Get it on Google Play
Download on the App Store

शिवचरित्रमाला भाग १०९ पुरुषार्थी महत्त्वाकांक्षा.

होय. फक्त साठच सैनिकांच्यानिशी कोंडाजी पन्हाळ्याकडे निघाला. आता मात्र कमाल झाली. फक्त साठ हत्यारबंद ? पन्हाळ्यावर होते आदिलशाहीचे जवळजवळ दोन हजार हशम. पूर्वी (दि. १६ जाने. १६६६ ) प्रत्यक्ष महाराजांनी आपल्या सुमारे तीन हजार मावळ्यांनिशी पूवेर्च्या बाजूने पन्हाळ्यावर मुसंडी मारली होती. ती साधली नाही.

फार मोठी हानी पत्करून त्यांना माघार घ्यावी लागली. फार पूवीर् इ. १६६० ( मार्च ते सप्टेंबर) सिद्दी जौहराने पन्हाळ्याला केवढा प्रचंड गराडा घातला होता , आठवतो ना! त्याही वेळी जौहरला गड फोडता आला नाही. अशी या पन्हाळ्याची ताकद. त्या पन्हाळ्यावर आता कोंडाजी अवघी साठ मनगटं घेऊन चाल करणार होता! आश्चर्य. कोंडाजीने मागे ठेवलेली मराठी टोळी गडापासून सुमारे आठ कि.मी. वर बांदिवडे गाव अन् नवरानवरीचा डोंगर यांच्या जवळपास ठेवली असावी.

कोंडाजी निघाला. त्याच्या साठांच्या मुठीत हत्यारं होतीच शिवाय अनेकांच्यापाशी कणेर् होते. कर्णा म्हणजे धोत्र्याच्या फुलासारखे किंवा सनईच्या आकारासारखे सुमारे पाच-सहा फूट लांबीचे पितळी वाद्य. शिंगासारखेच ते फुंकायचे. त्याचा आवाज भोम् भोम् भोम् भोम् भोम् असा होतो. हे रणवाद्यच आहे. याला भेरी असेही म्हणतात. आवाज मोठा होतो. अंगावर शहारे आणणारा.

अगदी योजून कोंडाजीने हे कर्णे बरोबर घेतले त्याने मागच्या आपल्या टोळीला राखीव फौजेसारखे ( रिर्झव्ह फोर्स) ठेवले. जणू अंधार पोखरीत कोंडाजी पन्हाळगडाच्या दक्षिण बाजूकडे निघाला. घडीभरात पोहोचला. समोर अंधारात पन्हाळा काळाकभिन्न दिसत होता. सरळ कडा. आपल्या सैनिकांना सर्व सूचना आणि इशारे त्याने देऊन ठेवले होते. कोंडाजीने तो कडा चढावयास सुरुवात केली. मागोमाग साठांची माळही हातापायांच्या बोटांचा खाचीकपारीत उपयोग करून वर चढू लागली. हा हा म्हणता साठांची ही ‘ प्रचंड फौज ‘ गडाच्या माथ्यावर पोहोचली. या बाजूला गडावर शाही हशमांचे पहारेच नव्हते. गड सुसरीसारखा सुस्तावला होता. सर्वजण वर पोहोचल्यावर ठरविल्याप्रमाणे कोंडाजीने गडाच्या मुख्य म्हणजे पूर्व बाजूस हल्ला चढविण्यासाठी आपल्या लोकांना , विशेषत: कणेर्वाल्या अनेक हशमांना इशारा केला , फुंका. फुंका. म्हणून कर्णे फुंकण्याचा.

फुंका ? अहो गडावर दोन हजार माणसांचा शत्रू. अन् कोंडाजी आपल्या साठांना म्हणतोय फुंका , फुंका ? अन् मग त्या दोन हजारांनी फुंकलं तर ? पण कोंडाजीचा शवच अतोनात धाडसी आणि कणेर् वाजायला सुरुवात झाली. बाकीचे सैनिकही गर्जू लागले , हर हर महादेव! हर हर महादेव! ज्योतिबाचा चांगभलं! तुळजाभवानी की जय! येळकोट येळकोट जयमल्हार! आणि हे सारे मराठे गडावरच्या दिसेल त्या अन् असेल तिथल्या शत्रू सैनिकांवर वादळासारखे तुटून पडले. आवाज भणाणत होता. गर्जना टिपेला जात होत्या. गड खडबडून उठला. या अचानक आलेल्या हल्ल्याने ते गोंधळलेच. भर रात्री वाद्य वाजवीत गनीम गडात घुसला तरी कसा ? आवाज तर फार मोठा होतोय. म्हणजे मराठे आहेत तरी किती ? या साऱ्याच शंकांनी शत्रूचं सैन्य गडबडलं. कापाकापी जत्रेसारखी सुरू झाली. एकच बेशिस्त गोंधळ अन् पळापळ सुरू झाली. गडाचा किल्लेदार बाबूखान एका इमारतीच्या दुसऱ्या मजल्यावर निर्धास्त आरामात होता. त्याला हा अचानक उडालेला गोंधळ आणि र्कण्यांच्या आवाज ऐकू आला. तो उठला. महालाच्या झरोक्यातून बाहेर डोकावला. आणि त्याने मोठमोठ्याने ओरडून विचारायला सुरुवात केली.

‘ कौन सिंग फुंकता है ? कौन ? कौन ?’

आता कोण सांगणार. शत्रू आलाय हे उघड होतं. स्वत: बाबूखान हत्यारानिशी त्या हवेलीतून धावत सुटला. अन् युद्धाच्या गदीर्वर तो आला. झुंजू लागला.

याचवेळी गडाचा मुख्य सबनीस नागो पंडित गडावर प्रारंभी झुंजत होता. पण तो मराठ्यांचा आवेश पाहून त्या अंधारात तो गडबडलाच. त्याला आणि खरं म्हणजे सर्वच बादशाही सैनिकांना वाटू लागलं की , मराठे संख्येनं खूप असावेत. नागो पंडित तर पळतच सुटला. एकटाच नव्हे तर आपल्याबरोबरचा सारा शाही सैनिकांचा जमाव घेऊन पळत सुटला. सुमारे चारशे सैनिक त्याच्याबरोबर होते. हा नागोबा आपल्या सैनिकांना उद्देशून ओरडत होता , ‘ पळा , पळा , गनीम अफाट आहे. जीव वाचवा. पळा. ‘

याचा परिणाम बाकीच्याही असंख्य सैनिकांवर झाला. तेही पळत सुटले , गडाच्या पूर्व दरवाजाकडे. ऐन रणांगणात गडावरच्या तोफांचा उपयोग अशावेळी कसा करणार अन् कोण करणार.

आता गाठ पडली कोंडाजीची बाबूखानाशी. बाबूखानशाही इमानाने लढत होता. या साऱ्या अचानक प्रकाराने त्याची मनस्थिती आता केवळ लढता लढता मरायचेच असं ठरविल्यासारखी झाली होती. आपली शाही फौज सावरून मराठ्यांवर हल्ला करावा हे जमणे आता केवळ अशक्य होते. या अचानक हल्ल्याचा म्हणजेच गनिमी काव्यातील ‘ सरप्राईज अॅटॅक ‘ चा हा अचूक परिणाम. कोंडाजीला साधला होता. बाबूखानाच्या दुदैर्वी अन् कमनशिबी किल्लेदारीवर कोसळला होता. त्यातच त्याच्या इमानी पण दुदैर्वी नशिबाने घात केला. बाबूखान कोंडाजी फर्जंदाच्या हातून ठार मारला गेला.

ठरले होते त्याचप्रमाणे कोंडाजीचे डाव सर होत गेले. आता तो आणि त्याचे साथीदार मराठे मोठमोठ्याने ओरडून शत्रू सैनिकांना दरडावून म्हणू लागले , ‘ हत्यारं टाका. नाहीतर आमची मागून फार मोठी मराठी फौज येतेच आहे. तुम्हा सर्वांची कत्तल उडेल. मुकाट हत्यारं टाका. ‘

या साऱ्या प्रकारचा परिणाम शत्रूवर झालाच. त्यांचा किल्लेदारही पडला होता. आणि ते सैनिक खरोखरच हत्यारं टाकून शरण येऊ लागले. निशस्त्र झालेल्या सैनिकांचीही संख्या या साठांच्या मानाने खूपच होती का! तरीही हत्यारं टाकून अंधारात ते बाजूला झाले. त्यांच्या नशिबी अंधारच होता. पन्हाळगड काबीज झाला होता.

मागे ठेवलेली दोनशेचाळीस मराठ्यांची ‘ प्रचंड ‘ फौज निरोप जाताच पन्हाळगडावर आली.

उजाडत गेले आणि मग निशस्त्र झालेल्या पण मोठ्या संख्येने असलेल्या या हतबल शाही हशमांना दिसून आले की , मूठभर लोकांनी आपला फजितवाडा केला. आपल्याला बावळट बनविले. किल्ला पूर्णपणे कब्जात आला होता. झेंडे लागले होते. कणेर् वाजतच होते. कोंडाजीने रायगडाकडे ही विजयाची बातमी कळविण्यासाठी महाराजांकडे घोडेस्वार पिटाळला.

केवढी युक्तीबाज शक्ती कोंडाजीने दाखविली. अवघ्या , ‘ साठी लोकांनसी कोंडाजी फर्जंदाने भेदेकरोन पन्हाळा कब्जा केला. ‘ हे गनिमी काव्याचे बळ. हे स्वराज्यनिष्ठेचे बळ. हे महत्त्वाकांक्षेचे बळ. खरोखरच या महत्त्वाकांक्षेपुढे ते उंच उंच गगन ठेंगणे पडत होते. आजच्या काळातल्या अग्निबाणासारखे ते सुसाट सुटून ग्रहनक्षत्रांचा वेध घेऊ पाहात होते.

-बाबासाहेब पुरंदरे

राजे शिवछत्रपती Shivaji Maharaj

गणेश पावले
Chapters
ते आम्ही---! शिवकालीन दिनविशेष छातीठोक काव्य.. गर्व बाळगा वाचताना. शिवचरित्रमाला भाग १ अन् पुण्याचं परगण्यासकट रूप पालटू लागलं! शिवचरित्रमाला भाग २ संजीवनी लाभू लागली… शिवचरित्रमाला भाग ३ स्वराज्य हवे की बाप हवा? शिवचरित्रमाला भाग ४ झडप बहिरी ससाण्याची… शिवचरित्रमाला भाग ५ यह तो पत्थरों की बौछार है! शिवचरित्रमाला भाग ६ तडाखे शक्तियुक्तिचे बैसले शाही तख्ताला! शिवचरित्रमाला भाग ७ तीर्थरुपांच्या अपमानाचे आम्ही वेढे घेऊ! शिवचरित्रमाला भाग ८ ‘आपले भयंकर वैरी आहेत, अज्ञान आणि आळस!’ शिवचरित्रमाला भाग ९ चंदग्रहण शिवचरित्रमाला भाग १० क्रांती प्रथम काळजांत व्हावी लागते. शिवचरित्रमाला भाग ११ राजकारण उदंड करावे,परि कळोचि न द्यावे! शिवचरित्रमाला भाग १२ पुढचे पाऊल पुढेच पडेल. शिवचरित्रमाला भाग १३ आलं उधाण दर्याला. शिवचरित्रमाला भाग १४ मराठियांची पोरं आम्ही भिणार नाही मरणाला शिवचरित्रमाला भाग १५ कठीण नाही ते व्रत कसलं? शिवचरित्रमाला भाग १६ हे चारित्र्य दधीचीचे, हे चारित्र्य मावळ्यांचे शिवचरित्रमाला भाग १७ महाराजांचे राजकारण म्हणजे बुद्धिबळाचाच डाव. शिवचरित्रमाला भाग १८ सश्रद्ध, पण सावधान असावे! शिवचरित्रमाला भाग १९ आकांक्षांना पंख विजेचे. शिवचरित्रमाला २० आता थांबायला आणि थबकायला सवडच नाही. शिवचरित्रमाला भाग २१ रात्रंदिन आम्हा युद्धाचा प्रसंग! शिवचरित्रमाला भाग २२ अजगरांचे विळखे. शिवचरित्रमाला भाग २३ शक्ति युक्ति एकवटुनि कार्य साधिती. शिवचरित्रमाला भाग २४ अवघे मराठेच! तलहातावरी सीर घेऊनी झुंजले. शिवचरित्रमाला भाग २५ तुका म्हणे येथे… येऱ्या गबाळ्याचे काम नोहे. शिवचरित्रमाला भाग २६ एक भीषण गनिमी कावा शिवचरित्रमाला भाग २७ शब्दांविना गर्जे आमुचा दरारा! शिवचरित्रमाला भाग २८ त्याच त्याच चुका पुन्हा पुन्हा. शिवचरित्रमाला भाग २९ ते श्रद्धावंत होते, पण उत्सवबाज नव्हते. शिवचरित्रमाला भाग ३० प्रचीत गडावरील धनलाभ. शिवचरित्रमाला भाग ३१ हौसेने स्वराज्य सजवावे. शिवचरित्रमाला भाग ३२ मोगलांना मराठी माती नि माणसे समजली नाहीत. शिवचरित्रमाला भाग ३३ हेर म्हणजे राजाचा तिसरा डोळा. शिवचरित्रमाला भाग ३४ लष्करी प्रतिभेचा हा चमत्कारच. शिवचरित्रमाला भाग ३५ प्रथम योजना, विक्रम नंतर. शिवचरित्रमाला भाग ३६ हा विजय अभ्यासाचा…….. शिवचरित्रमाला भाग ३७ दिल्लीपदाची इच्छा असणारा राजा. शिवचरित्रमाला भाग ३८ मराठी हेरांचे ‘गुप्त’ योगदान! शिवचरित्रमाला भाग ३९ शत्रूच्या वर्मावरती घाव. शिवचरित्रमाला भाग ४० तापी नदीच्या तीरावर. शिवचरित्रमाला भाग ४१ अचूक संधी टिपणारे नेतृत्त्व हवे शिवचरित्रमाला भाग ४२ सुरत संपली; उरले फक्त इंग्रजी शहाणपण. शिवचरित्रमाला भाग ४३ क्वचित लढाया हरतील, पण महायुद्धे जिंकतील. शिवचरित्रमाला भाग ४४ टॉप सिक्युरिटी! झेड सिक्युरिटी! शिवचरित्रमाला भाग ४५ काळ, काम आणि वेग यातीलच ही शर्यत. शिवचरित्रमाला भाग ४६ स्वराज्याच्या सरहद्दी अभेद्यच असल्या पाहिजेत शिवचरित्रमाला भाग ४७ ग्रहणकाळात एकाग्र साधना करावयाची असते शिवचरित्रमाला भाग ४८ मार्ग वारकऱ्यांचा आणि धारकऱ्यांचाही. शिवचरित्रमाला भाग ४९ वाकणारही नाही अन् मोडणारही नाही. शिवचरित्रमाला भाग ५० असे हे कोकण, असे हे मावळ शिवचरित्रमाला भाग ५१ पुरंदरचा दख्खन दरवाजा. शिवचरित्रमाला भाग ५२ दिल्लीपति आणि छत्रपति : नेतृत्वातील फरक. शिवचरित्रमाला भाग ५३ एक दिव्य, तेवढेच दाहक तेज… शिवचरित्रमाला भाग ५४ राजकारण आणि रणांगण विवेकी असावे शिवचरित्रमाला भाग ५५ पुरंदरचा तह शिवचरित्रमाला भाग ५६ राष्ट्रीय जबाबदारी म्हणजे योगसाधनाच शिवचरित्रमाला भाग ५७ एक फसलेला डाव शिवचरित्रमाला भाग ५८ दोन महत्त्वाकांक्षांचे घडणारे दर्शन शिवचरित्रमाला भाग ५९ आग्रा किल्ल्यात प्रवेश शिवचरित्रमाला भाग ६० कारस्थाने घुमू लागली… शिवचरित्रमाला भाग ६१ मृत्युच्या ओठावर… शिवचरित्रमाला भाग ६२ खैबरखिंडीच्या जबड्यात? शिवचरित्रमाला भाग ६३ शब्दांनी उधळून लावलेले शाही कारस्थान शिवचरित्रमाला भाग ६४ हा बुद्धिबळाचाच डाव शिवचरित्रमाला भाग ६५ मधात पडलेल्या माशीसारखी महाराजांची अवस्था. शिवचरित्रमाला भाग ६६ राजकारण उदंड करावे परि कळोचि न द्यावे शिवचरित्रमाला भाग ६७ धाडसी कल्पकतेची झेप शिवचरित्रमाला भाग ६८ ही विलक्षण करामत मराठी गुप्तहेरांचीच शिवचरित्रमाला भाग ६९ रांगणा गड स्वराज्यात आला अन् महाराजही स्वराज्यात आले शिवचरित्रमाला भाग ७० राजाची आई ती प्रजेचीही आईच शिवचरित्रमाला भाग ७१ आग्र्यानंतरचे राजकारण शिवचरित्रमाला भाग ७२ पाखरे परतली शिवचरित्रमाला भाग ७३ सुसंस्कृत राजाचे दर्शन शिवचरित्रमाला भाग ७४ ही राजनीती साऱ्याच आलमगीरांची होती… शिवचरित्रमाला भाग ७५ कोंढाण्याचा किल्लेदार उदयभानसिंह राठोड शिवचरित्रमाला भाग ७६ आता लक्ष पोर्तुगीजांवर शिवचरित्रमाला भाग ७७ एका सुंदर स्वप्नाचा अकस्मात अस्त शिवचरित्रमाला भाग ७८ जंजिरे सिंधुदुर्गाची वास्तुशांत शिवचरित्रमाला भाग ७९ नव्या राजधानीच्या रचनेस प्रारंभ शिवचरित्रमाला भाग ८० जंजिऱ्याचा सिद्दी शिवचरित्रमाला भाग ८१ मोगलांच्या महत्त्वाकांक्षेचा ज्वालामुखी जागा झाला शिवचरित्रमाला भाग ८२ बुद्धी आणि बळ यांचा आगळा खेळ शिवचरित्रमाला भाग ८३ चिरंजीवांचे तीर्थरुपांस पत्र शिवचरित्रमाला भाग ८४ आता दृष्टी सिंहगडावर शिवचरित्रमाला भाग ८५ माघ वद्य नवमीची रात्र शिवचरित्रमाला भाग ८६ जणू आषाढ घनांशी झुंजे वादळ वात शिवचरित्रमाला भाग ८७ सिंहगडाचंच, एक वेगळं पान शिवचरित्रमाला भाग ८८ जयासी मरणाचे भये, त्याणे क्षात्रधर्म करो नये शिवचरित्रमाला भाग ८९ म्हातारा इतुका न अवघे पाऊणशे वयमान शिवचरित्रमाला भाग ९० नव्या विजयांची मालिका शिवचरित्रमाला भाग ९१ शिवसृष्टीचा एक शब्दशिल्पकार शिवचरित्रमाला भाग ९२ हिराजी इंदुलकर आणि किल्ले रायगड शिवचरित्रमाला भाग ९३ हिरकणी शिवचरित्रमाला भाग ९४ गडाचा कडा? नव्हे, यमराजाची पाठच! शिवचरित्रमाला भाग ९५ रायगडाची व्यथा शिवचरित्रमाला भाग ९६ राजमाता – एक समर्थ नेतृत्व शिवचरित्रमाला भाग ९७ राजमाता स्वराज्याची प्रेरक, संघटक शक्ती शिवचरित्रमाला भाग ९८ महत्त्वाकांक्षेचे क्षेपणास्त्र शिवचरित्रमाला भाग ९९ शिवरायांचे समृद्ध हिंदवीराज्य शिवचरित्रमाला भाग १०० एका बुंदेला राजपुताची गरुडझेप शिवचरित्रमाला भाग १०१ एका नव्या हिंदवी स्वराज्याची ज्योत उजळली. शिवचरित्रमाला भाग १०२ गजान्तलक्ष्मीचे कारंजे. शिवचरित्रमाला भाग १०३ दांडा-राजपुरीची होळी पौर्णिमा. शिवचरित्रमाला भाग १०४ गुणीजनांचा राजा. शिवचरित्रमाला भाग १०५ शिवचरित्राचे एक मनन, एक चिंतन शिवचरित्रमाला भाग १०६ मोगल आणि मराठे यांच्या यशापयशाचा अभ्यास. शिवचरित्रमाला भाग १०७ पन्हाळ्याचा दुरावा महाराजांना जीवी सोसवेना शिवचरित्रमाला भाग १०८ कोंडाजी फर्जंद म्हणजे दुसरा तानाजीच शिवचरित्रमाला भाग १०९ पुरुषार्थी महत्त्वाकांक्षा. शिवचरित्रमाला भाग ११० नव्या विजयाचा गुढीपाडवा. शिवचरित्रमाला भाग १११ पठाणी फौज पन्हाळ्याकडे. शिवचरित्रमाला भाग ११२ पाणी होते फक्त मराठ्यांच्या तलवारीतच. शिवचरित्रमाला भाग ११३ एका पूर्वपरिचयास मिळालेला उजळा . शिवचरित्रमाला भाग ११४ एका कोळियाने जाळे फेकियले… शिवचरित्रमाला भाग ११५ पालखीचा मान. शिवचरित्रमाला भाग ११६ युक्तीने कार्य होतसे. शिवचरित्रमाला भाग ११७ आकस्मिक आणि अचानक. शिवचरित्रमाला भाग ११८ महाराजांच्या शिस्तीचा आसूड. शिवचरित्रमाला भाग ११९ इये मराठीचिये नगरी सरस्वतीची आराधना . शिवचरित्रमाला भाग १२० संस्कृत आणि संस्कृती. शिवचरित्रमाला भाग १२१ मावळ्यांची शाळा भरे, राजियांच्या उरी. शिवचरित्रमाला भाग १२२ सेवेचे ठायी तत्पर. शिवचरित्रमाला भाग १२३ राखावी बहुतांची अंतरे. शिवचरित्रमाला भाग १२४ शिवकालीन इतिहासावरील बखरींचा अभ्यास . शिवचरित्रमाला भाग १२५ स्वराज्यातील न्यायाची प्रतिष्ठा. शिवचरित्रमाला भाग १२६ अस्मितांची जपणूक म्हणजे सार्वभौम मनाची जपणूक. शिवचरित्रमाला भाग १२७ सार्थ परमार्थ. शिवचरित्रमाला भाग १२८ परिश्रमांची हौस. शिवचरित्रमाला भाग १२९ आणखी एक तलवारीचे तळपते मराठी पाते. शिवचरित्रमाला भाग १३० अंतरिच्या वेदना, अंतरचि जाणे. शिवचरित्रमाला भाग १३१ सेतू बांधणाऱ्या वानरसेनेचेच वारस आम्ही शिवचरित्रमाला भाग १३२ महाराजांच्या शस्त्रांबद्दल थोडेसे. शिवचरित्रमाला भाग १३३ शिवस्पर्श शिवचरित्रमाला भाग १३४ महाराजांची विश्वासू संपत्ती शिवचरित्रमाला भाग १३५ राष्ट्र बलसागर होवो-हेच शिवतत्त्वज्ञान. शिवचरित्रमाला भाग १३६ मातृत्व,नेतृत्व आणि कर्तृत्व शिवचरित्रमाला भाग १३७ आम्ही जिंकलेले पानिपत, साल्हेर! शिवचरित्रमाला भाग १३८ शिवरायांचे रूप कैसे असे? शिवचरित्रमाला भाग १३९ सर्वज्ञपणे सुशीळ, सकळांठायी. शिवचरित्रमाला भाग-१४० स्वराज्याचा उपभोगशून्य स्वामी शिवचरित्रमाला भाग- १४१ तीनशे वर्षांच्या पारतंत्र्यानंतरचा सूर्योदय शिवचरित्रमाला भाग- १४२ महाराजांच्या मन:स्थितीचा अभ्यास शिवचरित्रमाला भाग – १४३ रायगड राजसाज सजला शिवचरित्रमाला भाग- १४४ रायगड पाहुण्यांनी फुलू लागला शिवचरित्रमाला भाग १४५ सुवर्णतुळा शिवचरित्रमाला भाग- १४६ गडद निळे जलद भरुनि आले, नेत्र भरुनि आले! शिवचरित्रमाला भाग- १४७ ‘मराठी राजा छत्रपती जहाला, गोष्ट सामान्य न जहाली’ शिवचरित्रमाला भाग – १४८ रायगडावरती तापू लागल्या मांडवझळा शिवचरित्रमाला भाग १४९ अखेरचे प्रस्थान! शिवचरित्रमाला भाग १५० अखेरचे दंडवत !