एड्स: समज गैरसमज

लोकांमध्ये एड्स विषयी जागरूकता व्हावी १ डिसेंबर हा दिवस संपूर्ण जगभरात जागतिक एड्स दिन म्हणून पाळला जातो ऑगस्ट १९८७ साली जागतिक आरोग्य संघटना जिनेव्हा (स्वित्झर्लंड)   येथील जागतिक कार्यक्रमात ही संकल्पना मांडली व १ डिसेंबर १९८८ पासून याची सुरवात झाली...

आजवर एड्स संदर्भात जागरूकता व्हावी, लोकांना माहिती मिळावी, गैरसमज दूर व्हावे म्हणून शासनामार्फत अनेक उपक्रम राबविले गेले जाहिरात,चित्रपट,पथनाट्य याद्वारे याचे प्रयत्न झाले परंतु आजही या संदर्भात आपल्या समाजात म्हणावी तितकी जागरूकता नाही. मोकळेपणाने या विषयांवर बोलले जात नाही...

या लेखात आपण एड्स आजार,तो होण्याची कारणे, एड्सचे संक्रमण त्याबद्दलचे समज गैरसमज, एड्स वरील औषधउपचार याबद्दल माहिती घेणार आहोत...

एड्स आणि एच आय व्ही तील फरक

एड्स म्हणजे "अक्वायर्ड इम्यूनो डिफिशियेंसी सिंड्रोम" हा रोग एच आय व्ही म्हणजेच ह्युमन इम्युनो डिफिशियेंसी व्हायरस या विषाणूच्या संसर्गाने होतो. एड्स हा आजार आहे जो एच आय व्ही विषाणूच्या संसर्गाने होतो.

एच आय व्ही विषाणूचा संसर्ग...

असुरक्षित लैंगिक संबंध, एच आय व्ही विषाणू बाधित रुग्णांला वरलेल्या सुईचा वापर केल्याने, दूषित रक्त चढवल्याने, एच आय व्ही बाधित रुग्णाला वापरलेले ब्लेड आशा वस्तू वापल्याने याचा संसर्ग होतो. याचशिवाय एच आय व्ही बाधित गरोदर मातेकडून बाळाला  नाळेद्वारे, स्तनपानाद्वारे या मार्गाने एच आय व्ही चा संसर्ग होऊ शकतो.

एच आय व्ही हा विषाणू जास्त काळ शरीराबाहेर वातावरणात राहू शकत नाही त्यामुळे एच आय व्ही बाधित रुग्णांशी बोलल्याने,जेवल्याने, हस्तांदोलन केल्याने एच आय व्ही चे संक्रमण होत नाही व त्यामुळे एड्स होत नाही...

वरती नमूद केल्याप्रमाणे असुरक्षित लैंगिक संबंध, एच आय व्ही बाधित मातेकडून बाळाला (नाळेद्वारे अथवा स्तनपानाद्वारे), एच आय व्ही बाधित व्यक्तीला वापरलेल्या सुई, ब्लेड आशा वस्तूंचा वापर केल्याने, दूषित रक्त चढवल्याने हा आजार एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीला होऊ शकतो...

एच आय व्ही संक्रमण टाळण्यासाठी उपाय...

सुरक्षित लैंगिक संबंध यासाठी लैंगिक संबंध ठेवताना कंडोमचा वापर करणे

मातेकडून बाळाला संक्रमण होऊ नये म्हणून मातेची तपासणी केल्यावर एच आय व्ही ची लागण अढळल्यावर, प्रतिबंधात्मक औषधांचा वापर करणे

प्रत्येक रुग्णाला इंजेक्शन देते वेळी नवीन सुईचा वापर करणे

सलुनमध्ये नवीन ब्लेडचा वापर करणे.

रक्तसंक्रमण करण्यापूर्वी नीट तपासणी करणे.

खरे पाहता एच आय व्ही हा आजार नसून एक शारीरिक स्थिती आहे ज्यामध्ये व्यक्तीच्या शरीरातील नैसर्गिक रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होते, आशा व्यक्ती इतर आजारांना लगेच बळी पडतात.

एच आय व्ही ची लागण झाल्याचे पटकन लक्षात येत नाही. त्यामुळे यावर उपचार करेपर्यंत विषणयची झपाट्याने वाढ झालेली असते व नंतर परिस्थिती नियंत्रणाबाहेर जाते.

लक्षणे

तीन आठवडे किंवा त्याहून अधिक काळ खोकला, जुलाब (सतत). तोंडात पांढरे चट्टे व बुरशी शरीरावर फोड/पुरळ, चार आठवड्यापेक्षा जास्त ताप व वजनात घट इ.

तपासणी

या तपासणीत CD4 या पेशींची मोजणी केली जाते शिवाय वेस्ट्न ब्लॉट (Western Blot) पी.सी.आर.टेस्ट या आधुनिक प्रणाली देखील आता उपलब्धता आहेत.

राष्ट्रीय एड्स नियंत्रण संस्था अंतर्गत महाराष्ट्रात शासकीय/ निमशासकीय धर्मादाय इ.मार्फत दवाखान्यात एच.आय.व्ही. चाचणी एकात्मिक सल्ला व चाचणी केंद्र, गुप्तरोग इ.मार्फत समुपदेशन करुन चाचणी केली जाते. ही चाचणी पूर्णपणे मोफत आहे, शिवाय या विषयी गुप्तता पाळण्यात येते.

गरोदरपणात मातेमध्ये एच आय व्ही तपासणी दरम्यान एच आय व्ही ची लागण आढळून आल्यास वेळीच प्रतिबंधात्मक औषधांचा वापर करून मातेकडून बाळाला होणारे संक्रमण टाळता येते.

औषध उपचार

वास्तविकपणे वरती कोणतीही लस अथवा औषध उपचार उपलब्ध नाहीत.

केवळ औषधांचा वापर करून लक्षणांची तीव्रता कमी करून रुग्णाची जीवनमान उंचावणे आयुष्य वाढवणे हाच त्यावरील एक उपाय आहे व एड्स हा पूर्णपणे बरा करण्यासाठी कोणतेही औषध अद्याप उपलब्ध नाही. तथापि एड्स वर वापरली जाणारी औषधे घरून रुग्ण सर्वसामान्य जीवन जगू शकतो.

ही औषधे आर्ट ART (Anti Retro Virus Therapy) या विभागातील असतत, जी विषाणूंची वाढणारी संख्या नियंत्रणात ठेऊन रोगप्रतिकारक शक्ती टिकवून ठेवण्यासाठी मदत करतात...

WE ARE PHARMACIST ALWAYS READY FOR YIUR HEALTH BETTER DRUGS FOR BETTER WORLD!

आशिष अरुण कर्ले.

गेहलोत इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी कोपरखैराने (नवी मुंबई)

९७६५२६२९२६

ashishkarle101@gmail.com