Get it on Google Play
Download on the App Store

पुस्तक परीक्षण: "माझं काय चुकलं?"

पुस्तक परीक्षण: "माझं काय चुकलं?"
लेखक: हेमंत बेटावदकर, जळगांव
प्रकाशन: अरिहंत प्रकाशन, पुणे
परीक्षक: निमिष सोनार, पुणे
सुप्रसिद्ध लेखक "हेमंत बेटावदकर" यांचे अरिहंत प्रकाशन, पुणे ने प्रकाशित केलेले "माझं काय चुकलं?" हे दुसरे पुस्तक नुकतेच वाचून पूर्ण झाले. त्यांच्या पहिल्या पुस्तकासारखेच ("काळ सुखाचा") हे सुद्धा त्यांच्या "सकाळ" मध्ये छापून आलेल्या लेखांचा संग्रह आहे. एक वाचक म्हणून मला या पुस्तकाबद्दल जे वाटले ते मी आपल्यापुढे मांडत आहे!
यात 45 लेख आहेत. प्रत्येक लेखात एक व्यक्ती (त्याला मी यापुढे लेखनाच्या सोयीसाठी "मनोगती" असे संबोधेन!) आपल्याशी बोलून त्यांच्या आयुष्यात घडलेल्या, जीवनाला कलाटणी देणाऱ्या काही घटना सांगून, त्या त्या घटनांत त्यांनी कसा निर्णय घेतला आणि तो निर्णय घेण्यात त्यांचं "काय चुकलं?" किंबहुना "काही चुकलं का?" हा प्रश्न आपल्याला विचारतात. अर्थात त्यांना आपल्याकडून "नाही! तुमचं चुकलं नाहीच!" अशी दिलासादायक सहानुभूतीची थाप पाठीवर नक्की हवी असते, हे मात्र नक्की!
पहिल्या पुस्तकासारखेच हे सुद्धा अप्रतिम आणि वाचनीय आहे मात्र याची जातकुळी भिन्न आहे आणि हे समाजातील अनेक गंभीर विषयांना स्पर्श करते. या पुस्तकात "काळ सुखाचा" नसून "काळ वैऱ्याचा आणि संकटाचा" आहे असे दिसते!
यात 19 लेख किंवा मनोगत या स्त्रियांनी मांडले आहेत तर उर्वरित पुरुषांनी! प्रत्येक लेख एक लघुकथाच आहे पण कोणत्याही लेखात एकही संवाद नाही हा नियम लेखकाने कटाक्षाने पाळलेला दिसतोय आणि पुस्तकाच्या विषयाला धरून तेच योग्य वाटते. बहुतेक सर्वच लेख तीन ते चार पानांत आटोपतात. काही लेखांत मनोगतींच्या संपूर्ण आयुष्यात घडलेल्या घटना आहेत तर काहींमध्ये आयुष्यातील फक्त छोटे प्रसंग आहेत. यातील लेख जरी काल्पनिक आहेत तरी अशा घटना हमखास आपल्या अवतीभवती किंवा खुद्द आपल्यासोबत घडल्याचे आपल्याला नक्की प्रत्ययास येईल! यातील सगळ्याच कथा चांगल्या आहेत.
पुस्तकाचे कव्हर बघून आपल्याला ते गंभीर विषयांवर भाष्य करते याची लगेच कल्पना येते. कव्हरवरील व्यक्तीच्या चित्राकडे बघितल्यास असे लेखात येते की तो पुरुष अथवा स्त्री दोन्हीही असू शकतो आणि हीच त्या रेखाचित्र काढणाऱ्याची कमाल आहे.
विशेष म्हणजे लेखक कोणत्याच नात्याला चांगले किंवा वाईट हे लेबल लावत नाही, उलट प्रत्येक नात्यांत चांगली वाईट माणसं असतात हे प्रभावीपणे दर्शवतो. नाती वाईट नसतात तर ती नाती निभावणारी माणसे नात्यांना चांगले किंवा वाईट बनवत असतात.
आता थोडक्यात या पुस्तकातील लेखांचा माझ्या दृष्टिकोनातून उहापोह करतो. पूर्ण लेखांचे टायटल न देता मी येथे फक्त क्रमांक वापरले आहेत. पुस्तकातील अनुक्रमणिका समोर धरून तुम्ही हे परीक्षण वाचू शकता.
1, 10 आणि 36 या कथा आपल्याला मित्र आणि नातेवाईक यांच्यात केलेल्या उधारीच्या व्यवहारातील धोके दर्शवतात. उधारीचे पैसे परत मिळणार नाहीत हे ठामपणे माहिती असून मनोगती कसा पैसा उधार देत जातो आणि फसत जातो हे यातून ठळकपणे दिसते. त्यामुळे आपल्याला सांगावंसं वाटतं की, बाबा रे! पैसे बुडणार आणि ते वाईट कामासाठी वापरले जाणार माहित असूनही तू उधारी देत गेलास हे तुझं चुकलं नाही का?
3, 11, 15 आणि 38 या कथेत हेकेखोर स्त्रिया, तसेच माहेरच्या श्रीमंतीचा अहंकार असलेल्या स्त्रियांमुळे सहनशील पुरुषांची होणारी होरपळ उत्तमपणे दर्शवली आहे.
5, 25 आणि 45 या कथेत मनोगतींनी घेतलेला टोकाचा निर्णय आपल्याला धक्का देतो. त्याऐवजी वेगळा निर्णय घेता आला नसता का असे मात्र वाटत राहाते.
34 या कथेत आपल्याला वाटत राहाते की, पुत्र चांगल्या अर्थाने गुंडा व्हावा आणि त्याने तिन्ही लोकी झेंडा गाडावा. पण या कथेतला पुत्र मात्र शब्दश: गुंडा झाल्यावर बाप त्यावर काय निर्णय घेतो हे खरोखर वाचण्यासारखे आहे.
8, 30 आणि 35 या कथा मला खूप वेगळ्या आणि अतिशय भावनिक अशा वाटल्या. तुम्हालाही तशा नक्की वाटतील.
23 आणि 39 या कथा वेगळ्याच सामाजिक समस्येवर भाष्य करतात आणि त्यातल्या पात्रांनी शेवटी घेतलेल्या निर्णयाचे सर्वांनीच अनुकरण करावे हे नक्की! यात मनोगतीला सांगावेसे वाटते की तुझे काहीच चुकले नाही! तुझे शंभर टक्के बरोबर आहे!
42 ही कथा आपल्याला थ्री इडियट्स मधील "आर माधवन" ची आठवण करून देते आणि मनोगतीच्या धाडसी निर्णयाचे कौतुक करावेसे वाटते तसेच 16 ही कथा "नटसम्राट" चित्रपटाची आठवण करून देते.
पुस्तकातील बहुतांश स्त्री मनोगतींच्या कथा या पुरुषी मानसिकतेला, पुरुषांच्या स्त्रीकडे बघण्याच्या दृष्टिकोनाला आणि स्त्रियांवरील अत्याचाराला ठळकपणे मांडतात व अधोरेखित करतात. मात्र 41 ही कथा वाचून स्त्रियांचा पुरुषांकडे बघण्याचा दृष्टीकोन नक्की बदल बदलवेल आणि एक सुखद धक्का देईल! सगळ्या पुरुषांना स्त्रिया "पुरुषजात एकजात सारखीच" असं जे लेबल लावतात ते या कथेमुळे नक्की गळून पडेल, असा विश्वास वाटतो.
यातील सर्वच कथा मनाला भिडतात. लेखकाने पुस्तकाच्या सुरुवातीला मनोगतात म्हटल्याप्रमाणे "(स्वतःचे) अंतरंग ढवळून विचार बाहेर प्रकट करणे ही काही साधी गोष्ट नाही" आणि येथे तर लेखक आपल्या प्रभावी लेखणीतून "इतरांच्या" मनाला ढवळून त्यातील विचार समर्थपणे लेखणीतून आपल्यापर्यंत पोहोचवण्यात कमालीचा यशस्वी ठरला आहे. कोणत्याही गोष्टीचा पाल्हाळ न लावता मोजक्या शब्दांत मनोगतींच्या कथा आणि व्यथा प्रभावीपणे मांडण्यात लेखक यशस्वी ठरलाय! तर मग, तुम्ही कधी वाचताय हे पुस्तक?
- निमिष सोनार, पुणे

वाचनस्तु

Nimish Navneet Sonar
Chapters
""पुस्तके कशाला वाचायची?"" ""माझा वाचक मित्र आणि मी"" "@दिवाळी अंक लेख २०१६: आम्ही सोशल सोशल!" "# Similar Words Different Meanings" "# महासुविचारांचा महासंग्रह" "# शब्द शुद्धी" "कविता संग्रह" (निसर्ग) "कविता संग्रह" (प्रेम) "कविता संग्रह" (राजकारण) "कविता संग्रह" (विडंबन) "कोडे संग्रह" "ग्राफिटी" "चारोळी संग्रह" "धम्मक लाडू" "नाही" चा महिमा! "हलके फुलके" [शतशब्दकथा स्पर्धा] "सृजनचौर्य" @बॉलीवूड बाईट्स <जगावं तरी कसं?> 4 महत्वाचे प्राणायाम अनुभव: त्यानंतर असे झाले असेल तर अनुभव: फसवणुकीच्या "आयडीयांपासून" सावधान! अनुभव: सावधान!!! पुढे "माहितीचा धोका" आहे!! कथा: अपूर्ण स्वप्न कथा: असा डाव उलटला कथा: आघात कथा: जलजीवा कथा: बाबाजार कथा: रशियन एजंट ज्याने जगाला वाचवले कथा: विश्वरचनेचे "अज्ञात" भविष्य कथा: शापित श्वास कथा: शिकारी साखळी कथा: सवाशेर तडका कथा: हेल्मेट कॉमेडी: 'कोलावरी डी' चे विडंबन कॉमेडी: 'सांगू काय' गाण्याचे विडंबन कॉमेडी: अजब महिलांदोलन कॉमेडी: अफलातून जाहीराती कॉमेडी: आनंद आणि अंत कॉमेडी: कौन बनेगा हास्यपती कॉमेडी: क्रांतीकारी कुटुंब कॉमेडी: गोलू गलबले कॉमेडी: चित्रमानपत्र कॉमेडी: दबंग बाम कॉमेडी: धृतराष्ट्र का लैपटॉप कॉमेडी: नको तेव्हा नको तिथे नको तेच... कॉमेडी: पुणेरी बसमधील सूचना कॉमेडी: फिल्मी नावांची गम्मत कॉमेडी: मार्जारी आगलावे कॉमेडी: मुद्राराक्षसाचे विनोद (पूर्ण संग्रह) कॉमेडी: मेमरी लॉस कॉमेडी: रजनीकांतचे सुपरहीट कारनामे कॉमेडी: सरपटणारे विनोद कॉमेडी: स्पायडरमॅनच्या जीवाची मुंबई कॉमेडी:अशीही प्रस्तावना गूढकथा - आग्या वेताळ चित्रपट परीक्षणः २०१२ (एक मायावी सत्यानुभव) चित्रपट परीक्षणः क्रिश ३ चित्रपट परीक्षणः रजनीकांतचा रोबोट चित्रपट परीक्षण: अवतार चित्रपट परीक्षण: मी शिवाजीराजे भोसले बोलतोय! चित्रपट परीक्षण: हनुमान रिटर्न्स- अदभुत कल्पनाशक्ती छोटा पडदा टीव्ही: ई टिव्ही मराठी वरची मालिका: श्रीमंत पेशवा बाजीराव - मस्तानी टीव्ही: मालिका- चक्रवर्तीन अशोक सम्राट! टीव्ही: स्टार प्लस - साईबाबा : अत्युत्कृष्ट मालिका टीव्ही: स्टार प्लसवरचे महाभारत नटसम्राट: एक ओझरता दृष्टीक्षेप! निमिष मूव्ही ट्वीस्ट (जरा गम्मत) पुस्तक परीक्षण: संन्यासी ज्याने आपली संपत्ती विकली भटकयात्रा: ठेंगोडे चे जागृत सिद्धिविनायक मंदिर भटकयात्रा: प्रवासवर्णन पुस्तके लेख: "अशा" चित्रपटांची "ऐशी-तैशी" लेख: "गैर"समज! लेख: "गॉड पार्टीकल्स​" बिग बॅन्ग थेअरी? लेख: अक्सर जिंदा गद्दार डार्लिंग मर्डर लेख: अध्यात्म आणि विज्ञान: तुलना योग्य की अयोग्य? लेख: अनियंत्रित लोकसंख्यावाढ आणि भ्रष्टाचार लेख: उलटे समीकरण घातक! लेख: कौटुंबिक राजकारणात बैलाचा बळी! लेख: चर्चा नको? वाद हवा?? लेख: चित्रपटांची कैची लेख: चित्रपटातील अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य लेख: जीवनाची गाडी! लेख: झोपलेले बर्फ लेख: तर्कहीन सात गोष्टी आणि त्यांचे एकच वैज्ञानिक स्पष्टीकरण? लेख: तुलनेचा तराजू लेख: दांभिक लोक कसे ओळखावेत? लेख: नात्यातले लहान मोठे लेख: निंदक असती घरा | आत्मविश्वासाचा होई कचरा || लेख: निसर्ग नियम आणि मानवी जीवन..!! लेख: नेहेमीची वाट लेख: पाश्चात्य संस्कृती- भौगोलिक की प्रतीकात्मक? लेख: पैसोबा पुराण लेख: पोस्टर वरचे उजवे डावे लेख: प्रत्येक नात्याचा पाया- संवाद आणि सुसंवाद! लेख: प्रेरणादायी प्रकाश लेख: बसमध्ये डावीकडील स्त्रीयांची राखीव जागा लेख: भाकरीचा चंद्र लेख: भारत का होतोय सगळ्यात जास्त खुन्यांचा/खुनांचा व अपघातांचा देश? लेख: भारतीय पादचारी बनणार क्रिश लेख: भारतीय संस्कृतीची विरोधाभासी शिकवण लेख: मराठी चित्रपटांची/मालिकांची मुलगा-सून द्वेष्टी मानसिकता लेख: महाभारताचे जीवन सार लेख: मानवी स्पंज आणि स्प्रिंग! लेख: मुलगा मुलगी हक्क कर्तव्य लेख: मुलींचे स्कार्फ आणि विरोधाभास!!! लेख: यशाची ९ सूत्रे लेख: यशाची प्रभावी दशसूत्री!! लेख: यशाचे सूत्र- वॉच गॉड लेख: रिंगटोन्सच्या राज्यात लेख: विचार रथ सारथ्य आणि संवाद धनुष्य लेख: विश्वातील पहिला सजीव आणि निर्जीव कोण? लेख: श्वानत्रस्त विरुद्ध श्वानप्रेमी लेख: संकटकाळी प्रसारमाध्यमांच्या छायाचित्रकारांचे काम? लेख: सकारात्मक दृष्टीकोन लेख: सकारात्मक भाषा लेख: समान "वाटा" हवा? लेख: सर्व मराठी वर्तमानपत्रे उभ्या आकाराची असावीत का? लेख: सर्वेक्षण आणि ज्योतिष लेख: सासू ही आई का होवू शकत नाही? लेख: सासू-सून-नणंद-जावा-भावजयी लेख: स्त्री-पुरुष समानता आणि कायद्यातील विषमता लेख: स्पष्टवक्ता की भ्रष्टवक्ता ? लेख: हीएइ ह्योए ह्याई हीयेहे सोनी टीव्ही: पेशवा बाजीराव मालिका शाहरुखचा "राईस" सोनी टीव्हीवरील पेशवा बाजीराव मालिकेबद्दल live चर्चा डोंबिवली साहित्य संमेलनाच्या निमित्ताने अफलातून जाहिराती: आमचे शिमेंट सर, मी बँकेतून बोलतेय! कॉपी कॅट बिस्किट्स राजा राणी गुलाम ब्रेकिंग न्यूज: "जलजीवा" आणि बर्मुडा ट्रँगल चा रहस्यभेद: काही विचार (#Nimishtics) सद्गुणाचा पुतळा बनतो विनाशाचा सापळा! वर्तमानपत्र की जाहिरातपत्र? अमिताभ - तेव्हा आणि आता चारोळ्यांचे चांदणे टीका आणि प्रशंसा - एक आढावा! पुस्तक परीक्षण: "माझं काय चुकलं?" मराठी बोला चळवळ बॉलीवूड बाईट्स कलर गीतानो - संगीत प्रेमींनी हे जरूर वाचा!