अध्याय ३६ वा

॥ श्रीगणेशाय नम: ॥ श्रीसरस्वत्यै नम: ॥ श्रीगुरुभ्यो नम: ॥ श्रीकुलदेवतायै नम: ॥ श्रीसीतारामचंद्राभ्यां नम: ॥ श्रीसद्नुरुसाईनाथाय नम: ॥
आतां गताध्यायानुसंधान । रम्य चौर्यकथानिरूपण । दिधलें होतें आश्वासन । दत्तावधान व्हा तया ॥१॥
कथा नव्हे हें स्वानंदजीवन । पीतां वाढेल तृष्णा दारूण । तियेचेंही करया शमन । कथांतर कथन होईल ॥२॥
जेणें श्रवणें सुखावे श्रोता । ऐसी रसाळ ती ही कथा । निवारे सांसारश्रांतव्यथा । सुखावस्था आतुडे ॥३॥
निजहित साधावयाची कामना । असेल जया सभाग्याच्या मना । तयानें साईकथानिरूपणा । सादर श्रवणा असावें ॥४॥
संतमहिमा अपरंपार । कवणा न वर्णवे साचार । तेथें काय माझा अधिकार । जाणीव साचार ही मजला ॥५॥
इतुक्या पुरे वक्त्याचें मीपण । साई लाघवी घेऊनि आपण । कोणाहीकरवीं निजगुणकथन । करवी श्रवण निजभक्तां ॥६॥
तो हा परात्परसरोवरहंस । हंस:सोहंवृत्ति - उदास । ब्रम्हा - मुक्तसेवनोल्लास । असमसाहस जयास ॥७॥
जया नसतां नांव गांव । अंगीं अपरंपार अवैभव । क्षणें करील रंकाचा राव । भुकुटीलाघव हें ज्याचें ॥८॥
तो हा तत्त्वज्ञानावतार । दावी साक्षित्वें साक्षात्कार । नामानिराळा राहूनि दूर । घडवी प्रकार नानाविध ॥९॥
तो जयावरी करी कृपा । दावी तया विविधरूपा । अघटित घटना रची अमूपा । प्रौढप्रतापा परिसा त्या ॥१०॥
तया जे जे आकळिती ध्यानें । अथवा गाती प्रेमळ भजनें । पडों नेदी तयांचें उणें । सांभाळी पूर्णपणें तयांतें ॥११॥
आवड निजकथांची बहुत । म्हणोनि आठव देई अनवरत । करोनि श्रोत्यावक्त्यांचें निमित्त । पुरवी मनोरथ भक्तांचे ॥१२॥
परमार्थाचा पूर्ण अभिमानी । प्रपंचावर सोडोनि पाणी । जयानें जोडिला चक्रपाणी । अनंत प्राणी उद्धरिले ॥१३॥
देशीं विदेशीं जयातें भज्त । भक्तिध्वज जयाचा फडकत । दीना दुबळ्या पालवीत । कामना पुरवीत सकळांच्या ॥१४॥
असो आतां हें परम पवित्र । परिसा सादर साईचरित्र । श्रोत्यावत्क्यांचें श्रोत्र वक्त्र । पावन सर्वत्र होवोत ॥१५॥
गोमांतकस्थ दोघे गृहस्थ । आले साईदर्शनार्थ । दोघेही साईचरणीं विनटत । होऊनि आनंदित दर्शनें ॥१६॥
दोघे जरी बरोबर येत । साई दक्षिणा एकासींच मागत । पंधरा रुपये दे मज म्हणत । तो मग ते देत आनंदें ॥१७॥
दुजिपापाशीं कांहीं न मागतां । आपण होऊनि पसतीस देतां । साई तात्काळ ते अव्हेरितां । अति आश्चर्यता तयातें ॥१८॥
ऐसिया तय समयातें । माधवरावही तेथेंच होते । पाहूनियां त्या विषमतेतें । पुसती साईंतें तें परिसा ॥१९॥
बाबा ऐसें कैसें करितां । दोघे स्नेही बरोबर येतां । एकाची दक्षिणा मागूनि घेतां । परततां देतां स्वयें दुजा ॥२०॥
संतांपासीं कां ही विषमता । आपण होऊनि एका मागतां । स्वेच्छें कोणी देतां परततां । हिरमोड करितां तयाचा ॥२१॥
अल्पवित्तीं धरितां प्रीति । बहुतालागीं निर्लोभ वृत्ति । असतों मी जरी आपुले  स्थ्तिती । ऐसी न रीती आचरितों ॥२२॥
''शम्या तुजला ठाऊक नाहीं । मी तो कोणाचें कांहीं न घेईं । येणें मागे मशीद आई । ऋणमुक्त होई देणारा ॥२३॥
मजला काय आहे घर । किंवा माझा आहे संसार । जे मज लागे वित्ताची जरूर । मी तों निर्घोर सर्वापरी ॥२४॥
परी ऋण वैर आणि हत्या । कल्पांतींही न चुकती कर्त्या । देवी नवसिती गरजेपुरत्या । मज उद्धरित्या सायास ॥२५॥
तुम्हांस नाहीं त्याची काळजी । वेळेपुरती करितां अजीजी । अनृणी जो भक्तांमाझी । तया मी राजी सदैव ॥२६॥
आरंभीं हा अकिंचन तयासी । पंधरा देतांच केलें नवसासी । पहिली मुशाहिरा देईन देवासी । भूल तयासी पडली पुढें ॥२७॥
पंध्रांचे तीस झाले नंतर । तिसांचे साठ, साठांचे शंभर । दुप्पट चौपट वाढतां पगार । बळावला विसर अत्यंत ॥२८॥
होतां होतां जाहले सातशें । पातले येथें निजकर्मवशें । तेव्हां मीं माझे पंधरा हे ऐसे । दक्षिणामिषें मागितले'' ॥२९॥
''आतां ऐकदुसरी गोठी । फिरतां एकदां समुद्रकांठीं । लागली एक हवेली मोठी । बैसलों ओटीवर तियेच्या ॥३०॥
हवेलीचा ब्राम्हाण मालक । होता कुलीन मोठा धनिक । केलें स्वागत प्रेमपूर्वक । यथेष्ट अन्नोदक अर्पूनी ॥३१॥
तेथेंच एका फडताळापासीं । स्वच्छ सुंदर जागा खाशी । दिधली मजला निजावयासी । निद्रा मजसी लागली ॥३२॥
पाहूनि झोंप लागली सुस्त । दगड सारूनि फोडिली भिंत । खिसा माझा कातरिला नकळत । नागविलें समस्त मज त्यानें ॥३३॥
जागा होतां हें जंव कळलें । एकाएकीं रडूं कोसळलें । रुपये तीस हजार गेले । मन हळहळलें अत्यंत ॥३४॥
त्या तोम होत्या अवघ्या नोटा । होतां ऐसा अवचित तोटा । भरला माझे ह्रदयीं धडका । ब्राम्हाण उलटा समजावी ॥३५॥
गोड न लागे अन्नापाणी । होऊनि ऐसा दीनवाणी । पंधरा दिवस तेच ठिकाणीं । राहिलों बैसूनि ओटीवर ॥३६॥
पंधरावा दिवस संपता । सवाल करीत रस्त्यानें फिरतां । फकीर एक आला अवचितां । मज रडतांना पाहिलें ॥३७॥
पुसे तो मज दु:खाचें कारण । केलें म्यां तें समस्त निवेदन । तो म्हाणे हें होईल निवारण । करिशील सांगेन मी तैसें ॥३८॥
फकीर एक तुज सांगेन । देईन त्याचें ठावठिकाण । तयालागीं जाईं तूं शरण । तो तुज देईल धन तुझें ॥३९॥
परी मी सांगें तें आचरें व्रत । इच्छितार्थप्राप्तीपर्यंत  । त्याग तुझा आवडता पदार्थ । तेणें तव कार्यार्थ साधेल ॥४०॥
ऐसें करितां फकीर भेटला । पैका माझा मजला मिळाला । मग मीं तो वाडा सोडिला । किनारा धरिला पूर्ववत ॥४१॥
मार्ग क्रमितां लागली नाव । होई न तेथें मज शिरकाव । तों एक शिपाई सुस्वभाव  । देई मज ठाव नावेंत ॥४२॥
लागोनि सुदैवाचा वारा । आली नाव ती परतीरा । गाडींत बैसलों आलों जंव घरा । दिसली या नेत्रां मशीदमाई'' ॥४३॥
येथें बाबांची गोष्ट सरली । पुढें शामासी आज्ञा झाली । घेऊनि जाईं ही पाहुणे मंडळी । जेवूं त्यां घालीं घरासी ॥४४॥
असो; पुढें पात्रें वाढिलीं । माधवरावांस जिज्ञासा झाली । पाहुण्यांलागीं पृच्छा केली । गोष्ट ती पटली कीं तुम्हां ॥४५॥
पाहूं जातां वास्तविक । साईबाबा इथले स्थायिक । नाहीं समुद्र नाव नाविक । तयां हें ठाऊक केव्हांही ॥४६॥
कैंचा ब्राम्हाण कैंची हवेली । जन्म गेला वृक्षाचे तळीं । कोठूनि एवढी संपत्ति आणिली । जी मग चोरिली चोरानें ॥४७॥
म्हणोनि ही गोष्ट निवेदिली । तीही तुम्ही येतांच आरंभिली । येणें मिषें तुम्हांसी  पटविली । वाटे घडलेली पूर्वकथा ॥४८॥
तेव्हां पाहूणे होऊन सद्नद । म्हणाले साई आहेत सर्वविद । परब्रम्हा - अवतार निर्द्वंद्व । अद्वैत अभेद व्यापक ॥४९॥
तयंनी जी कथिली आतां । अक्षरें अक्षर ती आमुचीच कथा । चला हें गोड भोजना सरतां । कथितों सविस्त्रता तुम्हांतें ॥५०॥
बाबा जें जें बोलूनि गेले । तें तें सर्वचि कीं घडलेलें । ओळख नसतां त्यां कैसें कळलें । म्हणूनि सगळें अघटित हें ॥५१॥
असो; पुरें होतां भोजन । माधवरावांसहवर्तमान । चाललें असतां तांबूलचर्वण । कथानिरूपण आरंभिलें ॥५२॥
वदे दोघांमाजील एक । घांटचि माझा मूळ मुलूख । परी त्या समुद्रपट्टीचा देख । होता अन्नोदकसंबंध ॥५३॥
तदर्थ गेलों गोमांतकांत । नोकरी मिळवावी आलें मनांत । आराधिला तत्प्रीत्यर्थ दत्त । नवसिला अत्यंत आदरें ॥५४॥
देवा कुटुंबरक्षणार्थ । नोकरी करणें आहे प्राप्त । तरी होऊनि कृपावंत । देईं तीं, लागत पायांस ॥५५॥
अद्यप्रभृति अल्पावकाशीं । जरी तूं निजब्रीद राखिशी । प्राप्ती जी होईल प्रथम मासीं । समग्र तुजसी अर्पीन ॥५६॥
भाग्यें दत्त प्रसन्न झाला । अक्पावकाशीं नवसा पावला । रुपये पंधरा पगार मजला । मिळूं लागला आरंभीं ॥५७॥
पुढें साईबाबांनीं वर्णिली । तैशीच माझी बढती जाहली । सय नवसाची समूळ बुजाली । ती मज दिधली ये रीती ॥५८॥
कोणास वाटेल घेतली दक्षिणा । दक्षिणा नव्हे ती फेडिलें ऋणा । दिधलें येणें मिषें मज स्मरणा । अत्यंत पुराण्या नवसाचे ॥५९॥
तात्पर्य साई द्रव्य न याचीत । निजभक्तांसही याचूं न देत । अर्थ हा नित्य अनर्थ मानीत । भक्तां न पाडीत तन्मोहीं ॥६०॥
म्हाळसापतीसारिखा भक्ता । सदा साईपदीं अनुरक्त । जरी संकटें चालवी चरितार्थ । तया न लव अर्थ जोडूं दे ॥६१॥
स्वयें साई लोकां अनेकदा । दक्षिणामिषें आलेली संपदा । वांटी, परी कपर्दिक कदा । देई न आपदात्रस्ता त्या ॥६२॥
तोही मोठा बाणेदार । जरी साई ऐसा उदार । कधीं न तेणें पसरिला कर । याचनातत्पर होउनी ॥६३॥
सांपत्तिक स्थिति निकृष्ट । परी वैराग्य अति उत्कृष्ट । वेठी गरीबीचेही कष्ट । अल्पसंतुष्ट सर्बदा ॥६४॥
एकदां एक दयाळू व्यापारी । ‘हंसराज’ अभिधानधारी । म्हाळसापतीस कांहींतरी । द्यावेंसें अंतरीं वाटलें ॥६५॥
पाहूनि गरिबीचा संसार । करावा  शक्य तो उपकार । लावावा कांहीं हातभार । सहज सुविचार हा स्फुरला ॥६६॥
ऐसी जरी तयाची अवस्था । इतर कोणीही देऊं जातां । तेंही नावडे साईनाथा । द्रव्यीं उदासता आवडे ॥६७॥
मग तो व्यापारी काय करी । द्रवूनि त्या भक्तार्थ अतरीं । दोघेही समक्ष असतां दरबारीं । द्रव्य सारीत त्याकरीं ॥६८॥
होऊनियां अति विनीत । म्हाळसापती करी तें परत । म्हणे साईंचिया आज्ञेविरहित । मजला न करवत स्वीकार ॥६९॥
भक्त नव्हता हा पैशाचा । मोठा भुकेला परमार्थाचा । पदीं विनटला कायावाचा । पेमळ मनाचा नि:स्वार्थीं ॥७०॥
हंसराज साईंतें विनवी । साई एका  कवडीस न शिववी । वदे मद्भक्तांही द्रव्य न भुलवी । वित्ताच्या वैभवीं न गवे तो ॥७१॥
पुढें मग तो दुसरा पाहुणा । म्हणे माझ्याही पटल्या खुणा । परिसा करितों समग्र कथना । येईल श्रवणा उल्हास ॥७२॥
पस्तीस वर्षांचा माझा ब्राम्हाण । निरालस आणि विश्वासू पूर्ण । दुदैर्वे बुद्धिभ्रंश होऊन । करी तो हरण मम ठेवा ॥७३॥
माझिया घराच्या भिंतींत । फडताळ आहे बसविलें आंत । तेथील चिरा सारूनि अलग । पाडिलें नकळत छिद्र तया ॥७४॥
बाबा वर जें फडताळ वदले । त्यासचि त्यानें छिद्र पाडिलें । तदर्थ भिंतीचे चिरे काढिले । सर्वांनिजलेले ठेवून ॥७५॥
पुढें बाबा आणीक वदले । रुपये माझे चोरूनि नेले । तेंही अवघें सत्यत्वें भरलें । पुडकें नेलें नोटांचें ॥७६॥
तीस हजारचि त्यांची किंमत । न कळे बाबांस कैसें अवगत । श्रमसंपादित जातां वित्त । बसलों मी रडत अहर्निस ॥७७॥
शोध लावितां थकली मति । न कळे कैशी करावी गति । पंधरा दिवस चिंतावर्तीं । पडलों निर्गती लागेना ॥७८॥
एके दिवशीं ओटीवर । बसलों असतां अति दिलगीर । वाटेनें चालला एक फकीर । सवाल करीत करीत ॥७९॥
पाहूनि मज खिन्नवदन । फकीर पुसे खेदाचें कारण । मग मीं करितां साद्यंत निवेदन । सांगे निवारण तो मज ॥८०॥
कोपरगांव तालुक्यास । शिरडी नामक एका गांवास । करी साई अवलिया वास । करीं तयास तूं नवस ॥८१॥
आवड तुझी जयावर । तयाचें सेवन वर्ज्य कर । ‘दर्शन तुमचें होईतोंवर । वर्जिलें’ साचार वद तयां ॥८२॥
ऐसें मज फकीरें कथितां । अन्न वर्जिलें क्षण न लागतां । वदलों ‘बाबा चोरी मिळतां । दर्शन होतां सेवीन तें’ ॥८३॥
पुढें एकचि पंधरावडा गेला । नकळे काय आलें मनाला । ब्राम्हाण आपण होऊनि आला । ठेवा दिधला मज माझा ॥८४॥
म्हणे माझी बुद्धि चळली । तेणें ही ऐसी कृति घडली । आतां पायीं डोई ठेविली । ‘क्षमा मीं केली’ ऐसें वदा ॥८५॥
असो; पुढें झालें गोड । साईदर्शनीं उदेली आवड । तेंही आज पुरविलें कोड । धन्य ही जोड भाग्याची ॥८६॥
असतां खिन्न दु:खी संकटीं । बसलों असतां आपुले ओटीं । आला जो मम सांत्वनासाठीं । पुनरपि भेटी न तयाची ॥८७॥
जया माझी कळकळ पोटीं । जेणें कथिली साईंची गोठी । जेणें दाविली सिरडि बोटीं । पुनरपि भेटी न तयाची ॥८८॥
जयाची मज अवचित गांठी । सवाल घालीत आला जो वाक्पुटीं । नवस करवूनि गेला शेवटीं । पुनरपि भेटी न तयाची ॥८९॥
तोच फकीर वाटे साचा । साईच हा अवलिया तुमचा । लाभ आम्हां निजदर्शनाचा । द्यावया लांचावला स्वयें ॥९०॥
कोणी कांहीं घेऊं लांचावती । मज या दर्शनीं इच्छाही नव्हती । फकीर आरंभीं करी प्रवृत्ति । वित्तप्राप्तीप्रीत्यर्थ ॥९१॥
तेंही वित्त जयाच्या नवसें । प्राप्त झालें अप्रयासें । तो काय माझ्या या पसतिसें । लांचावे ऐसें न घडेच ॥९२॥
उलटा आम्ही अज्ञान नर । आम्हां करावया परमार्थतत्पर । आमुच्या कल्याणीं झटे निरंतर । आणी वाटेवर या मिषें ॥९३॥
एतदर्थचि हा अवतार । ना तों आम्ही अभक्त पामर । होता कैंचा हा भव पार । करा कीं विचार स्वस्थपणें ॥९४॥
असो; चोरी मिळाल्यावर । झाला मज जो हर्ष फार । परिणामीं पडला नवसाचा विसर । मोह दुर्धर वित्ताचा ॥९५॥
पुढें पहा एक दिवस । असतां कुलाब्याचे बासूस । स्वप्नीं पाहिलें मीं साईंस । तैसाच शिर्डीस निघालों ॥९६॥
समर्थें कथिला निजप्रवास । मनाई नावेंत चढावयास । शिपायानें करितां प्रयास । चुकला सायास तें सत्य ॥९७॥
या तों सर्व माझ्या अडचणी । पातलों जेव्हां नावेच्या ठिकाणीं । खरेंच एक शिपाई कोणी । करी मनधरणी मजसाठीं ॥९८॥
तेव्हांच नावेचा अधिकारी । आरंभीं जरी मज धिक्कारी । देऊनि मज वाव नावेवरी । केलें आभारी मज तेणें ॥९९॥
शिपाईही अगदीं अनोळखी । म्हणे यांची माझी ओळखी । म्हणोनि आम्हां कोणी न रोखी । बैसलों सुखी नावेंत ॥१००॥
ऐसी ही नावेची वार्ता । तैशीच ती शिपायाची कथा । आम्हांसंबंधें घडली असतां । घेती निजमाथां साई हे ॥१०१॥
पाहूनि ऐसी अद्भुत स्थिति । कुंठित होते माझी मति । वाटे मज इत्थंभूत जगतीं  । भरले असती हे साई ॥१०२॥
नाहीं अणुरेणूपुरती । जागा ययांच्यावीण रिती । आम्हांस जैसी दिधली प्रचीती । इतरांही देतील तैशीच ॥१०३॥
आम्ही कोण, वास्तव्य कोठें । केवढें आमुचें भाग्य मोठें । ओढूनि आम्हांस नेटेंपाटें । आणिलें वाटेवर हें ऐसें ॥१०४॥
काय आम्हीं नवस करावा । काय आमुचा ठेवा चोरावा । काय नवसफेडीचा नवलावा । ठेवाही मिळावा आयता ॥१०५॥
काय आमुचें भाग्य गहन । नाहीं जयाचें पूर्वीं दर्शन । नाहीं चिंतन नाहीं श्रवण । तयाही स्मरण आमुचें ॥१०६॥
मग तयाचिया संगतींत । वर्षोनुवर्षें जे जे विनटत । जे जे अहर्निश तत्पद सेवित । भगवद्भक्त ते धन्य ॥१०७॥
जयांसंगें साई खेळले  । हंसले, बैसले, बोलले, चालले । जेवले, पहुडले, रागेजले । भाग्यागळे ते सर्व ॥१०८॥
कांहींही न घडतां आम्हांहातीं  । इतुके आम्हां जैं कळवळती । तुम्हांतेंही नित्य संगती । भाग्यस्थिती धन्य तुमची ॥१०९॥
वाटे तुमच्या पुण्यार्जित सत्कृती । धारण करवूनि मनुष्याकृती । तुम्हींच परम भाग्यवंतीं । आणविली ही मूर्ती शिरडींत ॥११०॥
अनंत पुण्याईच्या कोडी । तेणें आम्हां लाधली शिरडी । वाटे श्रीसाईंच्या दर्शनपरवडी । करावी कुरवंडी सर्वस्वीं ॥१११॥
साई सज्जन स्वयें अवतार । महा - वैष्णवसा आचार । ज्ञानद्रुमाचा कोंमचि साचार । शोभे हा भास्कर चिदंबरीं ॥११२॥
असो, आमुची ही पुण्याई । म्हणोनि भेटे ही मशीद आई । नवस आमुचे फेडूनि घेई । दर्शन देई सवेंच ॥११३॥
आम्हां हाच आमुचा दत्त । एणेंचि आज्ञापिलें तें व्रत । एणेंचि आम्हां बैसविलें नावेंत । दर्शना शिरडींत आणिलें ॥११४॥
ऐसी सर्वव्यापकतेची । निजसर्वांतर्यामित्वाची । दिधली साईंनीं जाणीव साची । साक्षित्वाची सर्वत्र ॥११५॥
पाहोनियां सस्मित मुख । झालें मनीं परम सुख । प्रपंचीं विसरे प्रपंचदु:ख । न समाये हरिख परमार्थीं ॥११६॥
होणार होवो प्रारभ्धगतीं । ऐशी व्हावी निश्चित मती । साईचरणीं अखंड प्रीती । राहो ही मूर्ती नित्य नयनीं ॥११७॥
अगाध अगम्य साई - लीला । सीमा नाहीं उपकाराला । वाटे तुम्हांवरुनी दयाळा । ओंवाळावा हा देह ॥११८॥
असो, आतां ऐका कथांतर । सावधान होऊनि क्षणभर । साई मुखीं वदले जें अक्षर । तें तों निर्धार ब्रम्हालेख ॥११९॥
सखारामा औरंगावादकर । निवासस्थान सोलापुर शहर । पुत्रसंतानालागीं आतुर । पातलें कलत्र शिरडीस ॥१२०॥
साईबाबा संत पवित्र । ऐकूनि त्यांचेम अगाध चरित्र । सवें घेऊनि सापत्नपुत्र । आली सत्पात्रदर्शना ॥१२१॥
सत्तावीस वर्षें न्हातां । गेलीं परी न संतानवार्ता । थकली देवदेवी नवसितां । निराश चित्ता जाहली ॥१२२॥
असो, ऐसी ती सुवासिनी । हेतु धरूनि बाबांचे दर्शनीं । आली ऐसी शिरडीलागुनी । विचार मनीं उद्भवला ॥१२३॥
वाबा सदा भक्तजनवेष्टित । कैसे मज सांपडती निवांत । कैसें कथिजेल माझें ह्रद्नत । म्हणोनि सचिंत जाहली ॥१२४॥
उघडी मशीद अंगन । बाबांभोवते सदा भक्तगण । कैआ मिळेला निवांत क्षण । आर्त निवेदन व्हावया ॥१२५॥
ती आणि तिचा सुत । नाम जयाचें विश्वनांथ । राहिले दोन महिनेपर्यंत । सेवा करीत बाबांची ॥१२६॥
एकदां माधवरावां विनवणी । विश्वनाथ अथवा कोणी । बाबांपाशीं नाहीं पाहुनी । करी ती कामिनी ती परिसा ॥१२७॥
तुम्ही तरी पाहूनि  अवसर । माझिया मनींचें हें हार्द । पाहूनि बाबा शांतस्थिर । घाला कीं कानावर तयांचे ॥१२८॥
तेही जेव्हां असती एकले । नाहीं भक्तपरिवारें वेढिले । तेव्हांच कीं हें सांगा  वहिलें । कोणीं न ऐकिलें जाय असें ॥१२९॥
माधवराव प्रत्युत्तर करिती । मशीद ही तों कधीं न रिती । कोणी ना कोणी दर्शनार्थीं । येतचि असती निरंतरीं ॥१३०॥
साईंचा हा दरबार खुला । येथें मज्जाव नाहीं कुणाला । तथापि ठेवितों सांगूनि तुजला । आण कीं खुलासा हा ध्यानीं ॥१३१॥
प्रयत्न करणें माझें काम । यशदाता मंगलधाम । अंतीं तोचि देईल आराम । चिंतेचा उपशम होईल ॥१३२॥
तूं मात्र बैस घेऊनि हातीं । नारळ एक आणि उदबत्ती । सभामंडपीं दगडावरती । बाबा जेवूं बैसती तैं ॥१३३॥
मग मी भोजन झालियावरती । पाहीन जेव्हा आंनदित वृत्ति । खुणावीन कीं तुजप्रती  तेव्हांच  वरत यावें त्वां ॥१३४॥
असो: ऐसें करितां करितां । प्राप्त घडीचा योग येतां । एकदां साईंचें भोजन उरकतां । पातली अवचिता ती संधी ॥१३५॥
साई आपुले हस्त धूतां । माधवराव वस्त्रानें पुसतां । आनंदवृत्तीमध्यें असतां । ते काय करितात पहावें ॥१३६॥
प्रेमोल्हासें माधवरावांचा । बाबा तंव घेती गालगुच्चा । ऐसिये संधीचा देव - भक्तांचा । संवाद वाचा प्रेमाचा ॥१३७॥
माधवराव विनयसंपन्न । परी रागाचा आव दावून । विनोदें म्हणती बाबांलागून । हें काय लक्षण बरें का? ॥१३८॥
नलगे ऐसा देव खटयाळ । गालगुच्चे जो घेई प्रबळ । आम्ही काय तुझे ओशाळ । सलगीचें फळ हें काय ? ॥१३९॥
तंव बाबा प्रत्युत्तर देत । ''कधीं अवघ्या बहात्तर पिढींत । लाविला रे म्यां तुज हात । असे कां स्मरत पहा बरें'' ॥१४०॥
तंव बोलती माधवराव । आम्हां पाहिजे ऐसा देव । देईल जो भुके सदैव । मिठाई अभिनव खावया ॥१४१॥
नलगे आम्हां तुझा मान । अथवा स्वर्गलोकींचें विमान । जागो तुझिये पायीं इमान । इतुकेंचि दान देईं मज ॥१४२॥
तंव बाबा लागले बोलों । एतदर्थचि मी येथें आलों । तुम्हांस खाऊं घालूं लागलों । लागला लोलो मज तुमचा ॥१४३॥
इतुकें होतां कठडयापाशीं । बाबा बैसतां निजासनासी । माधवराव करितां खुणेसी । बाई निजकार्यासी सावध ॥१४४॥
खूण होतांच तात्काळ उठली । लगबगीनें पायर्‍या चढली । बाबांचिया सन्मुख आली । नम्र झाली सविनय ॥१४५॥
तात्काळ चरणीं अर्पिलें श्रीफळ । वंदिले मग चरणकमळ । बाबांनीं निजहस्तें तो  नारळ । हाणितला सबळ कठडयावरी ॥१४६॥
म्हणती शामा हा काय म्हणतो । नारळ फारचि रे गुडगुडतो । शामा मग ती संधी साधतो । काय वदतो बाबांस ॥१४७॥
माझिये पोटीं असेंच गुडगुडो । बाई ही मनीं म्हणे तें घडो । अखंड मन तव चरणीं जडो । कोडें उलगडो तियेचें ॥१४८॥
पाहीं तिजकडे कृपाद्दष्टीं । टाक तो नारळ तिचे ओटीं । तुझिया आशीर्वादें पोटीं । बेटा बेटी उपजोत ॥१४९॥
तंव बाबा तया वदती । ''काय नारळें पोरें होती । ऐशा कैशा वेडया समजुती । चळले वाटती जनलोक'' ॥१५०॥
शामा वदे आहे ठाऊक । तुझिया बोलाचें कौतुक । लेंडार मागें लागेल आपसुख । ऐसा अमोलिक बोल तुझा ॥१५१॥
परी तूं साप्रत धरिशी भेदा । नेदिशी खरा आशीर्वाद । उगाच घालीत बैससी वाद । नारळप्रसाद देईं तिस ॥१५२॥
‘नारळ फोड’ बाबा वदत । शामा वदे टाक पदरांत । ऐसी बरीच होतां हुज्जत । हारीस येत तंव बाबा ॥१५३॥
''म्हणती होईल जा रे पोर'' । शामा म्हणे ‘कधीं’ दे उत्तर । वदतां ''बारा महिन्यांनंतर'' । नारळ ताडकर फोडिला ॥१५४॥
अर्धभाग दोघीं सेविला । अर्ध राहिला बाईतें दिधला । माधवराव वदे बाईला । माझिया बोला तूं साक्षी ॥१५५॥
बाई तुज आजपासून । बारा महिने नव्हतां पूर्ण । जाहलें नाहीं पोटीं संतान । काय मी करीन तें परिस ॥१५६॥
‘ऐसाच नारळ डोकींत घालून । या देवाला मशिदीमधून । मी न जरी लावीं काढून । तरी न म्हणवीन माधव ॥१५७॥
ऐसा देव न मशिदींत । ठेवूं देणार वदतों खचित । येईल वेळीं याची प्रचीत । निर्धार निश्चित हा मान’ ॥१५८॥
ऐसें मिळतां आश्वासन । बाई मनीं सुखायमान । पायीं घालोनि लोटांगण । गेली स्वस्थमन निजग्रामा ॥१५९॥
पाहूनि शामा नित्यांकित । रक्षावें भक्तमनोगत । साई प्रेमरज्जुनियंत्रित । आला न किंचित कोप तया ॥१६०॥
खरें कराया भक्तवचन । प्रणतपाळ करुणाघन । साई दयाळ भक्ताश्वासन । लडिवाळपण पुरवीत ॥१६१॥
शामा आपुला लाडका भक्ता । लडिवाळ नेणे युक्तायुक्त । संत भक्तसंकल्प पुरवीत । हेंच निजव्रत तयाचें ॥१६२॥
असो, भरतां बारा मास । कृतनिर्धार नेला तडीस । तीनचि महिने होतां बोलास । पातलें गर्भास संतान ॥१६३॥
भाग्यें जाहली पुत्रवती । पांचां महिन्यांचें बाळ संगती । घेऊनि आली शिरडीप्रती । पतिसमवेती दर्शना ॥१६४॥
पतीनेंही आनंदोनी । साईसमर्थचरण वंदोनी । पायीं पंचशत रुपये अर्पुनी । कृतज्ञ निज - मनीं जाहाला ॥१६५॥
बाबांचा वारू श्यामकर्ण । तयाचें सांप्रत वसतिस्थान । तयाच्या भिंती घेतल्या बांधून । रुपये लावून हेच पुढें ॥१६६॥
म्हणोनि ऐसा साई ध्यावा । साई स्मरावा साई चिंतावा । हाच हेमाडा निज विसावा । करी न धांवाधांव कुठें ॥१६७॥
निज नाभींत असतां जवादी । किमर्थ भ्रमावें बिदोबिदीं । अखंड विनटत साईपदीं । हेमाड निरवधि सुख लाहे ॥१६८॥
पुढील अध्याय याहूनि रसाळ । कैसे बाबांसी भक्त प्रेमळ । मशिदींतून चावडीजवळ । मिरवीत सकळ आनंदें ॥१६९॥
तैसीच बाबांच्या हंडीची कथा । प्रसाददान विनोदवार्ता । पुढील अध्यायीं परिसिजे श्रोतां । चढेल उल्हासता श्रवणास ॥१७०॥
स्वस्ति श्रीसंतसज्जनप्रेरिते । भक्तहेमाडपंतविरचिते । श्रीसाईसमर्थसच्चरिते । साईसर्वव्यापकता तदाशीर्वचनसाफल्यता नाम षट्‌‍त्रिंशत्तमोऽध्या: संपूर्ण: ॥


॥ श्रीसद्गुरुसाईनाथार्पणमस्तु ॥ शुभं भवतु ॥