Get it on Google Play
Download on the App Store

ब्रह्मदेवाला प्रजापति कां म्हणतात ?

ब्रह्मदेवाला प्रजापति कां म्हणतात ?

जे प्रजांतें सृजूं शकती । ऐसियांचे करी हा उत्पत्ती । यालागीं ब्रह्मयातें ह्नणती । प्रजापति पति पुराणें तीं ॥७३॥

लोक ज्याच्या आज्ञें वर्तती । सर्व लोक ज्यातें भजती । यालागीं लोकपती ह्नणती । जाण निश्चिती ब्रह्मयातें ॥७४॥

लोकहितार्थ आचरण करणारा म्हणून त्याला धर्मपति असें म्हणतात

स्वधर्मकर्माची व्यत्पुत्ती । स्वधर्मकर्माची स्थितिगति । त्याचेनी वर्ते लोकांप्रती । यालागीं धर्मपती ब्रह्मयाते ह्नणिजे ॥७५॥

धर्मकर्मआचारस्थिती । प्रजा आचरुं नेणती । त्यासाठी यमनियमांची युक्ती । धाता आचारी निगुती वेदोक्तविधी ॥७६॥

पोटीं नाहीं कर्मावस्था । अथवा कर्मफळाची आस्था । तरी कर्म आचरे विधाता । लोकसंरक्षणार्थी यमनियम ॥७७॥

निजप्रजांचिया निजस्वार्था । कर्मे आचरोनी दावी धाता । स्वयें कर्म करोनि अकर्तां । लोकहितार्था यमनियम करी ॥७८॥

जें जें श्रेष्ठ आचरती । तें तें कर्म इतर करिती । यालागीं यमनियम प्रजापती । आचरे अनहंकृती लोकसंग्रहार्थ ॥७९॥

कुलालाचें वोसरे कर्म । पूर्वभ्रमें उरे चक्रभ्रम । तेवीं जीवन्मुक्तांचे देहकर्म । होतसे परमस्वभावेपैं ॥७८०॥

नदेखोनी सकामावस्था । ब्रह्मा केवळ लोकसंग्रहार्था । सकळलोकहितार्था । होय आचरता स्वधर्मकर्म ॥८१॥

सदगुरु श्रीनारायण । त्याची आज्ञा कीं हे संपूर्ण । करावें लोकसंरक्षण । यालागीं ब्रह्मा जाण यमनियम चाळी ॥८२॥

अनहंकृती स्वधर्मकर्म । ब्रह्मा आचरोनी नित्यनेम । येणें नारदाचा मनोधर्म । उत्कंठित पूर्ण परमार्थाविषयीं ॥८३॥

चतुःश्लोकी भागवत

एकनाथ महाराज
Chapters
सदगुरुवंदन गुरुमहिमा गुरुदास्याचें महिमान नाथांचें अनहंकारी आत्मनिवेदन श्रोत्यांना विनंती व कथासूत्र भगवदभजनाशिवाय ब्रह्मदेवालासुद्धां ज्ञानप्राप्ति नाहीं कामनारहित तपानें भगवत्प्राप्ति स्वरुपाची यथार्थ ओळख न झाल्यामुळें ब्रह्मदेव सृष्टिरचना करण्यास भांबावला किंकर्तव्यमूढ ब्रह्मदेवाचा भगवंताचा धांवा हरिकृपेशिवाय अनुताप नाहीं चित्तशुद्धीशिवाय हरीची भेट नाहीं अनुतापयुक्त ब्रह्मदेवाला तप ही दोन अक्षरें ऐकावयास आलीं तपाचें महिमान स्वयंचिंतनांतून ‘ तप ’ याचा अर्थ त्याला स्फुरला तप म्हणजे नेमकें काय ? कामक्रोधनिरसनार्थ ब्रह्मदेवानें तप आरंभिलें गुरुकृपेशिवाय आत्मज्ञान नाहीं वैकुंठमहिमा वैकुंठलोकाची स्थिति हरिभक्तांचे स्वरुप पतिव्रतांचें निवासस्थान स्वानंदधुंद रमेकडून हरिगुणसंकीर्तन श्रीविष्णूची स्तुति वैकुंठींचे मुख्य पार्षदगण अशा भगवंताजवळ सृष्टीच्या निर्मितीचें कार्य कसें चालतें तें ब्रह्मदेवाला दिसलें अहंकारशून्य ब्रह्मदेवांचे नारायणाला नमन नारायण ब्रह्मदेवाला वर देण्यास उद्युक्त तपस्सामर्थ्य ज्ञान देण्याला अधिकारी कोण आत्मज्ञान चार श्लोकांत नारायणानें शब्दबद्ध केलें. माया म्हणजे काय ? छाया माया यांचे नाते छाया व माया सदगुरुचरणसेवेनें मायेचा निरास होईल श्रोत्यांकडून ग्रंथाची स्तुति माझी प्राप्ति कोणाला होत नाहीं ? व्यतिरेकाचें लक्षण या मताचें सामर्थ्य समाधि म्हणजे काय ? ब्रह्मदेव अहंकारशून्य पूर्णबोधयुक्त झाला गुरुचें लक्षण चार श्लोकांत ब्रह्मदेवाला सुखी केलें ब्रह्मदेव सृष्टी करण्यास पात्र झाला जनार्दनकृपेनेंच आपणांस ही कथा श्रोत्यांना सांगता आली - एकनाथ ब्रह्मदेवाला प्रजापति कां म्हणतात ? पितृसेवेनें नारद ज्ञानी झाले भागवताची दहा लक्षणें सांगून ब्रह्मदेवानें नारदाला ज्ञानी केले भागवताची दहा लक्षणें नारद ब्रह्मज्ञानी झाल्यामुळें ब्रह्मदेवानें आनंदानें त्याला आपली ब्रह्मवीणा दिली गुरुकृपेशिवाय इतर साधनें व्यर्थ अशा अनुतापी व्यासांना नारदांचें दर्शन होतें श्रीव्यासांनीं आपला पुत्र शुकयोगींद्र यांना आपल्यासारखेंच ‘ ज्ञानी ’ केले ब्राह्मणाचें सामर्थ्य राजा परीक्षितीची योग्यता संताकडे क्षमायाचना भागवत सार