Get it on Google Play
Download on the App Store

भारतात रॉकेट आणि अवकाशयान कोठे बनवतात?

एका वाक्यात सांगायचे तर, भारतीय अवकाश यंत्रणा आणि सॅटेलाइट्स बनवण्याचे काम विक्रम साराभाई अवकाश केंद्र येथे सर्वोत्तम वैज्ञानिकांच्या देखरेखीखाली केले जाते.

https://qphs.fs.quoracdn.net/main-qimg-60da06a4a48c406b35243687b5f5fb68

उपग्रह आणि सॅटेलाईट बनवणे ही साधी आणि छोटी गोष्ट नाही, म्हणून हे काम विविध ठिकाणी वेगवेगळ्या तज्ज्ञांच्या देखरेखीखाली पार पाडले जाते. भारतीय अवकाश संशोधन संस्था (इस्रो) हे कार्य देशभरात त्यांच्याद्वारे चालवत येणाऱ्या केंद्रांच्या नेटवर्कद्वारे करत आहे. अहमदाबादमधील स्पेस एप्लिकेशन्स सेंटरमध्ये सेन्सर आणि पेलोड विकसित केले जातात. बंगलोरमधील यू आर राव उपग्रह केंद्र (पूर्वी इस्रो उपग्रह केंद्र) येथे उपग्रह डिझाइन तयार, विकसित, जोडले आणि तपासले जातात. विक्रम साराभाई अवकाश केंद्र येथे प्रक्षेपण वाहने म्हणजेच सॅटेलाइट विकसित केली जातात. चेन्नई जवळील श्रीहरिकोटा बेटावरील सतीश धवन अवकाश केंद्रात हे सॅटेलाइट्स लॉन्च केले जातात. भू-स्थानिकीकरण उपग्रह स्टेशनवर नियंत्रण सुविधा अपडेट करण्याचे कार्य हसन आणि भोपाळ येथे केले जाते. रिमोट सेन्सिंग डेटासाठी रिसेप्शन आणि प्रोसेसिंग सुविधा हैदराबादमधील नॅशनल रिमोट सेन्सिंग सेंटरमध्ये तयार केली जाते. इस्रोची व्यावसायिक शाखा अँट्रिक्स कॉर्पोरेशन असून त्याचे मुख्यालय बंगळुरू येथे आहे.

इस्रोचा पहिला उपग्रह, आर्यभट्ट, सोव्हिएत युनियनद्वारे 19 एप्रिल 1975 रोजी प्रक्षेपित केला गेला. रोहिणी, संपूर्ण भारतीय निर्मिती असलेले प्रक्षेपण वाहन (उपग्रह प्रक्षेपण वाहन) 18 जुलै, 1980 रोजी प्रक्षेपित करण्यात आले. त्यानंतर इस्त्रोने जे अंतराळ प्रक्षेपण सुरू केले, ते आजवर थांबले नाही. प्रत्येक प्रक्षेपणागणीक त्यांनी वेगवेगळे विक्रम प्रस्थापित करणे सुरू केले. इस्त्रोची पुढील वाटचाल आपणा सर्वांना परिचित आहे.

विज्ञानामागील सायन्स

अभिषेक ठमके
Chapters
विज्ञानामागील सायन्स © अभिषेक ज्ञानेश्वर ठमके लेखकाचे मनोगत न्युझीलँड येथील वेटोमो गुहेच्या चमकण्याचे रहस्य काय आहे? कोलंबिया येथील कैनो क्रिस्टल्स या रंग बदलणाऱ्या नदीचे रहस्य काय आहे? चंद्र आणि सूर्याभोवती रिंगण का पडते? पृथ्वीचा तिसरा ध्रुव कुठे आहे? जपानमधील 10 हजार वर्षापुर्वी समुद्रात बुडलेले योगागूनीचे विशाल शहर खरंच अस्तित्वात होते का? पनामा कालवा - आधुनिक जगातील सात आश्चर्यांपैकी एक आश्चर्य दक्षिणेकडून उत्तरेकडे वाहणारी नाईल नदी आजूबाजूला वाळवंट असताना देखील आटली कशी नाही? ज्वालामुखी त्सुनामी म्हणजे काय? आइसलँड येथील हौकडलूर दरीतील गिझर आहे तरी काय? मोबाईल कॅमेऱ्याने चंद्राची छायाचित्रे स्पष्टपणे का येत नाहीत? तुर्की या देशात पामुक्कलेमध्ये हजारो वर्षांपासून गरम पाण्याचे झरे कसे काय आहेत? समुद्राच्या लाटा नेहमीच किनाऱ्याकडे का येतात? त्याच्या विरुद्ध दिशेने का जात नाही? सूर्य एक तारा आहे का? वेगवेगळ्या ग्रहांवर वस्तूंचे वजन भिन्न का असते? घड्याळात क्वार्ट्झ (Quartz) का लिहिलेले असते? 'मोनो ट्रेन' आणि 'मेट्रो ट्रेन' यात काय फरक आहे? मनुष्य प्राणी अंतराळात जास्तीत जास्त किती दिवस राहू शकतो? सूर्याची उत्पत्ती कशी झाली? त्याचे आयुष्य किती वर्षांचे आहे? सूर्यापासून सर्वात जवळ आणि दूर कोणता ग्रह आहे? आकाशातील तारे आणि उपग्रह कसे ओळखावे? अंतराळात कोणत्या ग्रहांची एस्केप व्हेलॉसिटी सर्वात जास्त व सर्वात कमी आहे? आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानक (इंरनॅशनल स्पेस स्टेशन) पृथ्वी भोवती भ्रमण का करते? भारतात रॉकेट आणि अवकाशयान कोठे बनवतात? सॅटेलाईटच्या प्रक्षेपणाच्या वेळी त्याच्याभोवती सोनेरी कागद का लावतात? पृथ्वीपासून मंगळ ग्रहाचे अंतर किती आहे? अंतराळात ऑक्सिजन नसताना देखील सूर्य कसा जळत आहे? कधी कधी मोबाइल वरून क्रॉस कनेक्शन कसे लागते? निळ्या रंगाचं केळं खरंच अस्तित्वात आहे का? 5G तंत्रज्ञान पक्ष्यांसाठी घातक आहे का? शुक्र ग्रहावर वसाहत करणे कसे शक्य आहे? विमान प्रवासाने ग्लोबल वॉर्मिंग होते का? टायटॅनिक जहाज का बुडाले? समुद्रातील काही गुढ रहस्य समुद्रातील काही गुढ रहस्य: रामसेतू समुद्रातील काही गुढ रहस्य: मृत समुद्र जिथे माणूस बुडत नाही समुद्रातील काही गुढ रहस्य: मेरी क्लेस्टे जहाज समुद्रातील काही गुढ रहस्य: किनाऱ्यावरील निळा प्रकाश समुद्रातील काही गुढ रहस्य: मिल्की सी समुद्रातील काही गुढ रहस्य: एलियन्सचे अस्तित्व समुद्रातील काही गुढ रहस्य: योनागुनी तटावरील अवशेष समुद्रातील काही गुढ रहस्य: 19 फूट लांब शार्कवर हल्ला समुद्रातील काही गुढ रहस्य: समुद्रकिनाऱ्यावरील पायांचे पंजे समुद्रातील काही गुढ रहस्य: क्युबा येथील समुद्राखालील शहर समुद्रातील काही गुढ रहस्य: रहस्यमयी ममी समुद्रातील काही गुढ रहस्य: पृथ्वी अर्ध्यापेक्षा जास्त काळोखात आहे समुद्रातील काही गुढ रहस्य: पृथ्वीवरील सर्वाधिक ज्वालामुखी समुद्रातील काही गुढ रहस्य: समुद्रापेक्षा मंगळाचे नकाशे अधिक स्पष्ट समुद्रातील काही गुढ रहस्य: सर्वात मोठ्या समुद्राच्या लाटा समुद्रातील काही गुढ रहस्य: पृथ्वीवरील सर्वात मोठा धबधबा समुद्रातील काही गुढ रहस्य: 70% पेक्षा जास्त ऑक्सिजन पुरविणारे वनस्पती समुद्रातील काही गुढ रहस्य: स्क्विड समुद्रातील काही गुढ रहस्य: चंद्राप्रकाशाचा प्रजननावर परिणाम