Get it on Google Play
Download on the App Store

रे मानसहंसा !

रे मानसहंसा माझ्या, उड्डाण तुझें अनिवार;

वायूहुनि तेजाहुनिही गति तुझी तरल ती फार

त्रैलोक्यीं गमन तुझेंरे, कोठें न तुला अटकाव;

रविकिरण न शिरती जेथे तेथेहि तुझी रे धाव.

क्षणिं नभीं क्षणीं पातालीं,

दशदिशांत एक कालीं,

कधिं शांति न ठावी जाली,

घेईल वीजही हार. रे० १

सामर्थ्य अतर्क्यचि तुझें, महिम्यास तुझ्या नच पार,

सुख व्हावें मजला म्हणुनी विश्वांत तुझा संचार.

आणिशी सुरासुर सकलां करुनिया तयां बेजार.

विश्रांति न माझ्या कामीं, मजवरी किती उपकार !

सूर्यहीं चितारी केला,

केलेंस फरास विजेला,

सारथी रथीं अग्नीला,

परि यांत काय रे सार ? रे० २

घालिशी हमामा कां रे ? विश्वांत कुठे सुखलेश ?

पतिवीण पसारा सारा हा फुका ! करिशि कां क्लेश ?

कारागृहिं कल्पलताही लावितां सुखाशा वाया !

बाजार मांडिल का रे ? निर्जीव भुतें ही छाया !

प्रिय सखा जिव्हाळा माझा

विश्वाचा सार्‍या राजा,

अंतरलें त्या पतिराजा-

त्यावीण काय संसार ? रे० ३

कालाच्या तीरावरुनी, मरणाच्या वेशीहून

घेउनी भरारी हंसा, अज्ञाती जाय शिरून;

प्रिय सखा पहा जा माझा प्राणाचा माझ्या प्राण,

तरि दूत खरा तूं हंसा, तरि खरें तुझें उड्डाण !

जा निरोप त्याला सांगें, जन्माची सांग कहाणी

"विरहानल जाळी सखया, वार्ताहि न कोणी आणी.

मी राणी या विश्वाची

जाहलें भिकारिण साची

विपरीत गती कर्माची,

विपरीत कसा व्यवहार !" रे० ४

"दिन गेले, वर्षे गेलीं, लोटलीं युगेंही नाथा;

तळमळें वियोगीं सखया, पाहशी अंत किति आतां ?

विसरशी कसा दासीला ? अपराध काय तरि झाला ?

कोणास शरण मी जाऊं ? कथुं दुःख तरी कोणालाअ ?

प्रार्थितें हात जोडोनी,

बहुवार पदर पसरोनी,

शांतवीं अता भेटोनी !

तुजवीण कोण आधार ?" रे० ५

संग्रह २

भा. रा. तांबे
Chapters
मातृभूमीप्रत आलें तुझ्या रे दारीं नृपा रे चेटक्या ! प्रभु, तुज कवणेपरि ध्याऊं ? रे मानसहंसा ! सामाजिक पाश कोठे शांति, तुझा निवास ? शांतिनिवास चल जळो ज्ञानविज्ञान गड्या ! जीवसंयोग प्रणयप्रभा कुणी कोडें माझें उकलिल का ? जीवनसंगीत मग विसर हवा तर हा क्षण गे ! लोकमान्यांस घट भरे प्रवाहीं बुडबुडुनी बघुनि तया मज होय कसेंसें ! गौप्यमान भयचकित नमावें तुज रमणी ! प्रेमरत्‍नास तें दूध तुझ्या त्या घटांतलें नववधू प्रिया, मी पावलोपावलीं साउलि ही ! क्षण सुवर्णकण झाले रमणा ! घन तमीं शुक्र बघ राज्य करी ! सोन्याची घेउनि करिं झारी आह्रानशृंग मंदिरीं मना, तव गान भरे या प्रकाशशिखरीं रे अजात अज्ञात सखे जन ! गोंधळाचें घर या वेळीं माझ्या रे रमणा ! गे शपथ तुझी ! नटेश्वराची आरती घातली एकदा अतां उडी ! रुद्रास आवाहन उद्यांची गति पोशाख नवनवा मला दिला ! महा-प्रस्थान घाबरूं नको, बावरूं नको ! आलों, थांबव शिंग ! जन पळभर म्हणतिल, 'हाय हाय !' निरोप घेतांना मरणांत खरोखर जग जगतें ! उदार चंद्रा ! गाडी बदलली ! किति महामूर्ख तूं शहाजहां ! जीवितसाफल्य आज तो कुठे जिवाचा चोर ? स्वारी कशी येईल ? वैरिण झाली नदी ! निजल्या तान्ह्यावरी कळा ज्या लागल्या जीवा जन म्हणती सांवळी ! फेरीवाला पक्षि पिंजर्‍यांतुनी उडाला ! दृष्ट हिला लागली ! विरहांतील चित्तरंजन तुझे लोचन घट भरा शिगोशिग निष्ठुर किति पुरुषांची जात ! घट तिचा रिकामा पुनवेची शारद रात कवणे मुलखा जाशी ?