Get it on Google Play
Download on the App Store

जातककथासंग्रह भाग ३ रा 26

राजा मृगपुच्छाच्या साहाय्यानें त्या कर्दमरूपी वैतरणीतून मोठ्या कष्टानें बाहेर पडला. बराच वेळ चिखल तुडवण्यांत घालविल्यामुळें तो फार श्रांत झाला होता व आपण कोणत्या दिशेनें आलों याचें देखील त्याला भान राहिलें नाहीं. तो क्षणभर निश्चेष्ट होऊन पडला व पुनः थोडा भानावर येऊन बोधिसत्त्वाला म्हणाला, ''भो मृगराज, तूं मोठा कारुणिक आहेस. तूं मला जर माझे लोक आहेत तें ठिकाण दाखवशील तर मला या पंकांतून उद्धरल्याचें सार्थक होईल. नपेक्षां या जंगलांत भटकतां भटकतां क्लांत होऊन मी मरण पावेन.''

बोधिसत्त्वानें त्याला आपल्या पाठीवर बसवून सैन्याच्या जवळ आणून सोडिलें व सैन्याला कळूं न देतां तो पुनः जंगलांत शिरला. राजानेंहि घडलेली गोष्ट कोणाला कळूं दिली नाहीं. तथापि, राजधानींत सुखरूप पोहोंचल्यावर पहांटेला उठून तो नित्य बोधिसत्त्वाचें व त्याच्या करुणामय वर्तनाचें पद्यबंधनानें स्तवन करीत असे.

एके दिवशीं त्याचा पुरोहित कांहीं कामानिमित्त पहांटेला राजवाड्यांत आला होता व राजा आपल्या शयनमंदिरांतून बाहेर येण्याची तो वाट पहात उभा राहिला होता. इतक्यांत शरभमृगाच्या करुणामय कृत्याचें राजानें केलेलें स्तवन पुरोहिताच्या कानीं पडलें व राजा शयनमंदिरांतून बाहेर आल्यावर तो म्हणाला, ''महाराज, प्रातःकालीं आपणावर उपकार करणार्‍या शरभमृगाची आठवण झाली काय ?''

राजा म्हणाला, ''ही गोष्ट तुम्हास कशी समजली ? अरण्यांत तुम्ही लपून घडलेला प्रकार पाहिला कीं काय ? किंवा तुम्हाला एखादी देवता प्रसन्न असली पाहिजे, अथवा दुसर्‍याचें चित्त जाणण्याचें तुम्हास सामर्थ्य असलें पाहिजे.''

पुरोहित म्हणाला, ''यापैकीं कांहीं नाहीं. आपण केलेलें मृगराजाचें स्तवन ऐकून घडलेल्या प्रकाराचें मला अनुमान करतां आलें.''

राजानें इत्थंभूत वर्तमान पुरोहिताला सांगितलें तेव्हां राजाच्या कृतज्ञतेची कसोटी पहाण्याविषयीं पुरोहिताचें मन अत्यंत उत्सुक झालें. त्याला इंद्र प्रसन्न होता अशी आख्यायिका आहे.

एके दिवशीं राजाबरोबर तोहि शिकारीस गेला व इंद्राच्या सामर्थ्यानें त्यानें शरभमृगाला राजाच्या समोर उभे केलें आणि तो राजाला म्हणाला, ''महाराज, ज्या मृगानें तुम्हाला दवडींत नेऊन पंकांत पाडलें तो हा मृग समोर उभा आहे. याच्यावर आपलें शरसंधान चालूं करा.''

राजा म्हणाला, ''भो ब्राह्मण, हाच तो शरभमृग हें मी पुरें ओळखतों. परंतु ज्याअर्थी त्यानें मला पंकांतून उद्धरलें त्याअर्थी त्याच्यावर बाण टाकणें अत्यंत गैरशिस्त आहे असें मी समजतों.''

ब्राह्मण म्हणाला, ''महाराज, हा मृग नसून असुर आहे आणि याला मारिलें असतां तूं स्वर्गास जाशील. पण जर अशा वेळीं आपलें कर्तव्य सोडून याच्यावर बाण सोडणार नाहींस तर पुत्रदारांसह तूं यमाच्या वैतरणीप्रत जाशील.''

हें ऐकून राजा म्हणाला, ''मी आणि माझें कुटुंब एवढेंच नव्हें तर माझें सर्व राष्ट्र जरी वैतरणीत जाऊन पडलें तरी मला प्राणदान देणार्‍या या मृगावर मी शरसंधान धरणार नाहीं. त्यानें मला पळवून नेलें हें म्हणणें बरोबर नाहीं. तो केवळ आपला जीव बचावण्यासाठीं पळाला व माझ्या अज्ञानामुळें मी जाऊन पंकांत रुतलों. पण त्यानें शत्रुभाव विसरून जाऊन माझा उद्धार केला ही गोष्ट विसरतां येण्यासारखीं नाहीं. आणि जाणून बुजून मी कधींहि कृतघ्न होणार नाहीं.''

तें ऐकून पुरोहित म्हणाला, ''महाराज, तूं हें राज्य चिरकाल कर व पुत्रदारासह सदोदित तुझी अभिवृद्धि असो आणि याप्रमाणें सर्वदैव कृतज्ञताधर्म पालन करून व न्यायनीतीनें राज्य चालवून सर्व अतिथींचा योग्य मान ठेवून मरणोत्तर स्वर्गवास संपादन कर.'' ब्राह्मणानें असा आशीर्वाद दिल्यावर इंद्रहि तेथें प्रकट झाला व त्यानें राजाची प्रशंसा करून त्याला आशीर्वाद दिला.

जातक कथासंग्रह

धर्मानंद कोसंबी
Chapters
जातक कथासंग्रह 1 जातक कथासंग्रह 2 जातक कथासंग्रह 3 प्रस्तावना 1 प्रस्तावना 2 प्रस्तावना 3 प्रस्तावना 4 प्रस्तावना 5 प्रस्तावना 6 प्रस्तावना 7 प्रस्तावना 8 प्रस्तावना 9 प्रस्तावना 10 प्रस्तावना 11 जातककथासंग्रह भाग १ ला 1 जातककथासंग्रह भाग १ ला 2 जातककथासंग्रह भाग १ ला 3 जातककथासंग्रह भाग १ ला 4 जातककथासंग्रह भाग १ ला 5 जातककथासंग्रह भाग १ ला 6 जातककथासंग्रह भाग १ ला 7 जातककथासंग्रह भाग १ ला 8 जातककथासंग्रह भाग १ ला 9 जातककथासंग्रह भाग १ ला 10 जातककथासंग्रह भाग १ ला 11 जातककथासंग्रह भाग १ ला 12 जातककथासंग्रह भाग १ ला 13 जातककथासंग्रह भाग १ ला 14 जातककथासंग्रह भाग १ ला 15 जातककथासंग्रह भाग १ ला 16 जातककथासंग्रह भाग १ ला 17 जातककथासंग्रह भाग १ ला 18 जातककथासंग्रह भाग १ ला 19 जातककथासंग्रह भाग १ ला 20 जातककथासंग्रह भाग १ ला 21 जातककथासंग्रह भाग १ ला 22 जातककथासंग्रह भाग १ ला 23 जातककथासंग्रह भाग १ ला 24 जातककथासंग्रह भाग १ ला 25 जातककथासंग्रह भाग १ ला 26 जातककथासंग्रह भाग १ ला 27 जातककथासंग्रह भाग १ ला 28 जातककथासंग्रह भाग १ ला 29 जातककथासंग्रह भाग १ ला 30 जातककथासंग्रह भाग १ ला 31 जातककथासंग्रह भाग १ ला 32 जातककथासंग्रह भाग १ ला 33 जातककथासंग्रह भाग १ ला 34 जातककथासंग्रह भाग १ ला 35 जातककथासंग्रह भाग १ ला 36 जातककथासंग्रह भाग १ ला 37 जातककथासंग्रह भाग १ ला 38 जातककथासंग्रह भाग १ ला 39 जातककथासंग्रह भाग १ ला 40 जातककथासंग्रह भाग १ ला 41 जातककथासंग्रह भाग १ ला 42 जातककथासंग्रह भाग १ ला 43 जातककथासंग्रह भाग १ ला 44 जातककथासंग्रह भाग १ ला 45 जातककथासंग्रह भाग १ ला 46 जातककथासंग्रह भाग १ ला 47 जातककथासंग्रह भाग १ ला 48 जातककथासंग्रह भाग १ ला 49 जातककथासंग्रह भाग १ ला 50 जातककथासंग्रह भाग १ ला 51 जातककथासंग्रह भाग १ ला 52 जातककथासंग्रह भाग १ ला 53 जातककथासंग्रह भाग १ ला 54 जातककथासंग्रह भाग १ ला 55 जातककथासंग्रह भाग १ ला 56 जातककथासंग्रह भाग १ ला 57 जातककथासंग्रह भाग १ ला 58 जातककथासंग्रह भाग १ ला 59 जातककथासंग्रह भाग १ ला 60 जातककथासंग्रह भाग १ ला 61 जातककथासंग्रह भाग १ ला 62 जातककथासंग्रह भाग १ ला 63 जातककथासंग्रह भाग १ ला 64 जातककथासंग्रह भाग १ ला 65 जातककथासंग्रह भाग १ ला 66 जातककथासंग्रह भाग १ ला 67 जातककथासंग्रह भाग १ ला 68 जातककथासंग्रह भाग १ ला 69 जातककथासंग्रह भाग १ ला 70 जातककथासंग्रह भाग १ ला 71 जातककथासंग्रह भाग १ ला 72 जातककथासंग्रह भाग १ ला 73 जातककथासंग्रह भाग १ ला 74 जातककथासंग्रह भाग १ ला 75 जातककथासंग्रह भाग १ ला 76 जातककथासंग्रह भाग १ ला 77 जातककथासंग्रह भाग १ ला 78 जातककथासंग्रह भाग १ ला 79 जातककथासंग्रह भाग १ ला 80 जातककथासंग्रह भाग १ ला 81 जातककथासंग्रह भाग १ ला 82 जातककथासंग्रह भाग १ ला 83 जातककथासंग्रह भाग १ ला 84 जातककथासंग्रह भाग १ ला 85 जातककथासंग्रह भाग १ ला 86 जातककथासंग्रह भाग १ ला 87 जातककथासंग्रह भाग १ ला 88 जातककथासंग्रह भाग १ ला 89 जातककथासंग्रह भाग १ ला 90 जातककथासंग्रह भाग १ ला 91 जातककथासंग्रह भाग १ ला 92 जातककथासंग्रह भाग १ ला 93 जातककथासंग्रह भाग १ ला 94 जातककथासंग्रह भाग १ ला 95 जातककथासंग्रह भाग १ ला 96 जातककथासंग्रह भाग १ ला 97 जातककथासंग्रह भाग १ ला 98 जातककथासंग्रह भाग १ ला 99 जातककथासंग्रह भाग १ ला 100 जातककथासंग्रह भाग १ ला 101 जातककथासंग्रह भाग १ ला 102 जातककथासंग्रह भाग १ ला 103 जातककथासंग्रह भाग १ ला 104 जातककथासंग्रह भाग १ ला 105 जातककथासंग्रह भाग १ ला 106 जातककथासंग्रह भाग १ ला 107 जातककथासंग्रह भाग १ ला 108 जातककथासंग्रह भाग १ ला 109 जातककथासंग्रह भाग १ ला 110 जातककथासंग्रह भाग १ ला 111 जातककथासंग्रह भाग १ ला 112 जातककथासंग्रह भाग १ ला 113 जातककथासंग्रह भाग १ ला 114 जातककथासंग्रह भाग १ ला 115 जातककथासंग्रह भाग १ ला 116 जातककथासंग्रह भाग १ ला 117 जातककथासंग्रह भाग १ ला 118 जातककथासंग्रह भाग १ ला 119 जातककथासंग्रह भाग १ ला 120 जातककथासंग्रह भाग १ ला 121 जातककथासंग्रह भाग १ ला 122 जातककथासंग्रह भाग १ ला 123 जातककथासंग्रह भाग १ ला 124 जातककथासंग्रह भाग १ ला 125 जातककथासंग्रह भाग १ ला 126 जातककथासंग्रह भाग १ ला 127 जातककथासंग्रह भाग १ ला 128 जातककथासंग्रह भाग १ ला 129 जातककथासंग्रह भाग १ ला 130 जातककथासंग्रह भाग १ ला 131 जातककथासंग्रह भाग १ ला 132 जातककथासंग्रह भाग १ ला 133 जातककथासंग्रह भाग १ ला 134 जातककथासंग्रह भाग १ ला 135 जातककथासंग्रह भाग १ ला 136 जातककथासंग्रह भाग १ ला 137 जातककथासंग्रह भाग १ ला 138 जातककथासंग्रह भाग २ रा 1 जातककथासंग्रह भाग २ रा 2 जातककथासंग्रह भाग २ रा 3 जातककथासंग्रह भाग २ रा 4 जातककथासंग्रह भाग २ रा 5 जातककथासंग्रह भाग २ रा 6 जातककथासंग्रह भाग २ रा 7 जातककथासंग्रह भाग २ रा 8 जातककथासंग्रह भाग २ रा 9 जातककथासंग्रह भाग २ रा 10 जातककथासंग्रह भाग २ रा 11 जातककथासंग्रह भाग २ रा 12 जातककथासंग्रह भाग २ रा 13 जातककथासंग्रह भाग २ रा 14 जातककथासंग्रह भाग २ रा 15 जातककथासंग्रह भाग २ रा 16 जातककथासंग्रह भाग २ रा 17 जातककथासंग्रह भाग २ रा 18 जातककथासंग्रह भाग २ रा 19 जातककथासंग्रह भाग २ रा 20 जातककथासंग्रह भाग २ रा 21 जातककथासंग्रह भाग २ रा 22 जातककथासंग्रह भाग २ रा 23 जातककथासंग्रह भाग २ रा 24 जातककथासंग्रह भाग २ रा 25 जातककथासंग्रह भाग २ रा 26 जातककथासंग्रह भाग २ रा 27 जातककथासंग्रह भाग २ रा 28 जातककथासंग्रह भाग २ रा 29 जातककथासंग्रह भाग २ रा 30 जातककथासंग्रह भाग २ रा 31 जातककथासंग्रह भाग २ रा 32 जातककथासंग्रह भाग २ रा 33 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 1 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 2 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 3 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 4 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 5 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 6 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 7 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 8 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 9 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 10 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 11 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 12 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 13 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 14 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 15 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 16 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 17 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 18 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 19 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 20 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 21 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 22 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 23 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 24 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 25 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 26 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 27 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 28 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 29 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 30 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 31 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 32 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 33 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 34 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 35 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 36 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 37 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 38 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 39 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 40 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 41 जातककथासंग्रह भाग ३ रा 42