देह - अभंग २९७१ ते २९९०
२९७१
पिसाळलें श्वान पाणीयासी बीहे । तैसा नरदेह संसारासी ॥१॥
वाउगाची शीण पावती पतन । नेणे आपुलें विंदान भुलला वायां ॥२॥
मर्कटासो जेवीं मदिरा पाजिली । भूतबाधा झाली तयावरी ॥३॥
सैरावैरा नाचे कोण तया हासे । एका जनार्दनीं तैसें मनुष्यदेहीं ॥४॥
२९७२
अवघें आयुष्य काळाधीन जाहलें । परी चित्त गुंतलें संसारांत ॥१॥
सापें दर्दूर गिळियेला मुखीं । तेणेंचि तो शेखीं मक्षिका धरी ॥२॥
ऐसे हावभरी प्राणी पैं नाडले । म्हणती माझे वहिले कन्यापुत्र ॥३॥
एका जनार्दनीं मृगजळाची आशा । पडे तेणें फांसा गळां बळें ॥४॥
२९७३
काय सुख आहे संसारीं । म्हणोनि भरलासी हावभरी । वाचे स्मरे श्रीहरी । दिननिशीं प्रपंचीं ॥१॥
जन्म जाहलीयापासोन । सदा संसाराचें ध्यान । नाहीं कधीं आठवण । न ये मुखीं रामनाम ॥२॥
ऐसा भार वाही खर । परितया न कळे साचार । आहे पुढें यातना अघोर । हें कांहीं नाठवीं ॥३॥
ऐसें होतां भरलें आयुष्य । मृत्युं पुन्हां येत जन्मास । ऐशा भोगी चौर्‍यांयशी निःशेष । एका जनार्दनीं म्हणे त्यास लाज नाहीं ॥४॥
२९७४
अशाश्वतासाठीं । कां रें देवासवें तुटीं ॥१॥
अंतकाळींचें बंधन । कोण निवारी पतन ॥२॥
तूं म्हणसी हें माझें । खरा ऐसें वाहसी वोझें ॥३॥
पावलिया अवसानीं । कोणी नाहीं बा निर्वाणीं ॥४॥
याचा न धरी विश्वास । एका जनार्दनाचा दास ॥५॥
२९७५
उघडा अनुभव असोनिया देहीं । वायांचि प्रवाहीं कां पडसी ॥१॥
संसार दुस्तर कूप हा निर्धार । पडतां अंधकार सुटे जाण ॥२॥
भ्रमतां भ्रमतां नयेचि बाहेरी । चौर्‍यांयशी फेरी पुनः पुनः ॥३॥
एका जनार्दनीं नको हा विचार । वायां फजितखोर हाशी बापा ॥४॥
२९७६
नेणतां नेणतां कां रे अंध होशी । माझें म्हणविशी कां रे बळें ॥१॥
तूं कोण कोठील आहेसी कोणाचा । शिणतोसी साचा मी माझें म्हणुनी ॥२॥
रहाट माळ जैसी जात येत वरी । तैशीच ये परी जन्म देहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं करी कां विचार । वायां हांवभर फिरूं नको ॥४॥
२९७७
गुंतला सर्प भुलला नादा । तैसी प्राणियासी आपदा संसाराची ॥१॥
सदा तळमळ मन नाहीं स्थिर । भोगिती अघोर जन्मोजन्मीं ॥२॥
नळिका यंत्रामाजीं सांपडे वानर । संसारीं तो नर तैसा गुंते ॥३॥
एका जनार्दनीं करितां नाना युक्ति । मागें ही फजिती पुढें होती ॥४॥
२९७८
कासयासी मूढा करिती संसार । पुढें तो अघोर थोर आहे ॥१॥
बळेंचि कां रे नागवासी पाहतां । विषयभोग भोगितां दुःख बहु ॥२॥
पातकाची राशी हे तो कन्यापुत्र । तूं कां रे पवित्र त्यांसी म्हणसी ॥३॥
एका जनार्दनीं नाशिवंतासाठीं । देवासवें तुटी पाडितोसी ॥४॥
२९७९
वायांचि भुली पडली गव्हारा । भ्रमली भोंवरा संसारींच्या ॥१॥
कां रे सावध न होशी मूढा । शिणशी दगडा फजितखोरा ॥२॥
गुंतुनी पडसी वाउग्या व्यसनीं । संसार घसणीं चौर्‍यांयशींच्या ॥३॥
एका जनार्दनीं किती हें सांगावें । जाणत जाणत नागवे निलाजिरा ॥४॥
२९८०
आमिश लाउनी मीनातें गोविती । तैसी संसारस्थिती जाण बापा ॥१॥
पान लागलिया गूळ न म्हणे गोड । नामामृतीं चाड न धरती ॥२॥
पाहती डोळां देखती प्रकार । परि विषयाचा आदर न सांडिती ॥३॥
माझें माझें म्हणोनि दृढ धरिताती । एका जनार्दनीं भोगिती चौर्‍यायंशीं ॥४॥
२९८१
संसाराचें सुख कोण पैं सांगती । होत फजिती लहानथोरां ॥१॥
सर्पें मंडुक धारिला से मुखीं । तेणें पैं शेखीं मक्षिका धरी ॥२॥
मरती बापुडी हाव धरती गोडी । तरी तीं वेंडीं नागवती ॥३॥
एका जनार्दनें न धरी सोय । वायांचि धांवो जाय हांव भरी ॥४॥
२९८२
काय ऐसा यासी मानला विचार । संसार पसर गोड वाटे ॥१॥
बुडतां देखती आणि कांसी डोळे । परि नुमजे अंधळे बळें होती ॥२॥
सायांसें शिणती माझें म्हणोनियां । एका जनार्दनीं वायां जाती हीन ॥३॥
२९८३
मक्षिकेनें जैसा रचियेला कंद । वाउगाचि वेध तैशापरी ॥१॥
आणिकें झाडितां गुंतोनि पडती । तैशी ही फजिती संसाराची ॥२॥
एका जनार्दनीं कृपा न करी देव । तोंवरी अभाव सर्व जाणा ॥३॥
२९८४
स्वप्नवत संसार माना हा निर्धार आशाश्वत्र जाणार छाया जैसी ॥१॥
मृगजळ नाथिलें दिसतसे जळ । पाहा हो प्रबळ पटळ मेघ जैसे ॥२॥
एका जनार्दनीं वाउगा आभास । देवाविण सौरस वाउगा भासे ॥३॥
२९८५
वाउगाची सोस वाहताती वोझें । म्हणती माझें माझें हीन भाग्य ॥१॥
जाणती नेणती राहाटी देखती । मरती रडती देखती त्या ॥२॥
एका जनार्दनीं भुलले ते वायां । परि देवराया शरण न जाती ॥३॥
२९८६
धरसी संसारासी हांव । माझें माझें म्हणशी सर्व । हें तंव कोणाचें वैभव । तुज न कळे पामरा ॥१॥
आयुष्यमान जंव आहे । तंव सर्वा होशी साह्म । अंतकाळीं जंव आहे । तंव सर्वा होशी साह्म ॥२॥
तुज जे म्हणती उत्तम । त्यांचा तुज मोठा भ्रम । अंतकांळीं पावशी श्रम । एकलाचि पामरा ॥३॥
म्हणोनि सर्व भावें हरी । स्मरण करी निरंतरीं । एका जनार्दनीं निर्धारी । नाम स्मरे वेळोवेळां ॥४॥
२९८७
छाया पैं वृक्षाची बैसतां सुख । तैसा संसार देख प्राणिमात्रां ॥१॥
गुंडती बळें गुंडती बळें । माझें माझें सळें काळतोंडें ॥२॥
असतां बरवी करिती आणिक सेवा । आवडली या देवा धांवे म्हणती ॥३॥
ऐसा काळतोंडा जनीं जाला वेडा । एका जनार्दनीं रेडा पशुजन्मीं ॥४॥
२९८८
सुखवोनि पतंग दीपावरी पडे । परि शेवटीं जोडे देह अंत ॥१॥
तैसे प्राणिमात्र संसारीं भुलले । कष्ट ते उगले करिताती ॥२॥
भिलाव्याचें परी प्रपंच गोमटा । परी काढी चपेटा अंतरींचा ॥३॥
एका जनार्दनीं भुलले पामर । वायां नरक घोर भोगिताती ॥४॥
२९८९
मिथ्या हा संसार । अवघा मायेचा बाजार ॥१॥
स्त्रिया पत्रधन । हें तों सर्व मायिक जाण ॥२॥
यांत गुंतुं नको नरा । न करी आयुष्य मातेरा ॥३॥
वाचे वदे हरिहर । करी ध्यान निरंतर ॥४॥
एका जनार्दनीं नरा । नित्य भजे हरिहरा ॥५॥
२९९०
कोणाचें घरदार मृगजळ संसार । तुझा तूं विचार करी बापा ॥१॥
सोयरा तूं देव करी पां संसारीं । वायां हाव भरी होऊं नको ॥२॥
द्वैत अद्वैत टाकुनी परता । होई पां सरता देवापायीं ॥३॥
एका जनार्दनीं देवाविण तुज । राखील पां सहज कोण दुजा ॥४॥