श्रीविठ्ठल व पुंडलिक यांचा संवाद
१.
पुंडलीकालागुनी ह्मणे पांडुरंग । सखा जीवलग तूंची माझा ॥१॥
न पाहासी वास बोलसी उदास । सांडोनियां आस सर्व-स्वाची ॥२॥
वैकुंठ सोडोनी आलों तुजपाशीं । कां गा न बोलसी भक्तराया ॥३॥
पितृभजनाचा झालासी अधिकारी । केली बा पायरी वैकुंठासी ॥४॥
भाग बापा कांहीं आवडे तें घेंई । मज वाटतें ह्लदयीं घालावाची ॥५॥
नामा म्हणे देवा स्वामि मुगुटमणी । उभा कर ठेवुनी कटीवरी ॥६॥
२.
सांडुनी वैकुंठ न धरत पातलों । तुज भेटावया आलों पुंडलिका ॥१॥
प्रीतीचा वोरसू ह्लदयीं दाटला । नुठेचि कां वहिला आलिंगना ॥२॥
भक्त शिरोमणी आमचा जीवलग । म्हणे पांडुरंग पुंडलिका ॥३॥
स्फुरती भुजादंड आणि वक्षस्थळ । हरुषें नयनक-मळ विकासलें ॥४॥
आनंदें रोमांच उद्भवले आंगीं । क्षेमा देई वेगीं भक्ताराया ॥५॥
मज नामरूप तुमचेनी संभ्रमें । केलीं जन्म कर्में असंख्यात ॥६॥
तुमचीया आवडी असे म्यां विकिला । सांग कोण्या बोला रुसलासी ॥७॥
ह्लदयींचें निजगुज सांगरे सकळीक । तेणें मज सुख होईल जीवा ॥८॥
परतोनियां दृश्टि पाहें आळूमाळ । तेणें हरेल सकळ श्रम माझा ॥९॥
ऐसा भक्तजनवत्सलू भक्तांचा विसावा । भक्तांचिया भावा भाळलासे ॥१०॥
कटावरी दोनी हात उभा पुंडलिका द्बारीं । नामया स्वामी हरि विनवीतसे ॥११॥
३.
एक वेळ भेटी आलों भक्तराया । स्फुरति माझ्या बाह्या क्षेमालागीं ॥१॥
ऊठ पुंडलिका परतोनियां पाहें । जीवींचें आर्त काय सांग मज ॥२॥
जीवाचीं पारणीं फेडीं डोळ्यांची । वास श्रीमुखाची पाहूं देंइ ॥३॥
हेंची आर्त धरोनी आलों असें जीवीं । तें तूं सर्व पुरवीं भक्ताराया ॥४॥
नामयाचा स्वामि कृपेचा कोंवळा । ह्मणऊनि उतावळा भक्तालागीं ॥५॥
४.
माझिया पितयाची होईल निद्राभंग । न घडे प्रसंग बोलायाचा ॥१॥
क्षण एक मौन धरूनियां रहा । शरणागत पहा कृपादृष्टी ॥२॥
करूनि निर्धार आलेली जेणें भावें । जतन करावें वचन देवा ॥३॥
नच जावें देवा माझे गांवेहूनी । मागतों प्रार्थुनी हेंचि तुम्हां ॥४॥
माझें सुख पहावें मागेन तें द्यावें । माझे गांवीं व्हावें अधिपती ॥५॥
नामयाचा स्वामी भक्तीसी भुलला । पुंडलीकें राहविला पंढरीये ॥६॥
५.
तंव पुडलिक पुढारला । कर जोडिनियां वदला । म्हणे वेदादिकां अबोला । तुझिया स्वरूपाचा ॥१॥
तो तूं प्रगट श्रीरंगा । येऊनि आमुच्या लोभा । स्थिर राहूनि चंद्रभागा । भक्तजनां तारीसी ॥२॥
नेणों कोण भक्तपण । नेणों तुमचें महीमान । कोणे जन्मीं साधन । कोण केलें हें नेणवे ॥३॥
नीरे भीवरे संगमीं । चंद्रभागेचे उगमीं । वेणुनाद परब्रह्मीं । गोपाळ गजरें गर्जती ॥४॥
तरी स्वामी दीनदयाळा । महाविष्णु गा गोपाळा । भक्तालागीं कृपाळा । तारावया तयासी ॥५॥
माझें करोनिया मीस । वास केला युगे अठ्ठावीस । करूनियां रहीवास । माझे भक्ति लाधलासी ॥६॥
तूं नीयंता ईश्वरमूर्ती । सकळा गोसांवी श्रीपती । तुजवांचूनि नेणें मती । दयामूर्ति परब्रह्म ॥७॥
नामा म्हणे पुंडलिकें । ऐसें स्तवन केलें निकें । तंव म्हणितलें पुण्य श्लोकें । पुरे पुरे करीं आतां ॥८॥
६.
ह्मणे पुंडलीक देवा शिरोमणी । परिसावी विनवणी एक माझी ॥१॥
संसारबंधन तोडींरे दारुण । हें एक मागणें तुजपाशीं ॥२॥
ऋद्धि सिद्धि मोक्ष संपत्ति विलास । सांडियेली आस त्यांची जीवें ॥३॥
पंच महापातकी विश्वासघातकी । त्यांसी यमादिकीं गांजियलें ॥४॥
ऐसिया पतीत करींरे सनाथ । पुरवीं माझें आर्त पंढरिराया ॥५॥
हेंचि माझें काज अंतरींचें गुज । उद्धरीं सहज सहज महादोषी ॥६॥
नामा ह्मणे वर दिला नारायणें । विठठलदर्शनें मोक्ष जीवा ॥७॥
पुंडलीकालागुनी ह्मणे पांडुरंग । सखा जीवलग तूंची माझा ॥१॥
न पाहासी वास बोलसी उदास । सांडोनियां आस सर्व-स्वाची ॥२॥
वैकुंठ सोडोनी आलों तुजपाशीं । कां गा न बोलसी भक्तराया ॥३॥
पितृभजनाचा झालासी अधिकारी । केली बा पायरी वैकुंठासी ॥४॥
भाग बापा कांहीं आवडे तें घेंई । मज वाटतें ह्लदयीं घालावाची ॥५॥
नामा म्हणे देवा स्वामि मुगुटमणी । उभा कर ठेवुनी कटीवरी ॥६॥
२.
सांडुनी वैकुंठ न धरत पातलों । तुज भेटावया आलों पुंडलिका ॥१॥
प्रीतीचा वोरसू ह्लदयीं दाटला । नुठेचि कां वहिला आलिंगना ॥२॥
भक्त शिरोमणी आमचा जीवलग । म्हणे पांडुरंग पुंडलिका ॥३॥
स्फुरती भुजादंड आणि वक्षस्थळ । हरुषें नयनक-मळ विकासलें ॥४॥
आनंदें रोमांच उद्भवले आंगीं । क्षेमा देई वेगीं भक्ताराया ॥५॥
मज नामरूप तुमचेनी संभ्रमें । केलीं जन्म कर्में असंख्यात ॥६॥
तुमचीया आवडी असे म्यां विकिला । सांग कोण्या बोला रुसलासी ॥७॥
ह्लदयींचें निजगुज सांगरे सकळीक । तेणें मज सुख होईल जीवा ॥८॥
परतोनियां दृश्टि पाहें आळूमाळ । तेणें हरेल सकळ श्रम माझा ॥९॥
ऐसा भक्तजनवत्सलू भक्तांचा विसावा । भक्तांचिया भावा भाळलासे ॥१०॥
कटावरी दोनी हात उभा पुंडलिका द्बारीं । नामया स्वामी हरि विनवीतसे ॥११॥
३.
एक वेळ भेटी आलों भक्तराया । स्फुरति माझ्या बाह्या क्षेमालागीं ॥१॥
ऊठ पुंडलिका परतोनियां पाहें । जीवींचें आर्त काय सांग मज ॥२॥
जीवाचीं पारणीं फेडीं डोळ्यांची । वास श्रीमुखाची पाहूं देंइ ॥३॥
हेंची आर्त धरोनी आलों असें जीवीं । तें तूं सर्व पुरवीं भक्ताराया ॥४॥
नामयाचा स्वामि कृपेचा कोंवळा । ह्मणऊनि उतावळा भक्तालागीं ॥५॥
४.
माझिया पितयाची होईल निद्राभंग । न घडे प्रसंग बोलायाचा ॥१॥
क्षण एक मौन धरूनियां रहा । शरणागत पहा कृपादृष्टी ॥२॥
करूनि निर्धार आलेली जेणें भावें । जतन करावें वचन देवा ॥३॥
नच जावें देवा माझे गांवेहूनी । मागतों प्रार्थुनी हेंचि तुम्हां ॥४॥
माझें सुख पहावें मागेन तें द्यावें । माझे गांवीं व्हावें अधिपती ॥५॥
नामयाचा स्वामी भक्तीसी भुलला । पुंडलीकें राहविला पंढरीये ॥६॥
५.
तंव पुडलिक पुढारला । कर जोडिनियां वदला । म्हणे वेदादिकां अबोला । तुझिया स्वरूपाचा ॥१॥
तो तूं प्रगट श्रीरंगा । येऊनि आमुच्या लोभा । स्थिर राहूनि चंद्रभागा । भक्तजनां तारीसी ॥२॥
नेणों कोण भक्तपण । नेणों तुमचें महीमान । कोणे जन्मीं साधन । कोण केलें हें नेणवे ॥३॥
नीरे भीवरे संगमीं । चंद्रभागेचे उगमीं । वेणुनाद परब्रह्मीं । गोपाळ गजरें गर्जती ॥४॥
तरी स्वामी दीनदयाळा । महाविष्णु गा गोपाळा । भक्तालागीं कृपाळा । तारावया तयासी ॥५॥
माझें करोनिया मीस । वास केला युगे अठ्ठावीस । करूनियां रहीवास । माझे भक्ति लाधलासी ॥६॥
तूं नीयंता ईश्वरमूर्ती । सकळा गोसांवी श्रीपती । तुजवांचूनि नेणें मती । दयामूर्ति परब्रह्म ॥७॥
नामा म्हणे पुंडलिकें । ऐसें स्तवन केलें निकें । तंव म्हणितलें पुण्य श्लोकें । पुरे पुरे करीं आतां ॥८॥
६.
ह्मणे पुंडलीक देवा शिरोमणी । परिसावी विनवणी एक माझी ॥१॥
संसारबंधन तोडींरे दारुण । हें एक मागणें तुजपाशीं ॥२॥
ऋद्धि सिद्धि मोक्ष संपत्ति विलास । सांडियेली आस त्यांची जीवें ॥३॥
पंच महापातकी विश्वासघातकी । त्यांसी यमादिकीं गांजियलें ॥४॥
ऐसिया पतीत करींरे सनाथ । पुरवीं माझें आर्त पंढरिराया ॥५॥
हेंचि माझें काज अंतरींचें गुज । उद्धरीं सहज सहज महादोषी ॥६॥
नामा ह्मणे वर दिला नारायणें । विठठलदर्शनें मोक्ष जीवा ॥७॥