Get it on Google Play
Download on the App Store

श्रीव्यासांनीं आपला पुत्र शुकयोगींद्र यांना आपल्यासारखेंच ‘ ज्ञानी ’ केले

श्रीव्यासांनीं आपला पुत्र शुकयोगींद्र यांना आपल्यासारखेंच ‘ ज्ञानी ’ केले

जंव अर्थाअर्थी चोखडी गोडी । तंव अतिशयें अतिआवडी । श्रीशुकाची पडली उडी । सर्वांगी चोखडी चाखिली चवी ॥२५॥

ऐसा देखोनी अधिकार । श्रीव्यासें निजकुमर । उपदेशिला शुकयोगींद्र । जो ज्ञाननरेंद्र योगियांचा ॥२६॥

जो ब्रह्मचर्यशिरोमणी । जो भक्तांमाजीं अग्रगणी । जो योग्यांचा मुकुटमणी । सज्ञान चरणीं लागती ज्याचे ॥२७॥

जो सुखरुपें रुपा आला । की शांतिरसाचा ओतिला । निखळ विज्ञानाचा घडला । स्वयें साकारला परब्रह्मरुप ॥२८॥

त्याच्या देहाची पाहतां शोभ । ब्रह्मज्ञानी निघाले कोंब । तो ज्ञानाचा पूर्णबिंब । स्वयें स्वयंभ पूर्णब्रह्म ॥२९॥

दशलक्षण श्रीव्यासोक्ती । चतुःश्लोकीचे अर्थप्राप्ती । श्रीशुकाची निजस्थिती । झाली निश्चितीं परब्रह्मरुप ॥३०॥

यापरी श्रीशुक्र आपण । स्वयें झाला स्वानंदघन । त्या आनंदाचें समाधान । पाहोनि पूर्ण समाधिस्थ झाला ॥३१॥

नाहीं वृत्तिधैर्यधारणा । आपेंआप सहजें जाणा । समाधी आली समाधाना । सुखरुपें पूर्णार्णवबोध झाला ॥३२॥

समाधी आणि उत्थान । दोहीं अवस्था गिळूनी जाण । शुक्र आपणिया आपण । सुखरुपें पूर्ण प्रबोध पावे ॥३३॥

दहा हजार वर्षे श्रीशुक समाधि अवस्थेंत

ते समाधीचा अवबोध । शुकासी वाटे निमिषार्ध । बाहेर लौकिक प्रसिद्ध । दशसहस्त्राब्द पुराणगणना ॥३४॥

दशसहस्त्रवर्षेपर्यत । श्रीशुक होता समाधिस्थ । ऐसी महापुराणें गर्जत । शुकासी वाटत निमिषार्ध पैं ॥३५॥

यालागीं स्वरुपीं निर्वाही । सर्वथा रीघ मना नाहीं । मुख्य काळचि जेथें नाहीं । काळगणना तेठायीं । ठसावे कोणा ॥३६॥

लवनिमिषपळेंपळ । साधूनियां समाधि त्रिकाळ । हें मायामय मृगजळ । स्वरुपीं अळुमाळ स्पर्शलें नाहीं ॥३७॥

जो सूर्यापासीं स्वयें राहे । त्यासी उदयास्त भेटों नलाहे । तेवीं स्वरुपीं जो निमग्न होये । त्यासी काळाची सोये स्वप्नीहि नलगे ॥३८॥

काळगणनाप्रसिद्धी । हे लौकिकी जाण त्रिशुद्धी । स्वस्वरुपींचा संबंधी । काळाची अवधी निः शेष नपवे ॥३९॥

जें जें आकारासी आलें । तें तें जाण काळें ग्रासिलें । काळासी ज्यानें सबाह्य व्यापिलें । तेथें काळाचेंही गेलें काळत्व सगळें ॥९४०॥

ते स्वरुपी निजनिर्वाही । शुक समाधिस्थ जाहला पाही । मां काळगणना तेठायीं । कैंची काई सांगावी पां ॥४१॥

यालागीं समाधि आणि उत्थान । हें अपक्वासीच घडे जाण । पूर्वाच्या अंगा लक्षण । अणुप्रमाण असेचिना ॥४२॥

पूर्णाची लक्षितां लक्षणें । थोटावली अवधी पुराणें । वेद ‘ नेति नेति ’ म्हणे । तेथें माझें बोलणें सरे केवीं ॥४३॥

पूर्णयोगी प्रारब्धवशें । लौकिकीं जैसा तैसा दिसे । तेही पूर्णस्थिती तो असे । कांहीं अनारिसें करी ना करवी ॥४४॥

ब्रह्मस्वरुप श्रीशुक व्युत्थानदर्शेत येतांच परीक्षितीच्या घरीं आले

यापरी शुकाची समाधि जाणा । स्वयें आली समाधाना । तैंच परीक्षितीच्या सदना । विचरतां त्रिभुवना अवचट आला ॥४५॥

बाप भाग्य परीक्षिती । ब्रह्मनिधी लागला हातीं । ब्रह्मज्ञानाची ऐसी ख्याती । घातली जगतीं ज्ञानपव्हे ॥४६॥

चतुःश्लोकी भागवत

एकनाथ महाराज
Chapters
सदगुरुवंदन गुरुमहिमा गुरुदास्याचें महिमान नाथांचें अनहंकारी आत्मनिवेदन श्रोत्यांना विनंती व कथासूत्र भगवदभजनाशिवाय ब्रह्मदेवालासुद्धां ज्ञानप्राप्ति नाहीं कामनारहित तपानें भगवत्प्राप्ति स्वरुपाची यथार्थ ओळख न झाल्यामुळें ब्रह्मदेव सृष्टिरचना करण्यास भांबावला किंकर्तव्यमूढ ब्रह्मदेवाचा भगवंताचा धांवा हरिकृपेशिवाय अनुताप नाहीं चित्तशुद्धीशिवाय हरीची भेट नाहीं अनुतापयुक्त ब्रह्मदेवाला तप ही दोन अक्षरें ऐकावयास आलीं तपाचें महिमान स्वयंचिंतनांतून ‘ तप ’ याचा अर्थ त्याला स्फुरला तप म्हणजे नेमकें काय ? कामक्रोधनिरसनार्थ ब्रह्मदेवानें तप आरंभिलें गुरुकृपेशिवाय आत्मज्ञान नाहीं वैकुंठमहिमा वैकुंठलोकाची स्थिति हरिभक्तांचे स्वरुप पतिव्रतांचें निवासस्थान स्वानंदधुंद रमेकडून हरिगुणसंकीर्तन श्रीविष्णूची स्तुति वैकुंठींचे मुख्य पार्षदगण अशा भगवंताजवळ सृष्टीच्या निर्मितीचें कार्य कसें चालतें तें ब्रह्मदेवाला दिसलें अहंकारशून्य ब्रह्मदेवांचे नारायणाला नमन नारायण ब्रह्मदेवाला वर देण्यास उद्युक्त तपस्सामर्थ्य ज्ञान देण्याला अधिकारी कोण आत्मज्ञान चार श्लोकांत नारायणानें शब्दबद्ध केलें. माया म्हणजे काय ? छाया माया यांचे नाते छाया व माया सदगुरुचरणसेवेनें मायेचा निरास होईल श्रोत्यांकडून ग्रंथाची स्तुति माझी प्राप्ति कोणाला होत नाहीं ? व्यतिरेकाचें लक्षण या मताचें सामर्थ्य समाधि म्हणजे काय ? ब्रह्मदेव अहंकारशून्य पूर्णबोधयुक्त झाला गुरुचें लक्षण चार श्लोकांत ब्रह्मदेवाला सुखी केलें ब्रह्मदेव सृष्टी करण्यास पात्र झाला जनार्दनकृपेनेंच आपणांस ही कथा श्रोत्यांना सांगता आली - एकनाथ ब्रह्मदेवाला प्रजापति कां म्हणतात ? पितृसेवेनें नारद ज्ञानी झाले भागवताची दहा लक्षणें सांगून ब्रह्मदेवानें नारदाला ज्ञानी केले भागवताची दहा लक्षणें नारद ब्रह्मज्ञानी झाल्यामुळें ब्रह्मदेवानें आनंदानें त्याला आपली ब्रह्मवीणा दिली गुरुकृपेशिवाय इतर साधनें व्यर्थ अशा अनुतापी व्यासांना नारदांचें दर्शन होतें श्रीव्यासांनीं आपला पुत्र शुकयोगींद्र यांना आपल्यासारखेंच ‘ ज्ञानी ’ केले ब्राह्मणाचें सामर्थ्य राजा परीक्षितीची योग्यता संताकडे क्षमायाचना भागवत सार