा अंबासदनीं । येतां अवलोकी भवानीं ।

आदरें बैसवोनि आसनी । पूजाविधानी सादर ॥७॥

विश्वकर्मा वंदोनि भवानी । सादर जाहला तिचे स्तवनी ।

जयजय वो विश्वजननी । ध्यानीमनी ध्यास तुझा ॥८॥

अप्रमेया तूं आदिशक्ती । केल्या तुंवा नानाव्यक्ती ।

त्रिगुणात्मिका गुणकीर्ती । तूंच पार्वती नटलीस वो ॥९॥

वेदांस न कळे तुझा महिमा । सावित्री संज्ञा तूंचि रमा ।

स्वाहास्वधा तूंचि उमा । शची परमा तूंचि पै ॥१०॥

तूं चित्रिगुणी ज्ञानकला । तूंच करोनियां विश्वाला ।

पाळोनि अंती विलयाला । पावविसी अंबे तूं ॥११॥

ऐशी नानापरी निजस्तुती । ऐकोन संतोषली पार्वती ।

त्यातें अर्पोन वरदोक्ती । जाहली पुसती तयातें ॥१२॥

कोणीकडोनि आगमन । आहे कोणीकडे जाण ।

विश्‍वकर्मा हास्यवदन । बोले वचन तयेसी ॥१३॥

तवात्मजाचा महिमा अद्भुत । ऐकोन जाहलो मनीं विस्मित ।

तो पाहावया तुझा सुत । आलो धांवत जननीये ॥१४॥

उमेनें पाचोरोनि आणिला । तो विश्वकर्म्यानें अवलोकिला ।

नक्षत्रांमध्यें चंद्र क्षोभला । बाळामाजीं तैसा दिसे ॥१५॥

तेणें बाळकासि खेळतां खेळ । धुळीनें माखलें मुखकमळ ।

विश्‍वकर्मा होऊनि उतावीळ । पादकमळ धरी त्याचें ॥१६॥

मग जोडोनि करसंपुट । स्तवनीं सादर जाहला सुभट ।

स्तव ऐकोनियां संतुष्ट । वक्रतुंड जाहला ॥१७॥

विश्वकर्म्यास म्हणे जगज्जीवन । काय आणिलें आम्हा लागुन ।

ऐसे त्याचें वचन ऐकुन । करुनि नमन बोलतसे ॥१८॥

तूं विश्वंभर आदिमूर्ती । मी काय द्यावें तुजप्रती ।

तथापि आयुधें करोनि निगुती । आणिलीं गणपती तुजलागीं ॥१९॥

पाशपद्मपरशांकुश । पुढें ठेवितां परेश ।

संतोषोनियां गुणेश । पुसे तयासि तेधवां ॥२०॥

आयुधें आणिलीं तुवां कोठुनी । विश्वकर्मा सांगे मधुरवचनीं ।

संज्ञानामें माझी नंदिनी । होय मानिनी सवित्याचीं ॥२१॥

रमाशचीरती ललना । लज्जित पाहतां तिचे वदना ।

रवीनें वरोनि ती अंगना । नेली सदना अत्यादरें ॥२२॥

दिनेशाचें तेज अद्भुत । न सांहूनि संज्ञा पळत ।

आली माझे मंदिरांत । मागें येत दिनकर ॥२३॥

मातें क्रोधें बोले सविता । कां रे ठेविसी गृहीं दुहिता ।

ऐसें त्याचें वचन ऐकता । घरांतूनि सुता घालविली ॥२४॥

रवीने हातीं धरोनि तिजसी । पुन्हां नेली निज मंदिराशी ।

परी रवितेज न सोसे तिजसी । चुकवोनि त्यासि पळाली ॥२५॥

वनीं होवोनियां अश्विनी । राहती जहाली निशिदिनीं ।

रवी माझे गृहीं येउनी । पुसे मानिनी दाव कोठें ॥२६॥

मी ऐकोन त्याचें वचन । सांगीतलें सूर्यालागुन ।

तुझें तेज तीतें सहन । होत नाहीं दिनमणी ॥२७॥

आतां पळोन कोठें गेली । तिची वार्ता नाहीं कळली ।

जरी तुवां पुन्हां आणिली । तरीं पळेल मागुतेनी ॥२८॥

तुवां आपुलें तेज करोनि कमी । मग न्यावी शोधोनि स्वाश्रमीं ।

मातें बोले दिवसस्वामी । तेज तुम्ही न्यून करा ॥२९॥

मग मी यंत्रीं सूर्य स्थापिला । कांतोनियां नीट केला ।

न्यून तेज सविता जाहला । मग निघाला तेथून ॥३०॥

तीतें शोधी वनोपवनीं । तंव ती जाहली दिसे अश्विनी ।

मग आपण तुरंग होउनी । रमता जाहला तयेशी ॥३१॥

तिचे उदरीं अश्विनीसुत । जाहले तेव्हां जगविख्यात ।

रुपें उणा अनिरुद्ध तात । बाळ अद्भुत सतेज तें ॥३२॥

न्यूनतेज पाहूनि सविता । संतोषली माझी दुहिता ।

पत्याश्रमीं आनंद भरिता । जाती जाहली त्याचे सवें ॥३३॥

संतोषूनियां तमारी । तिशीं सर्वदा क्रीडा करी ।

हें ऐकतां मी अंतरीं । तोष पावलों बहुसाल ॥३४॥
जेव्हां रवीसि म्यां कांतिलें । तेव्हां निघाली त्याचीं शकलें ।

मग मी त्याचें सार्थक केलें । कष्टें निर्मिलें आयुधांसी ॥३५॥

चार दिधलीं हीं तुजला । चक्र गदा अर्पिली हरिला ।

त्रिशूल शंकरासि दीधला । संतोषला परमात्मा ॥३६॥

सूर्य आयुधें विजयकर । धारण करोत तुझे कर ।

ऐकोन तोषला लंबोदर । जगदीश्वर परमात्मा ॥३७॥

आयुधें घेऊनियां करीं । जेव्हां गुणेश गमन करी ।

तेव्हां उर्वी कंप धरी । अरण्यगिरिसमवेत ॥३८॥

आज्ञा घेऊनि विश्वकर्मा । प्रवेश करितां स्वधामा ।

पुढें कथा विप्रोत्तमा । काय जाहली ती श्रवण करी ॥३९॥

बाळकांचा मेळा घेउनी । खेळ खेळे मोक्षदानी ।

तंव वृकासुर तेथें येउनी । पदें अवनी कांपतसे ॥४०॥

सरसावोनियां लवलाहीं । धरुं पाहे ते समयीं ।

सृणीघातें गुणेश पाहीं । मृत्युपंथें धाडी तया ॥४१॥

राक्षसाचें विशाळ प्रेत । पडतें जाहलें अरण्यांत ।

चूर्ण जाहले तरु बहुत । पाहतां विस्मित लेंकुरे पैं ॥४२॥

एके दिवसीं भवानी । बैसली असतां आनंदोनी ।

प्रसन्न चित्त शिवालागुनी । बोले नमुनी मधुरोक्तीनें ॥४३॥

पार्वती म्हणे हो देवाधिदेवा । आतां पुत्राचा व्रतबंध करावा ।

संसारामाजी सुख ठेवा । सदाशिवा अन्य नाहीं ॥४४॥

गृहीं करावी मंगलकार्यें । पुत्रदारादि स्ववीर्ये ।

पालोनि गृहीं आर्ये । सुख भोगवावें स्वामीनें ॥४५॥

ऐसें ऐकतां प्रियवचन । शिव म्हणे प्रमोदून ।

आतां व्रतबंध करीन । प्रियनंदनाचा चंद्रानने ॥४६॥

कश्यपादि ऋषीचे संमतें । काढोनि उत्तम मुहूर्तातें ।

शिवें सामुग्रीचे आईतें । सिद्ध केलें तेधवां ॥४७॥

उभविले विस्तीर्ण मंडप । कार्यास राबती तेथें स्वर्गप ।

मंगलारंभीं गणाधिप । करुन साक्षेप अर्चियेला ॥४८॥

आमंत्रणें पाचारलें सुरमुनी । तैशाच आणिल्या सुरकामिनीं ।

आनंदें पातल्या सुरेश्वरसदनीं । रंभातिलोत्तमादि अप्सरा ॥४९॥

बटूस घालोनि रत्‍नभूषणें । मंगल विस्तारलें मंगलपणें ।

तेथें किंचित नसे उणें । काय वर्णनें वैभवासी ॥५०॥

लक्ष्मीसहित लक्ष्मीपती । जेथें येऊनियां राबती ।

त्रिदशासहित नाकपती । आज्ञा पाळिती शिवाची ॥५१॥

मंगलतुरें वाजती मंगलस्वरें । दिशा कोंदल्या दुंदुभीगजरें ।

ऋषि मिळाले एकसरें । मंत्रस्वरें गर्जती ते ॥५२॥

नृत्य करिती अप्सरागण । गंधर्व सुस्वर गाती जाण ।

मातृभोजनाचा समारंभ पूर्ण । करिती जाहली अद्रितनया ॥५३॥

अहिल्या अनुसुया अरुंधती । इंदिराशचीसावित्रीसरस्वती ।

यामुख्यत्वें अनेक युवती । एकपंक्तीं बैसल्या ॥५४॥

रत्‍नजडित कनकताटें । विस्तारलीं अनेक सुभटें ।

ऐसें मातृभोजन कोठें । पाहिलें नाहीं विप्रोत्तमा ॥५५॥

मुख्य धनधीश कुबेर । त्याचा सखा पूर्णशंकर ।

धनाधिप जोडोनि कर । धन अपार वेंचीतसे ॥५६॥

षड्रसअन्नें नानापरी । ताटीं वाढवोनियां गौरी ।

आदरें बैसऊनि सकळनारी । आपण बैसली मुख्यासनीं ॥५७॥

अंकीं बटू घेऊनि सुलक्षण । उल्हासें करी मातृभोजन ।

तो म्या उत्साह पाहून । आनंदमग्न जाहलों ॥५८॥

धन्यधन्य गौरीची पदवी । परब्रह्म जीचें पुढें जेवी ।

बालभाव कौतुक दावी । सदा रिजवी प्रेमळांसी ॥५९॥

मातृभोजन समाप्त जाहलें । पुढें चौलकर्म संपादिलें ।

बटूसि बोहोल्यावर नेलें । अंकीं घेतलें शिवानें ॥६०॥

कृतांत आणि कालसंज्ञक । दोन बलाढय आसुर देख ।

मातंगरुपें एकाएक । येते जाहले अतिदुष्ट ॥६१॥

मंडप भरला घनदाट । मंत्रघोषें गर्जती सुभट ।

नृत्य करिती अप्सरा सुभट । आनंद चोखट विस्तारला ॥६२॥

सुंदर ऋषींच्या मानिनी । उभ्या राहिल्या अक्षता घेउनी ।

लागली मंगलवाद्य ध्वनी । सुधापानी आनंदले ॥६३॥

तंव ते असुर गज उन्मत्त । होवोनियां आले धांवत ।

दानोदकें अवनी भिजत । गर्जना होत मेघापरी ॥६४॥

त्यांचा ऐकोनि विक्राळ रव । भयाभीत जाहले सुर सर्व ।

स्त्रियांनी मंदिरांत घेतली धांव । ग्रावतनये समवेत पैं ॥६५॥

पळोनि गेले तेव्हां ब्राह्मण । दशदिशां पळती देवगण ।

चौताळले उन्मत्त वारण । वृक्षपाषाण चुर्ण करिती ॥६६॥

देव पातले कार्याप्रती । त्यांची वहने बाहेर होती ।

तेथें येऊनि शीघ्रगती । पाहिला हत्ती इंद्राचा ॥६७॥

भांडत दोघे करी उन्मत्त । ऐरावतास लावोनि दांत ।

भूमीवरी पाडितां त्वरित । जाहला मूर्च्छित शक्रगज ॥६८॥

एक मुहुर्तें सावध जाहला । तेथून उठोन पळाला ।

हलकल्लोळ तेव्हां वाढला । शब्द गाजला पळापळा ॥६९॥

मंडपी एकली गुणेशमूर्ती । त्यावर लोटले उन्मत्त हत्ती ।

अनंतें कर धरोनि हातीं । महीवरती आपटिले ॥७०॥

पुन्हा सरसावले कपटी गज । त्यांतें धरोनियां गणराज ।

अंबरी फिरवोनियां सहज । आपटोनि केले शतचूर्ण ॥७१॥

गतप्राण पडले ते दानव । मग मिळाले सकळदेव ।

त्याचे शरीरीं मारोनि घाव । तुकडे करोनि दूर टांकिती ॥७२॥

जय जयकारें गर्जती अमर । पुन्हां पातले ऋषीश्वर ।

वाद्यें वाजती सुस्वर । मंत्रोच्चार विस्तारिले ॥७३॥

सभा दाटली घनदाटू । शंकरें उपदेशिला बटू ।

नाचती अप्सरागण नटू । गंधर्व सुभटू गाताती ॥७४॥

भिक्षापात्र घेऊनि करीं । भिक्षा मागतां भक्त कैवारी ।

अमित भिक्षावळ घाली गौरी । सकळनारी समवेत ॥७५॥

त्रिशूल आणि तारापती । अर्पिता जाहला गौरीपती ।

शोचिष्केशनाम निगुती । अंधकाराती स्थापी तया ॥७६॥

शक्र अर्पोनि चिंतामणी । नाम ठेवी चिंतामणी ।

भूषणें अर्पोनियां अमरगणीं । अनंत नामें ठेविली तया ॥७७॥

देवब्राह्मणाच्या ललना । भिक्षा घालिती करिती पूजना ।

पाहतां त्याचे सुंदरवदना । आल्हाद नयना अवलोकनी ॥७८॥

रत्‍नमाला रत्‍नभूषणें । मस्तकीं फाकती मुगुटकीर्णे ।

बटू शोभला अत्यंत तेणें । जन पाहणे येकवटलें ॥७९॥

दशबाहू सिंहावरी । आरुढला भक्तकैवारी ।

आयुधें शोभती दिव्यकरीं । भाळावरी शशिरेखा ॥८०॥

कमनीय शोभे सुस्मितानन । पाहाता रोमांचित जाहले जन ।

चामरें ढाळिती अमरगण । भक्तजन नांचती पुढें ॥८१॥

परमात्मा आनंदकंद । विश्वात्मा सच्चिदानंद ।

पाहोनियां सुरनरवृंद । पावले प्रमोद तेधवां ॥८२॥

येवोनि पाहे कश्यपवनिता । तंव विनायक भासे तत्वता ।

ती ह्मणे गा माझे सुता । वियोगता केली तुवां ॥८३॥

तुझे वियोगें कृश जाहलें । बहुतां दिवसीं तुज पाहिलें ।

सुहास्य वदनें गुणेश बोले । ह्मणे कळलें नाहीं तुज ॥८४॥

मीच वसतो सर्वाभूतीं । वियोग नाहीं कवणाप्रती ।

पार्वतीस बोले अदिती । माझा गणपती देई मज ॥८५॥

नगजा म्हणे माझा सुत । तूं कोण पातलीस गे अवचित ।

अंकीं घेऊनियां अनंत । अदिती माता बैसली ॥८६॥

दोघी भांडती करिती रळी । कौतुक पाहे देवमंडळी ।

दोघी सुरांस तयेवेळीं । म्हणती कळी मोडा तुह्मी ॥८७॥

माझे बळकाउनी पुत्रातें । कांहो हे अदिती भांडते ।

देव पाहती तयातें । दाविलें अनंत कौतुक ॥८८॥

क्षणांत भासे नारायण । क्षणांत दिसे भोगिभूषण ।

क्षणांत दिसे कमलासन । क्षणांत ब्रध्न भासतसे ॥८९॥

नाहीं स्त्रीपुन्नपुंसक । क्षणांत दावी रुपें अनेक ।

चकित जाहल वृंदारक । अलोलिकलीला त्याची ॥९०॥

लक्षोनि अदिती पार्वतीशी । देव सांगती ज्ञान तयाशी ।

पुत्रत्व कैसें स्थापितां याशी । येथें शब्दासि ठाव नसे ॥९१॥

निर्गुणनिरामयनिराकार । तुम्हास दिसतो तो कुमर ।

हेंच वाटतें आश्चर्य थोर । करा विचार भांडू नका ॥९२॥

लीलाविग्रही जगन्निवाअ । कौतुक दावी प्रेमळांस ।

पुत्रत्व लावितां गे कैसें त्यास । काय तुम्हास म्हणावें ॥९३॥

तंव तो जाहला षड्‌भुज । पार्वती म्हणे माझा तनुज ।

आडवा घेऊनि गणराज । स्तनपान करवीतसे ॥९४॥

अदिती होवोन खिन्न मनाशी । म्हणे काय करावें परपुत्राशी ।

वेगें करुनियां गृहाशी । जाती जाहली संतप्त ॥९५॥
शिवें परमादरें करुनी । अमूल्य वस्त्र भरणें देउनी ।

गौरविले अमरमुनी । गुणेशस्तवनीं उदीत ते ॥९६॥
अमूल्यवस्त्रालंकार । सौभाग्यद्रव्याचे भार ।

पुरविता तेथें उभा कुबेर । पार्वती अपार वांटीतसे ॥९७॥

सुरांगना नागकन्या । अरुंधत्यादि सर्व मान्या ।

आर्येनें पुजिल्या ऋषिपत्‍न्या । अत्यादरें करुनियां ॥९८॥

त्याहीं करोन गणेशाची स्तुती । पतीसह गेल्या निजमंदिराप्रती ।

प्रपंचीं वाढवोनि प्रीती । सेवी पार्वती शिवपदा ॥९९॥

स्वस्तिश्रीगणेशप्रतापग्रंथ । श्रीगणेशपुराण संमत । क्रीडाखंड रसभरित ।

एकविंशत्योध्याय गोड हा ।श्रीगणेशार्पणमस्तु॥१००॥अध्याय॥२१॥ओव्या॥१००॥

अध्याय एकविसावा समाप्त

श्री गणेश प्रताप

भगवान दादा
Chapters
प्रस्तावना अध्याय १ अध्याय २ अध्याय ३ अध्याय ४ अध्याय ५ अध्याय ६ अध्याय ७ अध्याय ८ अध्याय ९ अध्याय १० अध्याय ११ अध्याय १२ अध्याय १३ अध्याय १४ अध्याय १५ अध्याय १६ अध्याय १७ अध्याय १८ अध्याय १९ अध्याय २० अध्याय २१ अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय ४ क्रीडाखंड अध्याय ५ क्रीडाखंड अध्याय ६ क्रीडाखंड अध्याय ७ क्रीडाखंड अध्याय ८ क्रीडाखंड अध्याय ९ क्रीडाखंड अध्याय १० क्रीडाखंड अध्याय ११ क्रीडाखंड अध्याय १२ क्रीडाखंड अध्याय १३ क्रीडाखंड अध्याय १४ क्रीडाखंड अध्याय १५ क्रीडाखंड अध्याय १६ क्रीडाखंड अध्याय १७ क्रीडाखंड अध्याय १८ क्रीडाखंड अध्याय १९ क्रीडाखंड अध्याय २० क्रीडाखंड अध्याय २१ क्रीडाखंड अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय २३ क्रीडाखंड अध्याय २४ क्रीडाखंड अध्याय २५ क्रीडाखंड अध्याय २६ क्रीडाखंड अध्याय २७ क्रीडाखंड अध्याय २८ क्रीडाखंड अध्याय २९ क्रीडाखंड अध्याय ३० क्रीडाखंड अध्याय ३१ क्रीडाखंड अध्याय ३२ क्रीडाखंड अध्याय ३३ क्रीडाखंड अध्याय ३४