Get it on Google Play
Download on the App Store

अध्याय ७

श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीकृष्णाय नमः ॥    
॥ ऐका संतचरित्र ग्रंथसार ॥ हाचि पयोब्धि क्षीरसागर ॥ नाना दृष्टांत हे जलचर ॥ सप्रेम जीवनीं धांवती ॥१॥
आवडीच्या लाटा उसळती ॥ ज्ञानाकाश भेदूं पाहती ॥ भाविक मेघ धांवोनि येती ॥ जीवन पीती कथानक ॥२॥
मग संसारतापेंकरून ॥ संतप्त झाले होते जन ॥ त्यांवरी वर्षती जाऊन ॥ स्वानंदजीर्वन ते वेळीं ॥३॥
श्रीपांडुरंगकृपा चंद्र थोर ॥ तो उदयासी येतां साचार ॥ मग या सागरासी अपार ॥ सप्रेम भरतें आवरे ॥४॥
कीर्तप्रसंगपर्वकाळीं जाण ॥ जो या ग्रंथसागरीं करील स्नान ॥ त्याचा भवरोग दारुण ॥ जाईल जाण निश्चयेंसीं ॥५॥
मागील अध्यायीं कथा पवित्र ॥ संतीं उठविला कबीरपुत्र ॥ पुढें काय वर्तलें चरित्र ॥ श्रोते पवित्र परिसावें ॥६॥
एके दिवशीं कमालतात ॥ रात्रीं चालिला बाजारांत ॥ श्रीरामभजन प्रेमयुक्त ॥ करीतसे तेधवां ॥७॥
वीणा घेऊनियां करीं ॥ मंजुळस्वरें कीर्तन करी ॥ श्रीरामरूप आठवूनि अंतरीं ॥ सप्रेमभरीं गातसे ॥८॥
मोह ममता मानाभिमान ॥ दुराशा टाकून निजमन ॥ सांडोनि अहंता मीतूंपण ॥ श्रीरामचिंतन करीतसे ॥९॥
तों एक वाणीण बाजारांत ॥ दळीत बैसली असे तेथ ॥ तें दृष्टीं देखोनि कबीरभक्त ॥ द्रवलें चित्त तयाचें ॥१०॥
उभा ठाकूनि ते अवसरीं ॥ दीर्घस्वरें रुदन करी ॥ देखोनि हांसता नरनारी ॥ नवल करिती तेधवां ॥११॥
एक पुसती कबीरासी ॥ कां गा येथें रुदन करिसी ॥ कोणें गांजिलें आहे तुजसी ॥ सांग आम्हांसी ये वेळे ॥१२॥
ऐसें बोलती लोक अपार ॥ परी कोणासी नेदी प्रत्युत्तर ॥ म्हणे माझ्या दुःखाचा परिहार ॥ यांचेनि साचार नव्हे कीं ॥१३॥
शिणल्यपासीं सांगतां दुःख ॥ तरी अधिकचि वाटे संताप ॥ दुर्दुरें मित्र केलीया सर्प ॥ सौख्य अणुमात्र नेदीच तो ॥१४॥
मद्यपियासी विवेक नीती ॥ चतुर पंडित न पुसती ॥ रोगियापासोनि औषध न घेती ॥ तार्किक जैसे सर्वथा ॥१५॥
नातरी तृषा लागतां अपार ॥ चातक न पीती नदीचें नीर ॥ कीं चंद्रउदयावीण साचार ॥ चकोर तृप्त होतीचना ॥१६॥
कीं खळ अज्ञान असतां श्रोता ॥ प्रेमउल्हासें न वदेचि वक्ता ॥ कीं पार्‍याचे मोतियां सर्वथा ॥ राजहंस चित्ता न आणिती ॥१७॥
कीं मातंग देखोनि दुरून ॥ द्विज न देती आशीर्वचन ॥ कीं निंदकापासीं एकांत जाण ॥ चतुर सज्ञान न सांगती ॥१८॥
तेवीं मायालोभी अज्ञान नर ॥ कबीरासी पुसती विचार ॥ परी तो नेदीच प्रत्युत्तर ॥ रुदन करी अनुतापें ॥१९॥
नानापरींचे त्रिविध जन ॥ एकमेकांसीं बोलती वचन ॥ कबीरासी वेड लागलें म्हणून ॥ उगाच रडतो बाजारीं ॥२०॥
तंव निपटनिरंजन ते समयीं ॥ अवचित आले तये ठायीं ॥ कबीरासी पुसती लवलाहीं ॥ किमर्थ शोक मांडिला ॥२१॥
नेत्र उघडोनि जंव पाहे ॥ तंव ज्ञानसागर पुढें उभा आहे ॥ मग धैर्य धरूनि लवलाहें ॥ बोलता जाहला ते समयीं ॥२२॥
म्हणे यासी सांगतां साचार ॥ कांहीं करील परिहार ॥ ऐसें म्हणोनि भक्त कबी ॥ बोलतां जाहला ते समयीं ॥२३॥
सद्वैद्यासी व्यथा सांगतां जाण ॥ रोगियांचें उल्हासयुक्त मन ॥ कीं मायेपासीं सासुरवासिण ॥ दुःख सांगतां न वंची ॥२४॥
कां संशय वाटला चित्तासी ॥ तो सच्छिष्य सांगे श्रीगुरूसी ॥ तेवीं कमालतात निपटयासी ॥ सांगता जाहला तेधवां ॥२५॥
कबीर म्हणे सद्गुरुमूर्ती ॥ अनुताप जाहला माझे चित्तीं ॥ कृपावंतें पुसिलें प्रीतीं ॥ तरी सांगतों रीती ते ऐका ॥२६॥
जांतें फिरतां देखिलें जाण ॥ त्यामाजी पीठ होताती कण ॥ तैसी गती मजकारण ॥ भवचक्रांत पडली या ॥२७॥
म्हणोनि भय वाटलें देख ॥ अट्टहासें मांडिला शोक ॥ तुम्हांवांचूनि भवदुःख ॥ कोण निवारील आमुचें ॥२८॥
ऐकोनि निपट बोले त्यासी ॥ व्यर्थ कां उगाचि शोक करिसी ॥ जांतें फिरतां देखोनि तुजसी ॥ अनुताप चित्तासी वाटला ॥२९॥
तरी येचिविषयीं विष्णुभक्ता ॥ संशय निरसीन तुझा आतां ॥ आधार टाकूनि भोंवतें फिरतां ॥ काळचक्रीं पीठ होती ॥३०॥
खुंटियासी कण लागोनि राहिले ॥ ते काळचक्रीं पीठ नाहीं जाहले ॥ तेवीं श्रीरामभजनीं जे विनटले ॥ ते काळें ग्रासिले नाहींत कीं ॥३१॥
तूं तरी सत्त्वधीर वैराग्यशीळ ॥ शांतिक्षमेचा होसी अचळ ॥ आणि स्वप्नींचें भय देखोनि तळमळ ॥ व्यर्थ कासया करितोसी ॥३२॥
ऐसी ऐकोनियां मात ॥ कबीर जाहला सावचित्त ॥ प्रेमभावें आलिंगीत ॥ एकमेकांसी तेधवां ॥३३॥
येरयेरांसी नमस्कार ॥ प्रेमें घालिती वैष्णववीर ॥ मग कबीर तेथोनि सत्वर ॥ आश्रमासी पातला ॥३४॥
नानापरींचे प्रबंध कवित ॥ नित्य हरीचे गुण वर्णीत ॥ आनंदभरें प्रेमयुक्त ॥ नित्य करीत कीर्तन ॥३५॥
तंव कोणे एके अवसरीं ॥ निजमानसीं विचार करी ॥ म्हणे सद्गुरु न करितां संसारीं ॥ तो प्रेतवत प्राणी म्हणावा ॥३६॥
कांतेविण प्रपंच करणें ॥ मंदिर शून्य बाळकाविणें ॥ कुंकुमाविणें अलंकार लेणें ॥ व्यर्थ जैसें दिसतसे ॥३७॥
फळें न येतां वृक्ष वाढला ॥ कीं पुरुषार्थाविण राव जन्मला ॥ लवण नसतां स्वयंपाक केला ॥ व्यर्थ जैसा अलवण ॥३८॥
आयुष्येंविण तारुण्यशरीर ॥ कीं द्रव्यावांचूनि सावकार ॥ महत्त्वावांचूनि कारभार ॥ व्यर्थ कासया उगाचि ॥३९॥
मेघावांचूनि वर्षाकाळ ॥ कीं जीवनेंविण तळें विशाळ ॥ कीं तीर्थावांचूनि पर्वकाळ ॥ कुग्रामांत पडिलेया ॥४०॥
कणांवांचूनि जैसीं कणसें ॥ धन्यावांचूनि शून्य परिवार दिसे ॥ प्रेमावांचूनि कीर्तन जैसें ॥ गोरियाचें गायन ॥४१॥
मर्यादेविण मित्रपण ॥ कीं भूतदयेविण जैसें ज्ञान ॥ कीं अनुतापेविण संन्यासग्रहण ॥ व्यर्थ कासया करावें ॥४२॥
द्रव्यावांचोनि भोगविलास ॥ कीं नेमावांचूनि व्रत कायेस ॥ शांति नसतां महापुरुष ॥ व्यर्थ कासया म्हणविती ॥४३॥
चंद्रावांचोनि चातकें जाण ॥ दिसती जैसीं शोभाविहीन ॥ तेवीं सदुगुरूवांचोनि नरदेहा येणें ॥ वृथाचि येरझार केली कीं ॥४४॥
तरी रामानंद स्वामी संन्यासी ॥ सद्भावें शरण जावें त्यांसी ॥ विचार करूनि निजमानसीं ॥ निश्चय करूनि राहिला ॥४५॥
अनेक राजे देखोनि नयनीं ॥ विचार करीजनकनंदिनी ॥ मग श्रीरामरूप देखोनी ॥ मनेंकरूनि वरियेला ॥४६॥
श्रीकृष्णध्यान ऐकोनि भीमकात्मजा ॥ वरूं आहे अधोक्षजा ॥ तेवीं रामानंदाचे चरणरजा ॥ धरिली आशा कबीरानें ॥४७॥
मग एकांत पाहूनि एकदिनीं ॥ सत्वर उठिला तयेक्षणीं ॥ रामानंदाचे आश्रमीं जाउनी ॥ चरणीं प्रेमें लागला ॥४८॥
उभा ठाकोनियां दूरी ॥ रामानंदासी विनंति करी ॥ म्हणे स्वामी मजवरी ॥ कृपा करावी समर्था ॥४९॥
ऐसी कबीराची वाणी ॥ ऐकोनि बोटें घातलीं कानीं ॥ गुंफेमाजी जाउनी ॥ एकांत आसनीं बैसले ॥५०॥
कबीर ठाकोनि बाहेरी ॥ काय बोले मधुरोत्तरीं ॥ दीन अनाथ ठाकलों द्वारीं ॥ अभय देऊनि तोषवा ॥५१॥
मग म्हणे कबीरासी ॥ तूं जन्मलासी अविंधवंशीं ॥ उपदेश द्यावया आम्हांसी ॥ अधिकार नाहीं सर्वथा ॥५२॥
भूमी पाहोनि बीज पेरणें ॥ सत्पात्र पाहूनि दान करणें ॥ वर पाहूनि कन्या देणें ॥ सर्वज्ञ जन जाणती ॥५३॥
कबीर बोले ते समयीं ॥ माझा निश्चय तुमचे पायीं ॥ काया वाचा मनें पाहीं ॥ वंचिलें नाहीं सर्वथा ॥५४॥
चंद्राचा हेत चकोरावरी ॥ अनन्य प्रीती नसली जरी ॥ परी अमृतवर्षाव तयावरी ॥ ईश्वर करी निजनिष्ठें ॥५५॥
कमळिणीवरी अनन्यप्रीती ॥ उदय न होतां न करी गभस्ती ॥ परी त्या विकासातें न पावती ॥ अन्य प्रीति लावूनी ॥५६॥
मातीचा द्रोण केला जाणें ॥ कोळियास भाव फळला तेणें ॥ तेवीं मी काया वाचा मनें ॥ स्वामीचे चरण धरियेले ॥५७॥
ऐसें म्हणोनि स्वामीप्रती ॥ पुनः दंडवत घातला प्रीतीं ॥ घरासी गेला सत्वरगतीं ॥ अनन्य प्रीती लावोनी ॥५८॥
एकांतीं बैसूनि एके दिनीं ॥ विचार करित निजमनीं ॥ म्हणे स्वामीच्या मुखेंकरूनी ॥ रामनामध्वनी ऐकावी ॥५९॥
आणि चरणरज लागती जेणेंकरून ॥ ऐसा उपाय रचावा कवण ॥ मग मार्गावरी गार खणोन ॥ केलें शयन ते ठायीं ॥६०॥
मानससरोवरींच्या कमळिणी ॥ निशाकाळीं जाती मिळोनी ॥ म्हणती कधीं उगवेल वासरमणी ॥ उल्हास मनीं होईल ॥६१॥
कीं तृषा लागतां अपार ॥ चातक इच्छिती जलधर ॥ तैशा रीतीं भक्त कबीर ॥ वाट पाहे श्रीगुरूची ॥६२॥
कीं येतां पौर्णिमेचा सुदिन ॥ चकोर इच्छिती चंद्रदर्शन ॥ कीं क्षुधातुर बाळक जाण ॥ वाट पाहे जननीची ॥६३॥
कीं अवर्षण पडतां अपार ॥ प्रजा इच्छिती जलधर ॥ तैसी रामानंदाची भक्तकबीर ॥ वाट पाहे निजप्रीतीं ॥६४॥
तंव मागील रात्र घटिका चार ॥ राहिली असे साचार ॥ रामानंद स्वामी सत्वर ॥ गंगास्नानासी चालिले ॥६५॥
चालत जातां वेगेंसीं ॥ पाय लागला कबीरासी ॥ राम राम म्हणोनि वाचेसी ॥ चरण कोणासी लागल ॥६६॥
वचन ऐकोनि साचार ॥ उभा ठाकला भक्त कबीर ॥ म्हणे स्वामी मजवर ॥ कृपा अपार आजि केली ॥६७॥
सहज भाळीं लागले चरण ॥ राम राम हा मंत्रश्रवण ॥ मजऐसा सभाग्य जाण ॥ त्रिभुवनीं कोणी दिसेना ॥६८॥
अनंत जन्मीं सुकृत केलें ॥ त्याचें फळ आतां पावलें ॥ आजि जन्म मरण माझें टळलें ॥ सद्गुरुचरण लागतां ॥६९॥
प्राक्तन साह्य होतांचि जाण ॥ सिकतेचीं होती दिव्यरत्नें ॥ आडांतील क्षार असतां जीवन ॥ अमृताऐसें तें होय ॥७०॥
रामानंदस्वामीसमोर ॥ सप्रेम नाचे भक्त कबीर ॥ मनीं वाटला आनंद थोर ॥ स्वानंदें निर्भर जाहला ॥७१॥
भुकेलियासी मिळालें मिष्टान्न ॥ कीं झाड सुकतां वर्षता घन ॥ कीं आयुष्यहीनासी अमृतपान ॥ शचीरमणें पाजिलें ॥७२॥
दुर्बळासी सांपडल्या द्रव्यराशी ॥ कीं दिव्यरस लाधला रोगियासी ॥ नातरी सत्संग जोडतां साधकांसी ॥ आनंद मानसीं न समाये ॥७३॥
कीं सासुरवासिणीसी भेटली माय ॥ कीं दुर्बळा जोडली कामधेनु गाय ॥ कीं प्रतापें भद्रीं बैसतां राय ॥ आनंद होय तयासी ॥७४॥
गौतमासी लाधली गोदावरी ती ॥ स्वानंदभरित झाला चित्तीं ॥ कीं भगीरथें आणिली भागीरथी ॥ आनंद चित्तीं वाटला ॥७५॥
कीं वनांत असतां अंजनीसुत ॥ अकस्मात भेटला श्रीरघुनाथ ॥ कीं नारद देखतां सत्यवतीसुत ॥ स्वानंदभरित जाहला ॥७६॥
यापरी कबीराचें मन ॥ पावलें असे समाधान ॥ रामानंदस्वामी हांसोन ॥ विस्मित मनीं जाहलें ॥७७॥
मौन धरूनि ते समयीं ॥ स्नानासी गेले लवलाहीं ॥ म्हणे कबीराऐसा निश्चय पाहीं ॥ कोणाचा नाहीं देखिला ॥७८॥
तरी करूनि याचें छळण ॥ कसवटीस लावूनि पाहावें मन ॥ पोटीं हीणकसी असेल सोनें ॥ तें परीक्षक तावून पाहाती ॥७९॥
कीं ऐरणीवरी ठेवूनि हिरा ॥ घण मारूनि पाहती खरा ॥ कीं सूत गुंडाळूनि मोहरा ॥ टाकिती बरा अग्नींत ॥८०॥
कीं विश्वामित्रें करूनि छळण ॥ हरिश्चंद्राचें पाहिलें मन ॥ कीं श्रियाळापासीं उमारमण ॥ अतीत होऊन पातला ॥८१॥
कीं शरपंजरीं पडिला कर्ण ॥ तेथें दान मागावया गेला कृष्ण ॥ तेवीं बाह्यात्कारें राग धरून ॥ पाहूं मन कबीराचें ॥८२॥
तंव एके दिवशीं बाजारांत ॥ कबीर आनंदें गात नाचत ॥ आनंदाश्रु नेत्री वाहत ॥ सप्रेमभरित तेधवां ॥८३॥
प्रेमें नाचत निजछंद ॥ म्हणे माझा गुरु रामानंद ॥ त्याचें हृदयीं चरणारविंद ॥ धरितां आनंद मानसीं ॥८४॥
ऐसा सप्रेम गातां जाण ॥ रामानंद ऐकती दुरून ॥ पायींच्या खडावा काढून ॥ क्रोधेंकरून काय बोले ॥८५॥
माझा शिष्य उगाचि म्हणसी ॥ कधीं उपदेश दिधला तुजसी ॥ कोण साक्षी ठेविले यासी ॥ ऐसें आम्हांसी सांगावें ॥८६॥
म्हणोनि ते अवसरीं ॥ पादुका हाणिली मस्तकावरी ॥ जैसी माता बाळकावी ॥ बाह्यात्कारें कोपत ॥८७॥
कीं वरिवरी राग धरून ॥ माता कन्येसी दे शिकवण ॥ कीं विद्या यावी म्हणून ॥ करी ताडण कुळगुरु ॥८८॥
कां सकळ रोग व्हावया वाव ॥ बळेंचि पशुसी देती डाव ॥ कां सुवर्णासी देऊनि ताव ॥ परीक्षा घेती सुजाण ॥८९॥
तेवीं कबीराचा पहावया निर्धार ॥ पादुका हाणीतली मस्तकावर ॥ भडभडां वाहतसे रुधिर ॥ परी कबीर थोर संतोषला ॥९०॥
म्हणे ऐका जी चित्त देऊनी ॥ उपदेश दिधला मजलागूनी ॥ तेव्हां साक्षी नव्हतें कोणी ॥ म्हणोनि स्वामींनीं निर्भर्त्सिलें ॥९१॥
आतां देखतां सकळ लोकां ॥ माझे शिरीं दिधली पादुका ॥ ठावें असोंद्या सकळिकां ॥ ऐसें लोकां सांगतसे ॥९२॥
आप पृथ्वी वायु जाण ॥ आकाश तेज नारायण ॥ यांसी साक्षी ठेवून ॥ तुमचे चरण सेविले म्यां ॥९३॥
ऐसें बोलतां कबीर भक्त ॥ संतोषले सद्गुरुनाथ ॥ कबीरपासीं जाऊनि त्वरित ॥ मस्तकीं हात ठेविला ॥९४॥
तुझा निश्चय पाहतां जाण ॥ माझे कसीं उतरलें मन ॥ आतां रामकृष्णमंत्र जपोन ॥ करीं भजन अहर्निशीं ॥९५॥
ऐसें बोलतां सद्गुरुनाथ ॥ कबीर जाहला आनंदभरित ॥ नानापरींछे प्रबंध कवित ॥ गुण वर्णित श्रीरामाचे ॥९६॥
सांडोनि दुराशा लौकिक मान ॥ सांडूनि इंद्रियांचें विषयध्यान ॥ सांडूनियां ज्ञानाभिमान ॥ करी कीर्तन अहर्निशीं ॥९७॥
वाराणसेचे सकळ जन ॥ कबीरासी म्हणती धन्य धन्य ॥ ऐसी प्रतिष्ठा होतांचि जाण ॥ हें दुर्जनांकारण असह्य ॥९८॥
सज्जनाची कीर्ति ऐकोनि कानीं ॥ दुर्जन साशंकित होती मनीं ॥ जेवीं उदया येतां वासरमणी ॥ दिवाभीत मनीं लज्जित ॥९९॥
कीं चंद्रोदय देखोनि दृष्टीं ॥ तस्कर होती परम कष्टी ॥ कीं दात्याची कीर्ति ऐकोनि मोठी ॥ कृपण जळती पोटांत ॥१००॥
कीं पतिव्रतेची कीर्ति ऐकोनी ॥ पोटीं संतापती जैशा जारिणी ॥ कीं वेदांतज्ञान ऐकोनि कानीं ॥ पाखंडी मनांत जळती ॥१॥
तेवीं कबीराची प्रतिष्ठा होतांचि जाण ॥ निंदक पाहूं इच्छिती उणें ॥ मग एकांती मिळोनि अवघे जण ॥ विचार दुर्जन करिताती ॥२॥
म्हणती संतसेवा करितां अद्भुत ॥ थोर वाढला कबीरभक्त ॥ तेणे निजपुत्र वधिला स्वहस्तें ॥ संतीं त्वरित उठविला ॥३॥
त्या दिवसापासून ॥ यास नमिती सकळ जन ॥ आतां कबीरास न कळतां जाण ॥ संट सज्जन आणावे ॥४॥
त्यांच्या नांवें पत्र लिहूनी ॥ वैष्णव आणावे एके दिनीं ॥ असंख्य संत देखोनि नयनीं ॥ कबीर पळून जाईल ॥५॥
एकदांचि येतां अति मेळा ॥ तयास येईल कंटाळा ॥ मग संत शापितील त्याला ॥ शब्द आपणाला लागेना ॥६॥
दैत्यदेवांत लावूनि भांडण ॥ कौतुक पाहे ब्रह्मनंदन ॥ कीं कौरवपांडवांत कळी लावून ॥ शकुनी दुरून विलोकी ॥७॥
तेवीं संत बोलावूनि अपार ॥ अपमानावा भक्त कबीर ॥ ऐसा दुर्जनीं विचार ॥ केला साचार तो कालीं ॥८॥
कबीराच्या नांवें पत्र लिहूनी ॥ हरिद्वारीं पाठविलें त्यांनीं ॥ मथुरा गोकुळ वृंदावनीं ॥ द्वारकापट्टणीं समवेत ॥९॥
एकमासीं एकेच दिवसीं ॥ बोलाविलें वैष्णवांसी ॥ आणिक बैरागी क्षेत्रवासी ॥ मूळें तयांसी पाठविलीं ॥११०॥
एकमेकांसीं विचार करिती ॥ कळों न द्यावें कबीराप्रती ॥ असावध असतां संत येती ॥ मग कोण गती करील तो ॥११॥
एकेच तिथीस जे वेळां ॥ लक्षावधी मिळेल मेळा ॥ मग कोण असे सत्वागळा ॥ अन्न त्यांजला पुरवील ॥१२॥
पदरचें द्रव्य वेंचूनि जाण ॥ बोलाविले वैष्णव जन ॥ अपाय रचिती दुर्जन ॥ कबीराचें उणें पहावया ॥१३॥
दुर्योधनें वेंचून तपासी ॥ दुर्वास पाठविला पांडवांपासीं ॥ तेवीं दुर्बुद्धि धरूनि मानसीं ॥ अगणित संतांसी पाचारिलें ॥१४॥
असो कबीराचें पत्र ऐकोनि कानीं ॥ मस्तकीं वंदिलें संतजनीं ॥ पत्रीं नेम लिहिला जे दिनीं ॥ त्याच तिथीस पातले ॥१५॥
पूर्व पश्चिम दक्षिणेहून ॥ अगणित आले संतजन ॥ कबीरें त्यांसी करूनि नमन ॥ दिधलें आलिंगन निजप्रीतीं ॥१६॥
असंख्य वैष्णवांचा मेळा ॥ नयनीं देखोनि संत तोषला ॥ म्हणे आजिचा सुदिन उगवला ॥ देखिले डोळां वैष्णव ॥१७॥
तंव कुटिल मान तुकाविती ॥ आतां होईल कैसी गती ॥ एकाकडे एक पाहूनि हांसती ॥ टाळिया पिटिती परस्परें ॥१८॥
ऐसें संकट देखोन ॥ अयोध्यावासी जानकीजीवन ॥ म्हणे निजभक्ताचें पडतां उणें ॥ आपणाकारणें न साहे ॥१९॥
कबीर तों निःसंग निराळा ॥ अगणित आला संतमेळा ॥ तरी आपण साह्य होऊनि त्याला ॥ सांभाळ केला पाहिजे ॥१२०॥
क्षेत्रींचे वैष्णव उठाउठीं ॥ उतरले येऊनि गंगातटीं ॥ ऐसें देखोनि जगजेठी ॥ पावला संकटीं कबीरासी ॥२१॥
जितुके आले वैष्णववीर ॥ तितुके आपण जाहला कबीर ॥ अनंतरूपें शारंगधर ॥ धरिता जाहला तेधवां ॥२२॥
कबीराचीं रूपें धरूनि हरी ॥ निजभक्तांची सेवा करी ॥ कौतुक पाहती दुराचारी ॥ अद्भुत परी देखोनी ॥२३॥
एकमेकांचा हात धरूनी ॥ मेळ्यांत पाहती तये क्षणीं ॥ तों अनंत कबीर देखोनि नयनीं ॥ विस्मित मनीं जाहले ॥२४॥
निजभक्तांची करितां सेवा ॥ बहु उल्हास वाटे देवा ॥ अनंत रूपें धरिलीं तेव्हां ॥ अकळ माव तयाची ॥२५॥
कौतुक पाहती नारीनर ॥ जिकडे तिकडे भक्त कबीर ॥ संतसेवेसी होऊनि सादर ॥ समाचार घेतसे ॥२६॥
कोठें करीत चरणक्षालन ॥ कोठें संतांसी घाली स्नान ॥ कोठें देवपूजेसी चंदन ॥ उगाळून देतसे ॥२७॥
कोठें उभा जोडिल्या करीं ॥ कोनाचें चरणसंवाहन करी ॥ कोठे संतांच्या पादुका धरी ॥ लाघवी हरी तेधवां ॥२८॥
कोणापुढें करी गायन ॥ कोणासी घालीतसे भोजन ॥ कोणासी विडे करून ॥ जगज्जीवन देतसे ॥२९॥
कोणासी निजवूनि पलंगावरी ॥ आपण बैसला त्याशेजारीं ॥ कोणासीं प्रत्युत्तर मुरारी ॥ मधुरोत्तरीं बोलत ॥१३०॥
कोणासी भांग घोंटूनी ॥ कुसुंबा पाजी चक्रपाणी ॥ कोणासी गुडगुडी भरूनी ॥ पाणी आणूनि निजप्रीतीं ॥३१॥
कोणासी म्हणे जगदुद्धार ॥ मंदिरा चलावें सत्वर ॥ कोणासी म्हणे वारंवार ॥ कृपा मजवर असों द्या ॥३२॥
कोणासी लावी गोपीचंदन ॥ पुढें दावीतसे दर्पण ॥ कोणासी तुळसीमाळा करून ॥ अंगें श्रीराम घालीतसे ॥३३॥
कोणासी केशर चंदन उटी ॥ चर्चित बैसला जगजेठी ॥ कोणासी कस्तूरी लल्लाटीं ॥ सुरेख भ्रुकुटी रेखीत ॥३४॥
कोणासी वस्त्रें भूषण ॥ अंगीं लेववी जगज्जीवन ॥ कोणासी एकांतीं नेऊन ॥ आत्मज्ञान पुसतसे ॥३५॥
कोणाच्या पादुका घेउनि करीं ॥ भावें धरीत मस्तकावरी ॥ कोणापुढें लाघवी हरी ॥ गायन करी संगीत ॥३६॥
कोणासी घालोनि तृणासन ॥ निद्रा करवी जगज्जीवन ॥ कोणासी तलफ होतां जाण ॥ अफीण आणून देतसे ॥३७॥
कोठें अगणित जेविती पंक्ती ॥ तेथें वाढी जगत्पती ॥ कोणासी पाणी श्रीपती ॥ पाजीत प्रीतीं निजछंदें ॥३८॥
कोठें तुळसीमाळा करूनी ॥ गळां घालीत चक्रपाणी ॥ कोठें पंखा हातीं घेऊनी ॥ शीतळपवनीं रंजवीत ॥३९॥
कोठें निजवूनि संतजन ॥ रगडीत बैसला जगज्जीवन ॥ कोठें पुस्तक वाचितां जाण ॥ करी श्रवण निजप्रीतीं ॥१४०॥
कोणी चालिले स्नानासी ॥ त्यांसवें जात हृषीकेशी ॥ कोणासी म्हणे वैकुंठवासी ॥ कार्य मजसी सांगावें ॥४१॥
कोणासी करवीत उपाहार ॥ जवळ बैसला शारंगधर ॥ कोणासी वारीत चामर ॥ रुक्मिणीवर उभा असे ॥४२॥
जैसा एकचि वासरमणी ॥ सर्वांघटीं अलिप्त बिंबोनी ॥ तैसा व्यापक चक्रपाणी ॥ कबीररूपें नटलासे ॥४३॥
मागें बाळपणीं कृष्णमूर्ती ॥ गौळणीनीं धरिला हातीं ॥ यशोदेसी सांगावया येती ॥ तैं अनंत मूर्ति प्रकटल्या ॥४४॥
कीं कौरवपंक्तीसीं द्रुपदबाळा ॥ वाढितां दुर्जनीं छळिलें तिला ॥ पात्रासी द्रौपदी आपण जाहला ॥ अपमानिलें दुर्योधना ॥४५॥
तेवीं कबीराची देखोनि भक्ती ॥ असंख्यात रूपें धरी श्रीपती ॥ नर नारी कौतुक पाहती ॥ देखोनि करिती आश्चर्य ॥४६॥
वाराणसी क्षेत्रांत ॥ त्रिरात्र राहिल वैष्णवभक्त ॥ तोंपर्यंत वैकुंठनाथ ॥ सेवा करीत निजप्रीतीं ॥४७॥
वस्त्रें भूषणें सकळांसी ॥ निजांगें देत हृषीकेशी ॥ जया चित्ती वासना जैसी ॥ तैसी तयासी होतसे ॥४८॥
मग बोळवूनि वैष्णवजन ॥ अदृश्य जाहले सीतारमण ॥ कबीरापासीं सकळ दुर्जन ॥ येऊन चरणा लागले ॥४९॥
म्हणती तूं वैष्णव भक्त ॥ आम्ही छळणा केली बहुत ॥ परी साह्य होऊनि श्रीरघुनाथ ॥ अद्भुत कीर्ति वाधविली ॥१५०॥
दीपकाचें तेज गहन ॥ पतंग विझवितां न विझे जाण ॥ कीं खद्योताचे द्वेषेंकरून ॥ सूर्यनारायण झांकेना ॥५१॥
कीं लाक्षाजोहरीं पांडवांप्रती ॥ कौरवीं जाळिल्या न जळती ॥ वडवानळें जाळिलें समुद्राप्रती ॥ परी तो कदापि जळेना ॥५२॥
ऐसें म्हणूनियां त्वरित ॥ मागुती घातले दंडवत ॥ विकल्प द्वेष टाकूनि निश्चित ॥ सप्रेम गात गुणनामें ॥५३॥
पुढील अध्यायीं रुक्मिणीवर ॥ जो भक्तभूषण कृपासागर ॥ तो ज्ञानेश्वरूपें अवतार ॥ घेईल साचार मृत्युलोकीं ॥५४॥
तेचि कथा नवरसउत्पत्ती ॥ वाढीन आर्तांचिये ताटीं ॥ सभाग्य प्रेमळ जे क्षुधार्थी ॥ तेचि सेविती निजप्रेमें ॥५५॥
विकल्प मक्षिका उडवूनि दूरी ॥ कथारस सेचिजे भक्तचतुरीं ॥ महीपती तुमचा आचारी ॥ प्रार्थना करी निजप्रेमें ॥५६॥
स्वति श्रीभक्तविजय ग्रंथ ॥ ऐकतां तुष्टेल जगन्नाथ ॥ प्रेमळ ऐका भाविक भक्त ॥ सप्तमाध्याय रसाळ हा ॥१५७॥
॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ शुभंभवतु ॥ श्रीरस्तु ॥७॥
॥ श्रीभक्तविजय सप्तमाध्याय समाप्त ॥

श्री भक्तविजय

Shivam
Chapters
॥ मंगलाचरणम् ॥ आरती श्रीविठ्ठलाची, प्रार्थना - आरती श्रीविठ्ठलाची युगें ... अध्याय १ अध्याय २ अध्याय ३ अध्याय ४ अध्याय ५ अध्याय ६ अध्याय ७ अध्याय ८ अध्याय ९ अध्याय १० अध्याय ११ अध्याय १२ अध्याय १३ अध्याय १४ अध्याय १५ अध्याय १६ अध्याय १७ अध्याय १८ अध्याय १९ अध्याय २० अध्याय २१ अध्याय २२ अध्याय २३ अध्याय २४ अध्याय २५ अध्याय २६ अध्याय २७ अध्याय २८ अध्याय २९ अध्याय ३० अध्याय ३१ अध्याय ३२ अध्याय ३३ अध्याय ३४ अध्याय ३५ अध्याय ३६ अध्याय ३७ अध्याय ३८ अध्याय ३९ अध्याय ४० अध्याय ४१ अध्याय ४२ अध्याय ४३ अध्याय ४४ अध्याय ४५ अध्याय ४६ अध्याय ४७ अध्याय ४८ अध्याय ४९ अध्याय ५० अध्याय ५१ अध्याय ५२ अध्याय ५३ अध्याय ५४ अध्याय ५५ अध्याय ५६ अध्याय ५७