राजा परीक्षितीची योग्यता
राजा परीक्षितीची योग्यता
या परीक्षितीचा अधिकार । पाहतां दिसे अतिसुंदर । धर्माहोनी धैर्य थोर । वीर्यशौर्यधर विवेकी पैं ॥५९॥
कृष्ण असतां धर्म भ्याला । कलीभेणें पाठी पळाला । हा कलीसी ग्रासुनी ठेला । धैर्यै आथिला अधिकारी ॥९६०॥
चक्र घेऊनी निजहस्ती । ज्यासी गर्भी रक्षी श्रीपती । त्याचे अधिकाराची स्थिती । वानावी पां किती वाचाळता ॥६१॥
जेणें गर्भी रक्षिलें निजस्थितीं । त्यातें परीक्षी सर्वांभूती । यालागी नांव परीक्षिती । येथवर प्रीती हरिचरणीं ॥६२॥
अर्जुनवीर्य निर्व्यंग । सुभद्रामहीचें गर्भलिंग । तो अधिकाररत्नउपलिंग । उभयपक्षीं चांग जन्मला शुद्ध ॥६३॥
राजा आणि सविवेक । सत्त्ववृद्धि आणि सात्त्विक । ब्रह्मज्ञानालागीं त्यक्तोदक । असे अतिनेटक परमार्थी ॥६४॥
परमार्थाचा योग्य अधिकारी म्हणून या राजाला श्रीशुकांनी भागवत सांगितलें - उपदेशाची परंपरा
ऐसें देखोनी परीक्षितीसी । कृपा उपजली श्रीशुकासी । मग बैसवोनी सावकाशीं । श्रीभागवत त्यासी निरोपिलें ॥६५॥
दुजें दवडून दृश्य दृष्टी । अति गुप्ततेपरिपाठीं । हरिब्रह्मयांची गुह्यगोष्टी । बोले कर्णपुटीं अतिएकांतीं ॥६६॥
तेंचि ब्रह्मयानें नारदासी । बैसोनियां एकांतवासी । दुजें नपडतां दृष्टीसी । अतिगुप्ततेसी उपदेशिलें ॥६७॥
तेंचि नारदमहामुनीश्वरीं । अतिगुप्त सानें कुसरी । एकांतीं सरस्वतीचे तीरीं । व्यासासी करी निजबोध ॥६८॥
तेंचि श्रीव्यासें अतिनिगुती । बैसवूनियां एकांतीं । श्रीभागवत श्रीशुकाप्रती । यथार्थस्थिती उपदेशिलें ॥६९॥
एवं परंपरा उपदेशस्थिती । गुप्तरुपें जे आली होती । तेचि प्रगट जगाप्रती । शुक परीक्षिती परमार्थ सांगे ॥९७०॥
हे त्यागाची निजवोज । सप्तरात्रें साधावया काज । ब्रह्मशापें ऋषिसमाज । मेळवूंनियां सहज त्यक्तोदक जाहला ॥७१॥
ब्रह्मशापनियमावधी । अंतीं संकटविषयसंधी । तेथें पावला ब्रह्मनिधी । ज्ञानक्षीराब्धी शुकयोगींद्र ॥७२॥
श्रीशुकमुखानें भागवत श्रवण करुन परीक्षिति ब्रह्मज्ञानी झाला
मरतया अमृतपान । दुष्काळीं जेवीं मिष्टान्न । अवर्षणीं वर्षे घन । तेवीं आगमन श्रीशुकाचें ॥७३॥
भक्तिनवरत्नतारुं बुडतां । धर्मधैर्याचा स्तंभ पडतां । तो परीक्षिती शापें पीडितां । झाला रक्षिता शुकयोगींद्र ॥७४॥
तेणें बैसवुनी ऋषिवर्यपंक्ती । तारावयातें परीक्षिती । प्रगट परिसतां त्रिजगतीं । श्रीभागवतार्थी शुक वक्ता ॥७५॥
धन्य वक्ता तो श्रीशुक । श्रवणे विसरवी तान्हभूक । त्यक्तोदका झालें पूर्णसुख । कथापीयूष परमामृतें ॥७६॥
ब्रह्मशापें सर्प दंशतां । मरणभयाची कथावार्ता । विसरवुनियां नरनाथा । पूर्णपरमार्था त्यासी लावी ॥७७॥
तें हें श्रीभागवत संपूर्ण । दशलक्षणीं सुलक्षण । श्रीशुकें करवुनी श्रवण । परीक्षिती पूर्ण ब्रह्म केला ॥७८॥
जेवीं दोराचें सापपण । दोरीच मिथ्या होय जाण । तेवीं देहाचें देहपण । देहस्था मीपण जाणतां मिथ्या ॥७९॥
देह असो अथवा जावो । आह्मी पूर्णपरब्रह्म आहों । यापरी परीक्षिती पहाहो । केला निः संदेहो श्रवणमात्रें ॥९८०॥