वेषधार्‍याच्या भावना - अभंग २५८४ ते २६०८
२५८४
कलिमाजीं दैवतें उघड दिसती फार । नारळ आणि शेंदुर यांचा भडिमार ॥१॥
लटिका देव लटिका भक्त लटिके सर्व वाव । सात धान्याचें धपाटे मागती काय त्यांचा बडिवार ॥२॥
तेल रांधा मागती मलीदा वरती काजळ कुंकूं । फजीतखोर ऐसें देव तयाचें तोडावर थुंकु ॥३॥
एका जनार्दनीं सर्वभावें सोपा पंढरीराव । तया सांडोनी कोण पुसे या देवाची कायसी माव ॥४॥
२५८५
भक्त रागेला तवकें । देव फोडोनि केलें कुटकें ॥१॥
कटकट मूर्ति मागुती करा । मेण लावुनी मूर्ति जडा ॥२॥
न तुटे न जळे कांहीं न मोडे । त्या देवाचे केलें तुकडे ॥३॥
रांडवा म्हणती आगे आई । कैसा देव फोडिला बाई ॥४॥
जवळींच शुद्ध असतां देवो । भक्तांसी पडीला सदेवो ॥५॥
शाळीग्रामक शुद्ध शिळा । हारपलीया उपवास सोळा ॥६॥
चवदा गांठींचा बांधिला दोरा । तोही अनंत नेला चोरा ॥७॥
अनंतासी अंतु आला । भक्ता तेथें खेदु जाहला ॥८॥
एका जनार्दनीं भावो । नाहीं तंव कैंचा देवो ॥९॥
२५८६
देव म्हणती मेसाबाई । पूजा अर्चाकरिती पाही ॥१॥
नैवेद्य वहाती नारळ । अवघा करिती गोंधळ ॥२॥
बळेंचि मेंढरें बोकड मारिती । सुकी रोटी तया म्हणती ॥३॥
बळेंचि आणिताती अंगा । नाचताती शिमगी सोंगा ॥४॥
सकळ देवांचा हा देव । विसरती तया अहंभाव ॥५॥
एका जनार्दनीं ऐसा देव । येथें कैसा आमुचा भाव ॥६॥
२५८७
प्रेमें पूजी मेसाबाई । सांडोनियां विठाबाई ॥१॥
काय देईल ती वोंगळा । सदा खाय अमंगळा ॥२॥
आपुलीये इच्छेसाठीं । मारी जीव लक्ष कोटी ॥३॥
तैसी नोहे विठाबाई । सर्व दीनाची ती आई ॥४॥
न सांडीची विठाबाई । एका जनार्दना पाहीं ॥५॥
२५८८
सांडोनियां विठाबाई । कां रें पूजितां मेसाई ॥१॥
विठाबाई माझी माता । चरणीं लागो इचे आतां ॥२॥
अरे जोगाई तुकाई । इजपुढें बापुड्या काई ॥३॥
एका जनार्दनीं माझीं आई । तिहीं लोकीं तिची साई ॥४॥
२५८९
आलों ऐकोनी खंडोबाची थोरी । वाघा होऊनि मज मागा म्हणती वारी ॥१॥
ठकलों ठकलों वाउगा सीण । वारी मागतां पोट न भरे जाण ॥२॥
सदा वागवी कोटंबा आणि झेंडा । रांडापोरें त्यजिलीं जालों काळतोंडा ॥३॥
गेले दोनी ठाव आतां कोठें उरला वाव । एका जनार्दनीं भेटवा मज पंढरीरावो ॥४॥
२५९०
पूजिती खंडेराव परत भरिती । विठ्ठल विठ्ठल न म्हणती अभागी ते ॥१॥
लावुनि भंडार दिवटा घेती हातीं । विठ्ठल म्हणतां लाजती पापमती ॥२॥
ऐसियासी भाव सांगावा तो कवण । एका जनार्दनी काय वाचा शरण ॥३॥
२५९१
फजितीचे देव मागती घुटीरोटी । आपणासाठीं जगा पीडितो काळतोंडें मोठीं ॥१॥
नको तया देवा आठवा मजसी । विठ्ठल मानसीं आम्हीं ध्याऊं ॥२॥
अविचारी देव अविचारी भक्त । देवाकारणें मारिती पशुघात ॥३॥
एका जनार्दनीं जळो जळो ऐसा देव तो भांड । विठ्ठल विठ्ठल न म्हणे त्याचें काळें तोंड ॥४॥
२५९२
म्हणती देव मोठे मोठे । पूजिताती दगडगोटे ॥१॥
कषाट नेणती भोगिती । वहा दगडातें म्हणती ॥२॥
जीत जीवा करुनि वध । दगडा दाविती नैवेद्य ॥३॥
रांदापोरें मेळ जाला । एक म्हणतो देव आला ॥४॥
नाक घासुनी गव्हार । देवा म्हणती गुन्हेगार ॥५॥
एका जनार्दनीं म्हणे । जन भुललें मुर्खपणें ॥६॥
२५९३
पाषाणाची करूनि मूर्ति । स्थापना करिती द्विजमुखें ॥१॥
तयां म्हणताती देव । विसरुनि देवाधिदेव ॥२॥
मारिती पशूंच्या दावणी । सुरापाणी आल्हाद जयां ॥३॥
आमुचा देव म्हणती भोळा । पहा सकळां पावतसे ॥४॥
ऐशा देवा देव म्हणे न कोणीही । एका विनवी जनार्दनीं ॥५॥
२५९४
प्रतिमेचा देव केला । काय जाणें ती अबला ॥१॥
नवस करिती देवासी । म्हणती पुत्र देई वो मजसी ॥२॥
न कळेचि मुढा वर्म । कैसें जाहलेंसे कर्म ॥३॥
प्रतिमा केलीसे आपण । तेथें कैचे देवपण ॥४॥
देव खोटा नवस खोटा । एका जनार्दनीं रडती पोटा ॥५॥
२५९५
देव दगडाचा भक्त तो मेणाचा । एका दोहींचा विचार कैसा ॥१॥
खरेपणा नाहीं देवाचे ते ठायीं । भक्त अभाविक पाहीं दोन्हीं एक ॥२॥
एका जनार्दनीं ऐसें देवभक्तपण । निलाजेर जाण उभयतां ॥३॥
२५९६
करूनि नवस मागती ते पुत्र । परी तो अपवित्र होय पुढे ॥१॥
नासोनियां धर्म करी वेडेचार । भोगिती अघोर पापमती ॥२॥
सदा सर्वकाळ निंदावें सज्जन । काया वाचा मन परद्रव्या ॥३॥
परनारी देखतां सुख वाटे मनीं । भोगी वित्त हानी पाप जोडे ॥४॥
ऐसिया पामरा दंड तो कोण । तयाचे वदन कृष्णवर्ण ॥५॥
एका जनार्दनीं नवासाचें फळ । कुळीं झाला बाळ बुडवणा ॥६॥
२५९७
जयाचेनि तुटे भवबंधन । तयासी जाण विसरती ॥१॥
करिती आणिकांची सेवा । ऐसे ते अभागी निर्दैवा ॥२॥
मुळींच नाहीं देवपण । तेथें करिती जप ध्यान ॥३॥
विसरूनि खर्‍या देवासी । भुलले आपुल्या मानसीं ॥४॥
सत्य सत्य बुडती जनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
२५९८
वोस घर वस्तीस काह्मा । तैसें देवा कोण पुसे ॥१॥
सांडोनियां पंढरीराणा । वोस राना कोण धांवे ॥२॥
घेती मासांचें अवदान । देवपण कैंचे तेथें ॥३॥
ऐसिया देवासी पुजणें । एका जनार्दनीं खोटें जिणें ॥४॥
२५९९
येउनी नरदेहा भूतातें पूजिती । परमात्मा नेणती महामुर्ख ॥१॥
दगडाच्या देवा सेंदुराचा भार । दाविती बडीवार पूजनाचा ॥२॥
रांडापोरें घेती नवासाची बगाड । नुगवे लिगाड तयाचेनि ॥३॥
आपण बुडती देवा बुडविती । अंतकाळी होती दैन्यावाणें ॥४॥
एका जनार्दनीं ऐसिया देवा । जो पूजी गाढवासम होय ॥५॥
२६००
भजन चालिलें उफाराटें । कवण जाणें खरें खोटें ॥१॥
जवळी असतां देव । भक्तां उपजला संदेह ॥२॥
सचेतन तुळशी तोडा । वाहाती अचेतन दगडा ॥३॥
बेला केली ताडातोडी । लिंगा लाखोली रोकडी ॥४॥
आग्निहोत्राचा सुकाळ । शमी पिंपळासी काळ ॥५॥
तिन्हीं देव पिंपळांत । अग्निहोत्रीं केला घात ॥६॥
मुख बांधोनी बोकड मारा । म्हणती सोमयाग करा ॥७॥
चवदा गांठींचा अनंत दोरी । तो प्रत्यक्ष नेला चोरी ॥८॥
शालिग्राम शुद्ध शिळा । हारपलीया उपवास सोळा ॥९॥
एका जनार्दनीं एक भाव । कुभाविका कैंचा देव ॥१०॥
२६०१
प्रतिमा देव ऐसा ज्याचा भाव । न करी निर्वाहो अंगो अंगीं ॥१॥
असतां सर्वत्र बाहेरी अंतरीं । संतुष्टा भीतरीं म्हणे देव ॥२॥
तेचि ते द्वारका तेचि हें पंढरी । सर्वत्र न धरी तोचि भाव ॥३॥
तीर्थयात्रा करी देवक असे क्षेत्रीं । येर काय सर्वत्री वोस पडलें ॥४॥
पुण्य क्षेत्रीं पुण्य अन्य क्षेत्रीं पाप । नवल संताप कल्पनेचा ॥५॥
एका जनार्दनीं स्वतः सिद्ध असे । नाथिलेंची पिसें मत वाद ॥६॥
२६०२
देव देहीं आहे सर्व ते म्हणती । जाणतिया न कळे गती देव नेणे ॥१॥
ऐसें ते भुलले देवा विसरले । तपताती वहिले करुनी कष्ट ॥२॥
देवाची ती भेटी नाहीं जाहली तया । शिणताती वायां कर्महीन ॥३॥
एका जनार्दनीं जवळी असोनी देव । कल्पनेंन वाव केला मनें ॥४॥
२६०३
सर्वात्मक भरला देवो । तेथें न ठेविती भावो ॥१॥
ऐशी भुललीं कर्मासी । आचरती तीं दोषासीं ॥२॥
सर्व ठायीं व्यापक हरी । कोण द्वेषी कोण वैरी ॥३॥
ऐसे अभागी ते हीन । भोगीताती जन्मपतन ॥४॥
नको ऐसें ब्रह्माज्ञान । एका जनार्दनीं शरण ॥५॥
२६०४
देव सर्वाठायीं वसे । परि न दिसे अभाविकां ॥१॥
जळीं स्थळीं पाषाणीं भरला । रिता ठाव कोठें उरला ॥२॥
जिकडे पाहे तिकडे देव । अभाविकां दिसे वाव ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं भाव । तंव तया न दिसे देव ॥४॥
२६०५
लटिक्या भावाचें । देवपण नाहीं साचें ॥१॥
भाव नाहीं जेथें अंगी । देव पाहतां न दिसे जगीं ॥२॥
सर्व काळ मनीं कुभाव । जैसा पाहे तैसा देव ॥३॥
लटिकी भंड फजिती । एका जनार्दनीं निश्चिती ॥४॥
२६०६
देहीं असोनियां देव । वाउगा करिती संदेहो ॥१॥
जाय देवळासी स्वयें । मनीं आशा दुसरी वाहे ॥२॥
बैसोनीं कीर्तनीं । लक्ष लावी सदां धनीं ॥३॥
करुं जाय तीर्थयात्रा । गोविलें मन विचारा ॥४॥
ऐशियासी न भेटे देव । एका जनार्दनीं नाही भाव ॥५॥
२६०७
ब्रह्मा एक परिपूर्ण । तेथें नाहीं दोष गुण ॥१॥
पराचा देखती जे दोष । तेचि दोषी महादोषी ॥२॥
ब्रह्मीं नाहें दोष गुण । पाहती ते मुर्ख जाण ॥३॥
जे गुणदोषी देखती । एका जनार्दनीं नाडती ॥४॥
२६०८
मी तेचि माझी प्रतिमा । तेथें नाहीं आन धर्मा ॥१॥
तेथें असे माझा वास । नको भेदे आणि सायास ॥२॥
कलियुगीं प्रतिमेपरतें । आसना साधन नाहीं निरुतें ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । दोन्हीं रूपें देव आपण ॥४॥