Get it on Google Play
Download on the App Store

गरुडाचे गर्वहरण

दुर्योधनाने पांडवांशी युद्ध न करता समेट करावा, स्वतःला बलाढ्य समजू नये असा उपदेश त्याला कण्व मुनी व इतर अनेकांनी केला. त्यावेळी कण्वाने ही कथा सांगितली. इंद्राचा मातली नावाचा सारथी होती. त्याला गुणकेसी नावाची सुंदर व गुणी मुलगी होती. तिला देव, दैत्य, गंधर्व, मनुष्य, ऋषी यांपैकी कोणीही वर पसंत पडेना. म्हणून तो पातालात नागलोकी वरसंशोधनासाठीनिघाला. वाटेत मातलीची वरुणाला भेटायला चाललेल्या नारदांशी अचानक गाठ पडली. ते दोघेही पातालदेशात निघाले. अनेक नगरे फिरल्यावर भोगवती नगरीतील सुमुख नावाचा नागराज मातलीला पसंतपडला. तो आर्यकाचा नातू व नागराज चिकूर याचा मुलगा होय. नागराज चिकुराला नुकतेच गरुडाने मारले होते व एक महिन्यो तो सुमुरवाला खाणार आहे अशी धमकी दिली होती. मातलीने आर्यकाला मदतकरण्याचे आश्‍वासन दिले.

नंतर सुमुखाला घेऊन मातली व नारद इंद्राच्या दर्शनाला गेले. दैवयोगाने भगवान विष्णूही तेथे आले होते. मग विष्णूने इंद्राला सांगून सुमुखाला उत्तम आयुष्य देवविले. सुमुख व गुणकेशीचा विवाह पार पडला. हासर्व वृत्तांत गरुडाच्या कानी गेलवर अत्यंत रागाने गरूड इंद्राकडे गेला व आपल्या ठरवलेल्या आहारात अडथळा आणल्याबद्दल त्याने त्याची निंदा केली. त्यावेळी गरूड असेही म्हणाला की ध्वजस्थानी राहून तोइंद्राचा भाऊ विष्णू यास वाहून नेतो. त्याच्याशिवाय इतका भार वाहण्यास कोण समर्थ आहे? वगैरे. त्या गर्विष्ठ गरुडाचे भाषण ऐकून विष्णूने त्याला सुनावले, "तू आत्मस्तुती करू नको. माझा भार वाहण्यास सारेत्रैलोक्‍यही असमर्थ आहे. तू फक्त माझ्या उजव्या बाहूचा भार सहन करून दाखव." असे म्हणून भगवंताने गरुडाच्या खांद्यावर आपला उजवा बाहू ठेवला. गरूड त्या भाराने विव्हळून बेशुद्ध पडला. मग त्यानेविष्णूंची क्षमा मागितली. भगवंताने गरुडावर कृपा केली. आपल्या पायाच्या अंगठ्याने त्याने सुमुखाला गरुडाच्या छातीवर फेकले. त्या दिवसापासून गरूड सर्पासह असतो. याप्रमाणे गरुडाचे गर्वहरण झाले. यावरून धडा घेऊन भीमार्जुनांसारखे शूरवीर, कृष्ण यांच्यासह असलेल्या पांडवांशी दुर्योधनाने लढू नये असा उपदेश कण्व मुनींनी केला.

पौराणिक कथा - संग्रह १

संकलित
Chapters
कर्णपुत्र वृषकेतूची कथा हयग्रीव अवतार बौद्धावतार हरिश्‍चंद्र वज्रनाभ राजाची कथा उषा-अनिरुद्ध विवाह यादवांच्या नाशाची कथा महाप्रलयाची कथा व्यासपुत्र शुकाची कथा मुचकुंदाची कथा उर्वशी व पुरुरवा ध्रुवाची कथा अयोध्येच्या धोब्याची कथा गाईचा महिमा दंडकारण्य उत्पत्ती कथा कर्णपुत्र वृषकेतूची कथा नृसिंह व वीरभद्र कर्णपुत्र वृषकेतूची कथा पाच पांडव व द्रौपदी कलंकी अवतार तपती आख्यान कृपाची जन्मकथा सरस्वतीची झाली नंदा रामभक्त राजा सुरथ श्‍वेतराजाचा उद्धार शिवभक्त वीरमणी रावणकथा विष्णूचे चक्र व गदा वैजयंतीमालेची कथा नंदीची कथा सांबाची सूर्योपासना प्रल्हाद आख्यान पौंड्रकवासुदेव वध व काशिदहन शांतीचा मार्ग शंबरासुर वध पारिजात कथा श्रीवत्सलांच्छनाची कथा वृकासुराची कथा स्यमंतक मण्याची कथा १ स्यमंतक मण्याची कथा २ दशरथ कौसल्या विवाह त्रिशंकूची कथा भृगुपुत्र शुक्राची कथा कर्कटी राक्षसीची कथा जीवटाख्यान समुद्रमंथन व राहूची कथा रेणुकेचा जन्म रेणुका स्वयंवर सहस्रार्जुनाची कथा जयध्वजाचे आख्यान सौभरी चरित्र गरुडाचे गर्वहरण पराशर कथा श्रीमतीचे आख्यान कौशिकाचे वैष्णवगायन क्षुप व दधिचाची कथा श्रीरामांची सतीकडून परीक्षा शंखचूडाची कथा शिवांचे अवतार अवदशेची कथा कान्यकुब्ज नगरीची कथा भरताचे मागणे उर्वशी लोपामुद्रा सती सुकन्या नीलम आणि ऋता मैत्रेयी गार्गी सुभद्रा चित्रांगदा देवकी यशोदा