Get it on Google Play
Download on the App Store

औषधे वापरताना घ्यावयाची काळजी

- आशिष अरुण कर्ले
गेहलोत इन्स्टिट्यूट ऑफ फार्मसी कोपरखैरणे (नवी मुंबई)
९७६५२६२९२६
ashishkarle101@gmail.com

आधुनिक रासायनिक औषधांचे फायदे आणि तोटे यांची तुलना केली असता यामध्ये तोटे अधिक दिसून येतात परंतु त्यांच्या जलद परिणामामुळे ते आपली विश्वासाहर्ता टिकवून आहे.

ही औषधे वापरताना जर योग्य ती काळजी घेतली आणि डॉक्टर तसेच फार्मासिस्टनी दिलेल्या सूचनांचे पालन केल्यास ही औषधे अधिक चांगला आणि सकारात्मक परिणाम देतात.

औषध वापरताना न घेतलेली काळजी यामुळे अनेक गंभीर समस्या निर्माण होतात हे टाळण्यासाठी औषध वापरताना योग्य ती काळजी घेणे गरजेचे असते.
१) औषध वापरताना डॉक्टर तसेच फार्मासिस्टनी दिलेल्या सूचनांचे काटेकोरपणे पालन करावे.
२) औषधे लहान मुले तसेच प्राण्यांपासून दूर ठेवावीत.
३) औषधयोजनेवरील सूचना काळजीपूर्वक वाचाव्यात व त्यांचे तंतोतंत पालन करावे.
४) औषधांच्या पॅकिंगवरील सूचना नीट वाचून त्याची अंमलबजावणी करावी.
५) लक्षणे जरी सारखी आढळली तरी दुसऱ्या रुग्णाची औषधे वापरू नयेत
काही घटनांमध्ये लक्षणे जरी सारखी असली तरी आजार वेगवेगळे असू शकतात शिवाय रुग्णाचे वय, लिंग, वजन तसेच इतर गोष्टी पाहून औषधयोजना बनवलेली असते त्यामुळे औषधांची अदला बदल तसेच एक सारख्या लक्षणांसाठी एकच औषध दोन रुग्णांनी वापरणे टाळावे.
६) आजारी असल्यास डॉक्टरांना भेटून. औषधयोजनेतील सर्व औषधे खरेदी करावीत निम्मी अथवा ठराविकच औषधे घ्यायची व काही नाही असे करू नये. औषधयोजनेनुसारच औषधे घ्यावीत औषधयोजनेशिवाय औषधे खरेदी करू नयेत.
७) OTC Drugs (Over the Counter Drugs) औषधयोजनेशिवाय घेता येणारी औषधे खरेदी करताना फार्मासिस्टचा तज्ञ सल्ला व औषध वापराबाबत मार्गदर्शन घ्यावे.
८) लक्षणे जरी थांबली तरी औषधयोजना मध्येच थांबवू नये. औषधांचा संपूर्ण डोस पूर्ण करावा.
९) औषध वापरून झाल्यावर झाकण नीट बंद करावे ज्यामुळे बाहेरील वातावरणापासून संरक्षण होते व औषधाचा टिकाऊपणा टिकून राहतो.
१०) काही औषधे साठवून ठेवण्यासंदर्भात विशेष सूचना असतात जसे की उष्णता व प्रकाश यापासून दूर ठेवावे, थंड व कोरड्या वातावरणात ठेवावे, शीतकपाटामध्ये (फ्रिजमध्ये) ठेवावे, अथवा काही औषधे विशिष्ट तापमानात साठवून ठेवायची असतात यांमध्ये तापमानाची नोंद केलेली असते अशा सूचनांचे योग्य प्रकारे पालन करावे.
११) औषध वापरानंतर काही समस्या अथवा नकारात्मक परिणाम जाणवल्यास त्यासंदर्भात तात्काळ फार्मासिस्ट व डॉक्टर यांना माहिती द्यावी.
१२) रुग्ण समुपदेशन दरम्यान फार्मासिस्टनी दिलेल्या सूचना योग्य प्रकारे पाळाव्यात.
१३) औषधे ठेवण्यासाठी एक विशिष्ट जागा करावी. औषधर इतरत्र कुठेही जसे टीव्ही फ्रिज आशा ठिकाणी ठेऊ नयेत.
१४) औषधांचा वापर करताना त्यावरील समाप्ती तारीख (expiry date) काळजीपूर्वक तपासावी. समाप्ती तारखेनंतर औषधांचा वापर करू नये, इतर औषधांपासून ही औषधे वेगळी ठेवावीत अथवा नष्ट करावीत.
१५) लहान मुलांनी नेहमी औषधांचा वापर हा पालकांच्या मार्गदर्शनाखालीच करावा.
१६) औषधयोजनेत लिहून दिलेल्या डोसपेक्षा अधिक अथवा कमी डोस घेऊ नये.
१७) प्रतिजैविके (anti biotics) औषधे ही नेहमी डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार औषधयोजना वापरूनच घ्यावी व अशा औषधांचा पूर्ण वापर करावा ही औषधे मध्येच थांबवू नये यामुळे औषध प्रतिरोध (Drug Opposition) सारखी समस्या निर्माण होऊ शकतो, यामध्ये भविष्यात या औषधांचा रुग्णाच्या शरीरावर परिणाम होत नाही.

औषधयोजनेशिवाय औषध वापर तसेच औषधांचा अपूर्ण वापर, यामुळे रुग्णांचा मृत्यूही होऊ शकतो. त्यामुळे औषधे ही नेहमी औषधयोजनेनुसारच घ्यावीत व औषधांचा वापर हा डॉक्टर व फार्मासिस्ट यांच्या मार्गदर्शनानुसारच करावा.
We are Pharmacist Always Ready for Your Health Better Drugs for Better World.