Get it on Google Play
Download on the App Store

प्रवेश सोळावा 2

रामजी -  हां हां हां ! असं कसं होईल ? रावसाहेब, असं उलटं रागानं बोलूं नका. मीं पैसे बुडवणार नाही.

लक्ष्मीधरपंत -  रामजी, मी थट्टा नाहीं करीत. माझ्या नारायणानं ही उदार बुध्दि मला शिकवली, दुस-याच्या घरादारावरून नांगर फिरवणारा तो लक्ष्मीधरपंत आतां नसून, परोपकारात आनंद मानणार, दुस-याचे अश्रू पुसणारा, त्यांचे संसार सुखाचे करण्यासाठीं त्यांना मदत करणारा, असा लक्ष्मीधरवंत आतां उरला आहे.

रामजी -  देव तुम्हां बापल्येकांना उदंड आयुक्ष देवो. असाच आम्हां गरिबांचा दुवा घेत आसा.

नारायण -  हा तुझा मुलगा वाटतं ?

रामजी -  होय, हा सगुणेच्या पाठचा विश्राम ! नको येऊं म्हटलं तरी आला.

विश्राम -  मी धाकटया धनीसाहेबांना पहायला आलों आहें. धाकटया धनीसाहेबांसाठीं काकडी आणली आहे. (देतो.)
लक्ष्मीधरपंत -  रामजी, तुमचीं मनं किती उदार असतात ! गरीब झोंपडयांत मोलाचे सद्गूण आढळतात ! दया, प्रेम, कृतज्ञता, आदर हें गुण तिथें जिवंत असतात, परंतु, दिवाणखान्यांत हे गुण मेले आहेत.

रामजी -  धनी, एक इनंती करूं का ? आमचीं गाय करकुनांनीं आणली आहे, ती परत देववाल का ? घरीं विश्रामच्या आईच्या औषधाला दूध नाहीं. आमचा गाईवर फार जीव. रोग्याचें पैसे घ्या पण गाय द्या.

पद (कवाली)
आम्हांला गाय ही प्यारी । जणूं मी माय संसारीं ॥ ध्रृ० ॥
वशिच धेनू सतत मानू । खचित संपत्ति ती भारी॥ १ ॥
जीवनांच्या । साधनांच्या । थोर राशीस देणारी ॥ २ ॥
धर्म - कर्मा । पुण्यधामा।  आम्हांला तीच दैन्यारी ॥ ३ ॥

ती गाय आमची आम्हांला द्याल का परत ?
लक्ष्मीधरपंत -  रोख्याचे पैसे घ्यावयाचें नहींत, हें ठरलेंच आहे.

यांनीं तुमची गाय आणली आहे, रामजी ?
कारकून -  मी पैसे देणार आहे. मला फुकट घ्यायची नाहीं !

लक्ष्मीधरपंत -  रामजी, किती किंमत ठरलीं होती ?

रामजी -  पंचवीस रूपये.

लक्ष्मीधरपंत -  मीं ती गाय पाहिली आहे. त्या सुंदर गायीचें पंचवीस रूपये देऊन या गरिबाला तुम्हीं नाडणार होता. परंतु तुम्हांला तरी मी कां दोष द्यावा ? मीं उलटया काळजाचा धनीच जवळ असलवर तुम्हीं तरी असें कां वागूं नये ? आतां यांची गाय यांस परत द्या.

कारकून -  मी आपल्या आज्ञेबाहेर नाही.