Get it on Google Play
Download on the App Store

क्षुप व दधिचाची कथा

ब्रह्मदेवाचा पुत्र क्षुप हा महान तेजस्वी राजा होता. मुनिश्रेष्ठ दधिचाचा तो परम मित्र होता. एकदा दोघांत "राजा श्रेष्ठ की मुनी?' यावरून वाद झाला व तो विकोपाला गेला. दधीच हा उग्र स्वभावाचा असल्यामुळे त्याने रागाच्या भरात क्षुपाच्या डोक्‍यावर मुठीने प्रहार केला. क्षुपाने यावर आपल्या वज्राने दधिचाला मारले. दधीच जमिनीवर पडला. त्याने भृगुपुत्र शुक्राचे स्मरण केले. शुक्र योगगतीने तिथे पोचले. त्याने दधिचालाजिवंत केले व त्याला संजीवनी विद्या दिली. दधिचाने स्वाध्याय व ध्यास याद्वारे संजीवनीमंत्राचा अभ्यास केला व शंकराची आराधना करून अमरत्व प्राप्त करून घेतले. त्यामुळे नंतर क्षुपाने केलेल्या वज्राच्या आघातांनी दधिचाचे शरीर जखमी झाले नाही. ते पाहून राजा क्षुपाने विष्णूची आराधना सुरू केली. भगवान विष्णू क्षुपाला प्रसन्न झाले. पण दधीच हा शिवभक्त असल्याने त्याला मृत्यूचे भय नाही हे विष्णूने जाणले. तरीही दधिचावर विजय मिळवण्याचे त्यांनी ठरवले. यासाठी याचकाचे रूप घेऊन विष्णू दधिचाकडे गेले व शिवाच्या प्रार्थनेत मग्न असलेल्या दधिचाला ते काही मागू लागले. दधिचांनी विष्णूचे याचक रूप ओळखले व आपण क्षुपाची बाजू घेऊन आला आहात, तरी भगवान रुद्रांची भक्ती केल्याने मी कशालाच भीत नाही असे सांगितले. दधिचाचे हे बोलणे ऐकून भगवंतांनी क्षणात आपले मूळ रूप धारण केले व तुम्ही राजा क्षुपास सोडून द्यावे, असे सांगितले. पण दधिचांनी यास नकार दिला. यावर विष्णूंनी क्रोधाने आपले सुदर्शनचक्र सोडून दधिचास जाळण्याचा प्रयत्न केला. पण तेही प्रभावहीन झाले. सर्व देव विष्णूच्या साह्यासाठी आले. त्या वेळी दधिचाने शिवांचे स्मरण करून दर्भाच्या साह्याने अग्नीसारखे जाळणारे त्रिशूळ तयार केले. त्यामुळे नवल वाटून भगवंतांनी आपले विश्‍वरूप प्रकट केले. मग दधिचाने विष्णूची प्रार्थना करून म्हटले, "आपल्या या मायेचा काय उपयोग? आपण ही माया सोडून युद्धास तयार व्हावे." महाविष्णू अंतर्धान पावले. दधीच मुनीचा हा महिमा पाहून राजा क्षुप त्याच्यापुढे नम्र झाला व त्याने क्षमा मागितली. दधिचाने त्याला सोडून दिले. तो त्याला म्हणाला, "राजा, देव, नृप, गण यांना मुनी हे पूजनीय असतात," असे म्हणून तो आपल्या कुटीत गेला.

पौराणिक कथा - संग्रह १

संकलित
Chapters
हयग्रीव अवतार बौद्धावतार हरिश्‍चंद्र वज्रनाभ राजाची कथा उषा-अनिरुद्ध विवाह यादवांच्या नाशाची कथा महाप्रलयाची कथा व्यासपुत्र शुकाची कथा मुचकुंदाची कथा उर्वशी व पुरुरवा ध्रुवाची कथा अयोध्येच्या धोब्याची कथा गाईचा महिमा दंडकारण्य उत्पत्ती कथा कर्णपुत्र वृषकेतूची कथा नृसिंह व वीरभद्र पाच पांडव व द्रौपदी कलंकी अवतार तपती आख्यान कृपाची जन्मकथा सरस्वतीची झाली नंदा रामभक्त राजा सुरथ श्‍वेतराजाचा उद्धार शिवभक्त वीरमणी रावणकथा विष्णूचे चक्र व गदा वैजयंतीमालेची कथा नंदीची कथा सांबाची सूर्योपासना प्रल्हाद आख्यान पौंड्रकवासुदेव वध व काशिदहन शांतीचा मार्ग शंबरासुर वध पारिजात कथा श्रीवत्सलांच्छनाची कथा वृकासुराची कथा स्यमंतक मण्याची कथा १ स्यमंतक मण्याची कथा २ दशरथ कौसल्या विवाह त्रिशंकूची कथा भृगुपुत्र शुक्राची कथा कर्कटी राक्षसीची कथा जीवटाख्यान समुद्रमंथन व राहूची कथा रेणुकेचा जन्म रेणुका स्वयंवर सहस्रार्जुनाची कथा जयध्वजाचे आख्यान सौभरी चरित्र गरुडाचे गर्वहरण पराशर कथा श्रीमतीचे आख्यान कौशिकाचे वैष्णवगायन क्षुप व दधिचाची कथा श्रीरामांची सतीकडून परीक्षा शंखचूडाची कथा शिवांचे अवतार अवदशेची कथा कान्यकुब्ज नगरीची कथा भरताचे मागणे उर्वशी लोपामुद्रा सती सुकन्या नीलम आणि ऋता मैत्रेयी गार्गी सुभद्रा चित्रांगदा देवकी यशोदा