Get it on Google Play
Download on the App Store

क्रीडाखंड अध्याय ४

श्रीगणेशाय नमः । श्रीसरस्वत्यै नमः । श्रीगुरुभ्यो नमः । श्रीक्षेत्रपालाय नमः ।

जयजय अदितीप्रियनंदना । भक्ताभीष्टदायका कल्मषदहना । वालवेषा निरंजना । संसारमोचना सुखाब्धे ॥१॥

चार वर्षांची दिव्य मूर्ती । मुखी दावी विश्वस्थिती । मायालाघवि गणपती । न कळे स्थिती तयाची ॥२॥

श्रोते ऐका कथा सुरस । पंचम वर्ष लागले महोत्कटास । ऋषीने पाहोनि सुमुहूर्तास । व्रतबंधनास आरंभिले ॥३॥

शिष्यास पाठवोनिया वेगी । पाचारिले ब्राह्मणालागी । आप्तपुरोहित तयाप्रसंगी । धावती विरागीशोभना ॥४॥

उभविले कांचनमय मंडप । मुक्तघोष लाविले अमुप । मखरेतोरणे साक्षेप । करवी कश्यप आवडीने ॥५॥

वाद्ये वाजती घनदाट । वेदघोषे गर्जती भट्ट । बहुले कांचनमय सुभट । महोत्कट शृंगारिला ॥६॥

कनकमय रत्नजडिती । चरणी तोरड्या झणत्कारती । की त्या श्रुती गर्जती । मंगलमूर्ती नामघोषे ॥७॥

कटी मेखळा रत्नजडित । क्षुद्रघंटा शब्द करित । दंडी वाकी विराजित । मणकटी शोभत रत्नभूषा ॥८॥

नवरत्नखचित अलोलिके । ह्रदयी झळकती दिव्यपदके । दृष्टिमणी बजरबटू वागनखे । मंडित कनके ह्रदयावरी ॥९॥

मुक्ती समुद्रीची मुक्ताफळे । कंठी झळकती तेजाळे । कर्णी कुंडलाच्या झळाळे । शशिसूर्य झाकुळती ॥१०॥

भाळी शोभे पिंपळवण । मोत्ये झळकती नक्षत्रवर्ण । दशांगुळी मुद्रिकांचे गण । नवरत्‍ने दाटले हो ॥११॥

विध्युक्त करोनि पुण्याहवाचन । विधीने आरंभिले मातृभोजन । रत्नताटी षड्रस अन्न । पुढे नंदन बैसविला ॥१२॥

असंख्यात ऋषिनितंबिनी । समारंभे पंक्तीस घेउनी । अदिती बैसली कौतुके करुनी । लागली ध्वनी वाद्यांची ॥१३॥

धन्यधन्य ती देवजननी । परब्रह्ममूर्ती पुढे घेउनी । भोजन करिता आनंद मनी । सहस्त्रवदनी अगम्य तो ॥१४॥

काय तिणे तप केले । तेणे परब्रह्म साकारले । मातृभोजनी अंकी घेतले । पाहता धाले नेत्र तीचे ॥१५॥

मग यथायुक्त विधी केला । महामंत्रे उपदेशिला । मौजीबंधने कश्यपाला । सार्थक वाटे जन्माचे ॥१६॥

जाहला वाद्यांचा गजर । देव वर्षती सुमनभार । मंत्रघोषे ऋषिवर । मंडपी अपार गर्जती ॥१७॥

अक्षता टाकिती नगरनारी । त्यात पातले सुरवैरी । कृत्रिमवेषे ब्रह्मचारी । दुराचारी कापट्यरूपी ॥१८॥

पिंगाक्ष आणि विघात । विशालपिंगल अद्भुत । महापुंड्रनामे विख्यात । विप्रगणात बैसले ॥१९॥

भस्म सर्वांगी चर्चिले । कंठी रुद्राक्ष मिरविले । जैसे बाह्य वृंदावन शोभले । अंतरी भरले काळकूटे ॥२०॥

गुप्त करोनि शस्त्रभार । टाकिती बटूचे अंगावर । तेणे विदारण जाहले शरीर । बाळकाचे तेधवा ॥२१॥

अंगी वाहे त्याचे रुधिर । कळला त्यांचा कृत्रिमाचार । महोत्कटे मंत्रोनि अक्षताभार । अंगावर टाकिल्या त्यांचा ॥२२॥

पाचपाच एकेका वरी । टाकिता पडले दुराचारी । गतप्राण अवनीवरी । विशाळ भारी पसरले ॥२३॥

महाभयंकर असुर । जैसे वज्रहत पर्वत थोर । पडता जाहला हाहाकार । नारीनर पळती भये ॥२४॥

मग त्याची खंडे करुन । करिते जाहले त्याचे दहन । ऋषि म्हणती हा भगवान । कश्यपनंदन निश्चये ॥२५॥

करोनिया जयजयकार । पुष्पे वर्षती सुरवर । पुढे कार्य करिती वर । उपवीते दीधली तया ॥२६॥

मग होमकर्म संपविले । तेथे सुर सर्व पातले । कश्यप सावित्रीते बोले । प्रथम भिक्षा द्यावी तुवा ॥२७॥

मिळोनि देवऋषींच्या ललना । भिक्षा घालिती जगज्जीवना । वसिष्ठ ऋषी तो सुमना । कमंडलू अर्पी तया ॥२८॥

ब्रह्मणस्पती ऐसे नाम । ठेविता जाहला ऋषिसत्तम । बुद्धी समर्पोनिया उत्तम । भारभूती नाम ठेवी गुरू ॥२९॥

निज कंठातील माळा । कुबेरे घातली बटूचे गळा । सुरानंद नाम तयेवेळा । ठेविता जाहला कौतुके ॥३०॥

वरुणे देवोनिया पाश । सर्वप्रिय नामविशेष । ठेविआ जाहला उदकेश । मग ईश शूळ अर्पी ॥३१॥

विरूपाक्ष ऐसे नाम । शंकरे ठेविले अतिउत्तम । चंद्रे स्वकला अतिसत्तम । अर्पोनि भालचंद्र म्हणे तया ॥३२॥

उमा त्रैलोक्यजननी । परशू बटूते अर्पूनी । परशुहस्त नामाभिधानी । गर्जे भवानी तेधवा ॥३३॥

पुन्हा पूजा करोनि दुर्गा । सिंहवाहन देतसे वेगा । म्हणे सुखी करी आता जगा । दैत्य मर्दुनी गजानना ॥३४॥

धरोनिया ब्राह्मणवेष । मुक्तामाला अर्पी नंदीश । मालाधर नामविशेष । ठेविता जाहला कौतुके ॥३५॥

आसनार्थ अर्पी विशेष । निजांग तेव्हा सर्प शेष । फणिराजासन नाम तयास । ठेविता जाहला उरगपती ॥३६॥

अग्नीने देऊनी दाहकशक्ती। धनंजय म्हणे तयाप्रती । महाराज तो गणपती । अवताररीती दावीतसे ॥३७॥

वायू अर्पोनि अद्भुतबल । प्रभंजननाम तेणे ठेविले । पूजा करिती देव सकल । शक्र न पूजी तयाते ॥३८॥

मी त्रैलोक्येश्वर देवनाथ । कैसा पुजू हा कश्यपसुत । ऐसा गर्व धरी पुरुहूत । अज्ञानवेष्टित होवोनिया ॥३९॥

हे समजले कश्यपाशी । मग येवोनिया तयापाशी । ऋषि म्हणे शचीपतीशी । व्यर्थ गर्वासि धरू नको ॥४०॥

हा नव्हे माझा बाळ । परब्रह्मवस्तु ही केवळ । भूभार हरणार्थ निर्मळ । जाहला अवतार माझे घरी ॥४१॥

पराक्रम याचा न जाणशी । येणे वधिले वीरजेशी । जेवी कृष्णे पूतनेशी । उद्धतधुंधुरांशी वधिले येणे ॥४२॥

राक्षसी शुकरूप धरिले । बाल वधावयासि ते आले । येणे क्षणमात्रे वधिले । मुखी दाविले विश्वरूप ॥४३॥

हा परमात्मा आनंदघन । लीलावतारी माझा नंदन । याच महिमा सहस्त्रवदन । वर्णिताही पुरेना ॥४४॥

जरी तू याचा करिशील द्वेष । नाश पावशील रे विशेष । तू पूजी परमपुरुष । गर्व अशेष टाकोनिया ॥४५॥

इंद्र म्हणे गा ऋषिसत्तमा । प्रत्यया येईल याचा महिमा । तरीच करी पूजाकर्मा । मुनिसत्तमा निश्चयेसी ॥४६॥

मग शक समीकरणाशी । म्हणे उडऊनि न्यावे या बटूशी । वंदूनि त्याचे चरणाशी । वायु वेगेसी निघाला ॥४७॥

वायू सुटला प्रबळ । की वोढवला प्रळयकाळ । वातवेगे तेव्हा अचळ । कापती चळचळ तृण जेवी ॥४८॥

पक्ष्याऐसे विशाळ द्रुम । मोडोनि पडती मोडती धाम । नारीनरांचे नेत्र उत्तम । धुरोळ्याने पूर्ण जाहले ॥४९॥

जन न वोळखती कवणाते । ब्रह्मांड व्यापिले चंडवाते । महोत्कट निश्चळ आसनाते । कदा काळी सोडीना ॥५०॥

जो अनंत ब्रह्मांडे उत्पन्न करी । क्षणामाजी पुन्हा संहारी । जो निश्चल निष्प्रपंच निर्विकारी । वायू करी काय त्याचे ॥५१॥

जो परमपुरुष निरामय । त्यासि वायू करील काय । अचळ आसनी महाकाय । नाही भय तयासी ॥५२॥

इंद्रे उपाय जो केला । तो अवघा निष्फळ जाहला । आसनावरोनि नाही ढळला । वायू भंगला तेधवा ॥५३॥

मग इंद्र म्हणे वन्हीशी । तुवा जाळावे या बटूशी । तथास्तु म्हणोनि इंद्राशी । अग्नी दहनाशि सर्सावला ॥५४॥

प्रळयाग्नी तो धडकला । मंडपी उठल्या महाज्वाळा । एकसरे जाळू लागला । हाहाःकार उठला जनांत ॥५५॥

ऐसे पाहता अदितीनंदन । क्षणात गिळी मुख पसरोन । क्रोधे जाहले आरक्तनयन । इंद्र पाहोन घाबरला ॥५६॥

मनी समजला वासव । हा आहे देवाधिदेव । व्यर्थ त्या धरोनि हाव । बहुत गर्व यासि केला ॥५७॥

मग होऊनि सद्गद । दृढ धरी पदारविंद । अनुवादे करुणा शब्द । ह्रदयी खेद बहुत त्याचे ॥५८॥

इंद्र पाहे रूप सुंदर । तव तो दिसे सहस्त्रशिर । सहस्त्रपाद सहस्त्रकर । ब्रह्मांडभर व्यापक तो ॥५९॥

चंद्रसूर्याग्निनयन । शिखा राहिली नभ व्यापून । सप्तपाताले त्याचे चरण । विराटपूर्ण रूप ज्याचे ॥६०॥

प्रतिरोमी ब्रह्मांडरचना । पाहून भूल पडली शक्रमना । मग घालोनि लोटांगणा । त्राही त्राही म्हणतसे ॥६१॥

तू आदिपुरुष परमात्मा । कोण जाणेल तुझा महिमा । भूभार रक्षणार्थ निरुपमा । सर्वोत्तमा अवतरलासी ॥६२॥

तू एक नित्य निरामय । निरुपाधी अज अव्यय । सर्वातीत तू अक्षय । महाकाय परेश तू ॥६३॥

जयमहोत्कटा विरजांतका । अदितेय विनायका । मायातीता ज्ञानप्रकाशका । कश्यप कुळटिळका दयानिधे ॥६४॥

नमो नमो पुराणपुरुषा । जगद्वंद्या बटुवेषा । टाकोनिया महारोषा । द्यावे तोषा मजलागी ॥६५॥

आम्ही अविद्या वेष्टित अज्ञान । तू सकल ज्ञानगुणनिधान । दयाळू वा कृपा करून । मज पावन करावे ॥६६॥

अनुतापे तापलो विनायका । तू पूर्णब्रह्म जगन्नायका । माझे अपराध क्षमा करी का । भक्तपालका जगत्पते ॥६७॥

शक्र करोनि जयजयकार । वारंवार करी नमस्कार । मग प्रसन्न जाहला कश्यपकुमर । ठेवी कर इंद्रशिरी ॥६८॥

पुढे चालला कार्यसोहळा । नृत्य करी अप्सरामेळा । करी गायन गंधर्वपाळा । ब्रह्मकुळा आल्हाद पै ॥६९॥

कश्यप करी नित्य विप्रभोजन । दक्षणा दे प्रीती करून । सुखी केले सुह्रज्जन । वस्त्राभरणे अर्पोनिया ॥७०॥

प्रदक्षिणा करोनि विनायकाशी । सुरनर गेले स्वस्थानाशी । वेदशास्त्राध्ययन त्याशी । कलाभेदासि सांगे ऋषी ॥७१॥

चौदाविद्या चौसष्ट कळा । कश्यपे शिकविल्या बालकाला । अदितीचे आनंदाला । संख्या नाहीत काळी ॥७२॥

सकलकलाप्रवीण जाहला । पाहोनि आनंद कश्यपाला । बालक क्रीडे मेळऊनि मेळा । बालकांचा अनुदिन ॥७३॥

बाळ बैसे सिंहावरी । हाती शोभती आयुधे चारी । फणींद्र वेढे नाभीवरी । केशर कस्तुरी ललाटी ॥७४॥

किरीटकुंडले मुक्तमाळा । रत्‍नखचित पदके गळा । दिव्य पीतांबर कटी मेखळा । मुद्रामेळा दशांगुळी ॥७५॥

उदयाद्रीवरी बालभास्कर । तैसा शोभे केसरीवर । मेघा ऐसा त्याचा स्वर । ऐकता चातक आनंदती ॥७६॥

ऐकता शब्द मेघगंभीर । उचंबळे महानदी नीर । ऐसा अवलोकिता कुमर । ऋषिवर धन्य मानी ॥७७॥

म्हणे जन्मांतराचा सुकृत ठेवा । चिदानंद हा मत्पुत्र भावा । पावोनिया संतोष बरवा । वाढविला करुणाकरे ॥७८॥

श्रोते ऐका सावधान । काशिराज गृही कश्यपनंदन । आता क्रीडा करील भगवान । ऐका गहन चरित्र पुढे ॥७९॥

जयजयाजी आनंदमूर्ती । तुझे गुणवर्णनी दे मज स्फूर्ती । तू जगचालक भक्तपती । पदी स्थिती लाव माझी ॥८०॥

स्वस्ति श्रीगणेशप्रतापग्रंथ । श्रीगणेशपुराण संमत । क्रीडाखंड रसभरित । चतुर्थोध्याय गोड हा ॥८१॥

श्रीगजाननार्पणमस्तु ॥ शुभंभवतु ॥ अध्याय ४ ॥ ओव्या ८१ ॥

श्री गणेश प्रताप

भगवान दादा
Chapters
प्रस्तावना अध्याय १ अध्याय २ अध्याय ३ अध्याय ४ अध्याय ५ अध्याय ६ अध्याय ७ अध्याय ८ अध्याय ९ अध्याय १० अध्याय ११ अध्याय १२ अध्याय १३ अध्याय १४ अध्याय १५ अध्याय १६ अध्याय १७ अध्याय १८ अध्याय १९ अध्याय २० अध्याय २१ अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय ४ क्रीडाखंड अध्याय ५ क्रीडाखंड अध्याय ६ क्रीडाखंड अध्याय ७ क्रीडाखंड अध्याय ८ क्रीडाखंड अध्याय ९ क्रीडाखंड अध्याय १० क्रीडाखंड अध्याय ११ क्रीडाखंड अध्याय १२ क्रीडाखंड अध्याय १३ क्रीडाखंड अध्याय १४ क्रीडाखंड अध्याय १५ क्रीडाखंड अध्याय १६ क्रीडाखंड अध्याय १७ क्रीडाखंड अध्याय १८ क्रीडाखंड अध्याय १९ क्रीडाखंड अध्याय २० क्रीडाखंड अध्याय २१ क्रीडाखंड अध्याय २२ क्रीडाखंड अध्याय २३ क्रीडाखंड अध्याय २४ क्रीडाखंड अध्याय २५ क्रीडाखंड अध्याय २६ क्रीडाखंड अध्याय २७ क्रीडाखंड अध्याय २८ क्रीडाखंड अध्याय २९ क्रीडाखंड अध्याय ३० क्रीडाखंड अध्याय ३१ क्रीडाखंड अध्याय ३२ क्रीडाखंड अध्याय ३३ क्रीडाखंड अध्याय ३४