Get it on Google Play
Download on the App Store

इंफाळ

"इंफाळ-जंगलातल्या चिमुकल्या फुला,

मोकळे करुनि सांगतो मनोगत तुला

एकलेपणा मज असह्य हा जाहला

तू विरंगुळा एकल्या जिवाला मला !

मी जखमी होउन खंदकात या पडे

मज टाकुनि गेले बांधव मम कुणिकडे ?

चहुबाजू धूसर दिसति नागटेकडया

उद्‌ध्वस्त त्यांमधे नागांच्या झोपडया

ओतितो आग तोफांचा भडिमार हा

की प्रलयंकर भूकंप होत हा महा !

सर गोळ्यांचे सोडिती यंत्रबंदुका

कित्येक चाटुनी जाती या खंदका

चढउतार भारी, किर्र रान भोवती

बेधडक त्यातुनी रणगाडे धावती

हे वनदेवीच्या मुला, नवल हे पण

या वणव्यातुन वाचलो कसे आपण ?

घरदार सोडुनी लष्करची चाकरी

का धरिली, ते तुज कसे सांगु मी तरी ?

मी कृष्णा-खोर्‍यातला मराठा गडी

या ब्रह्मी आघाडीत घेतली उडी

बोलोत शिपाई भाडोत्री मज कुणी

लढतोच तरी तळहाती शिर घेउनी

हा कुणी कुणास्तव जिंकायाचा लढा

मज याचा अजुनी झाला नच उलगडा !

इंफाळ दिशेचा सर्द वात वाहतो

कुजबुजुनी कानी काय मला सांगतो ?

रणघोष ’चलो दिल्ली’ चा हा ऐक रे !

’जयहिंद !’ हाक तव बंधूंची ऐक रे !

ते शत्रु नाहित---हिंदपुत्र फाकडे

ते सज्ज जाहले जाया दिल्लीकडे !

स्वातंत्र्यरवीला द्यायाला अर्ध्य हे

रक्ताला आहे बोलावित रक्त हे !

इंफाळ दिशेचा वारा हे हृद्गत--

सांगून म्हणे, ’ये, तुझे असो स्वागत !’

ही हाक कुणाची ? मातेची हाक ही !

ऐकून संचरे मनी चेतना नवी

घायाळ पाखरु तडफड तडफड करी

पण येत उडाया नाही त्या अंबरी !

असहाय तसा रे झालो मी सर्वथा

ही सांगु कुणा मी मनची माझ्या व्यथा !

सह्याद्री माझा माहित नाही तुला

नसशील ओळखत रानजाइच्या फुला

तुज पाहुनि होते त्यांची मधुर स्मृती

रे हास हास ! तव कौतुक करु मी किती !

जखमेतुनि गेले गळुनि रक्त घळघळा

रे थकलो मी, नच अधिक बोलवे मला

ती येइल गाडी ’अँम्ब्युलन्स’ अवचित !

मज घेउन जाइल, होइल ताटातुट !

लिंबोळ्या

ग.ह.पाटील
Chapters
समर्पण घाटमाथ्यावर स्वप्न ! मैत्रिणी ! पुनरागमन ! उशीर उशीर ! उत्कंठा ! पुष्पांचा गजरा जकातीच्या नाक्याचे रहस्य ! वेळ नदीच्या पुलावर बालयक्ष आजोळी आजोबा डराव डराव ! मागणे बगळे ! माझी बहीण बाजार मेघांनी वेढलेला सायंतारा मानवीं तृष्णा बहरलेला आकाश-लिंब ! विचारविहग भटक्या कवी ! वेताळ नांगर इंफाळ गस्तवाल्याचा मुलगा रानफुले सोनावळीची फुले प्रचीति दूर दूर कोठे दूर ! हे स्वतंत्र भारता गुरुवर्य बाबूरावजी जगताप यांस अभिवादन अहो, खानदेशस्थ सन्मित्र माझे ! त्रिपुरी पौर्णिमा कागदी नावा ध्येयावर ! प्रतिभा जाईची फुले लिंबोळ्या प्रभो मी करीन स्फूर्तीने कूजन किती तू सुंदर असशील ! विराटस्वरुपा, ब्रम्हाण्डनायका----! लाडावले पोर----! हवा देवराय, धाक तुझा ! उजळेल माझे जीवन-सुवर्ण ! घरातच माझ्या उभी होती सुखे ! तुझी का रे घाई माझ्यामागे ? तुझ्या गावचा मी इमानी पाटील ! देव आसपास आहे तुझ्या ! देवा, माझे पाप नको मानू हीन ! सर्व हे नश्वर, शाश्वत ईश्वर ! अपूर्णच ग्रंथ माझा राहो ! कळो वा न कळो तुझे ते गुपित ! देवा, तूच माझा खरा धन्वंन्तरी ! नका करु मला कोणी उपदेश वाळवंटी आहे बाळ मी खेळत ! चिमुकले बाळ आहे मी अल्लड ! सुरेल वाजीव बन्सी पुन्हा ! कोण माझा घात करणार ? केव्हाची मी तुझी पाहताहे वाट प्रभो, तुझ्या एका मंगल नामात--- कोण मला त्राता तुझ्यावीण ? कृतज्ञ होऊन मान समाधान ! वल्हव वल्हव प्रभो, माझी होडी ! यापुढे मी नाही गाणार गार्‍हाणे आता भीत भीत तुला मी बाहत ! बाळ तुझे गेले भेदरुन भारी ! महात्मा महात्मा महात्मा महात्मा महात्मा महात्मा महात्मा स्वातंत्र्य म्हणजे ईश्‍वराचे दान ! फार मोठी आम्हा लागलीसे भूक ! आक्रोश, किंकाळ्या ऐकल्या मी ! आता हवे बंड करावया ! कोटिकोटि आम्ही उभे अंधारात परदेशातून प्रगट हो चंद्रा ! अरे कुलांगारा, करंटया कारटया ! आपुलेच आहे आता कुरुक्षेत्र ! तोच का आज ये सोन्याचा दिवस ? जगातले समर्थ ! नांदू द्या तुमची साम्राज्ये सुखात ! दोस्त हो, तुमची गोड भारी वाचा ! हे फिरस्त्या काळा नका वाहू व्यर्थ संस्कृतीचा गर्व ! असा तू प्रवासी विक्षिप्त रे ! रामराज्य मागे कधी झाले नाही आई मानवते मानवाचा आला पहिला नंबर ! जातीवर गेला मानव आपुल्या ! अभागिनी आई, पुरा झाला घात ! आरंभ उद्यान, शेवट स्मशान आता भोवतात तुमचे ते शाप ! यंत्रयुगात या आमुचे जीवित ! अपूर्वच यंत्रा, तुझी जादुगिरी ! असे आम्ही झालो आमुचे गुलाम ! मार्ग हा निघाला अनंतामधून कोटि ब्रह्माण्डांची माय तू पवित्र जे का हीन दीन त्यांची ही माउली ! जुनेच देईल तुज तांब्यादोरी निसर्ग महात्म्याची वृत्ति आपुल्या पावित्र्ये धन्य नरजन्म देऊनीया मला दूर कोठेतरी माझिया जीवनसृष्टीच्या ऋतूंनो ! क्षितिजावरती झळक झळक ! फार थोडे आहे आता चालायचे ! शिशिराचा मनी मानू नका राग आपुले मन तू मोठे करशील कुणी शिकविले लुटा हो लुटा खरा जो कुणबी चाळीसाव्या वाढदिवशी कुटुंब झाले माझे देव वाटसरू शुद्ध निरामय सहज मी मागे वळून पाहिले होईल साकार स्वप्न एक तरी एकला छेडीत आलो एकतारी तुरी हातावर देऊन पाखरा कोंडुन ठेविशी पिंजर्‍यात मला ! तुझा मी कोणता अपराध केला ? नाटकी मी, नका भुलू माझ्या सोंगा आई, तुझा कैसा होऊ उतराई ? तुमच्या प्रेमाची हवी मला जोड ! नाही मज आशा उद्याच्या जगाची ! काही नाही माझ्या सांत्वनाला उणे ! तिळगूळ आता निरोपाचे बोलणे संपले दुबळ्याचे बळ माझे ते कितीक ! नाहीतर उरी फुटशील ! कुर्‍हाडीच्या दांड्या, सांभाळ सांभाळ ! उमर खय्यामा माझ्या जीवनाचा झालो मी गायक ! कोण तू----?