अध्याय ५

श्रीगणेशाय नमः

जयजयाजी यदुकुळटिळका ॥ भक्तिपंकजाच्या सदैव अकी ॥ मुनिमानसचकोरपाळका ॥ ॥ कृपापीयूषा चंडा तूं ॥१॥

भाविक प्रेमळ भक्त परी ॥ तयामचा अससी पूर्ण कैवारी ॥ बाळप्रल्हादसंकटावरी ॥ कोरडे काष्ठीं प्रगटलासी ॥२॥

करविंशतिप्रताप सघन ॥ संकटीं घातले देव तेणें ॥ तदर्थ सकळ रविकुळपाळण ॥ अवतारदीक्षा मिरविसी ॥३॥

देवविप्रांचें संकट पाहून ॥ मत्स्यकुळातें करी धारण ॥ मग उदधीतें गगन दावून ॥ शंखासुर धरियेला ॥४॥

तेवींच दैत्य दुमदुमा करीत ॥ अवतार कच्छ झाला मिरवीत ॥ उदधी मंथूनि शंखा ॥ तोषवीत ॥ महाराज कृपार्णव ॥५॥

राया बळीची उद्दाम करणी ॥ स्वरुप मिरवी खुजटपणी ॥ संकट पडतां सुरगणी ॥ फरशधर झालासे ॥६॥

अपार भक्तप्रेमा सघन ॥ त्यांत स्थिरावले पंडुनंदन ॥ शिशुपाळ - वक्रदंतकंदन ॥ वसुदेवकुशीं मिरवला ॥७॥

असो ऐसा भक्तिप्रेमा ॥ तूतें आवडे मेघश्यामा ॥ तरी भावभक्तिच्या उगमा ॥ पुढें ग्रंथ बोलवीं ॥८॥

मागिलें अध्यायीं केलें कथन ॥ हिंगळाज क्षेत्रीं मच्छिंद्रनंदन ॥ अष्टभैरव चामुंडा जिंकून ॥ दर्शन केलें अंबेचें ॥९॥

तरी श्रोते सिंहावलोकनीं ॥ कथा पहा आपुले मनीं ॥ बारामल्हारमार्ग धरुनी ॥ जाता झाला मच्छिंद्र ॥१०॥

तो बारामल्हारकाननांत ॥ मुक्कामा उतरला एका गांवांत ॥ देवालयीं मच्छिंद्रनाथ ॥ सुखशयनीं पहुडला ॥११॥

तों रात्र झाली दोन प्रहर ॥ जागृत आहे नाथ मच्छिंद्र ॥ तंव काननी दिवट्या अपार ॥ मच्छिंद्रनाथें देखिल्या ॥१२॥

इकडूनि जाती तिकडूनि येती ॥ ऐशा येरझारा करिती ॥ तें पाहूनि नाथ जती ॥ म्हणे भुतावळें उदेलें ॥१३॥

तरी यातें करावें प्रसन्न ॥ समय येत हाचि दिसून ॥ कोण्या तरी कार्यालागून ॥ उपयोगीं श्रम पडतील ॥१४॥

तरी त्यातें आतां शरणागत ॥ प्रसन्न करुनि घ्यावें भूत ॥ श्रोते म्हणती कार्य कोणतें ॥ भूतास्वाधीन असेल कीं ॥१५॥

तरी ऐसें न बोलावें या वेळे ॥ भूत श्रीराम उपयोगी आलें ॥ राक्षसाचें प्रेत नेलें ॥ समरंगणीं सुवेळे ॥१६॥

तेव्हां अमृतदृष्टीकरुन ॥ उठवी श्येन कपिरत्न ॥ तेवीं तुळसीसी प्रसन्न ॥ भूत झालें कलींत ॥१७॥

तरी लहानापासूनि थोरापर्यंत ॥ समयीं कार्य घडूनि येत ॥ पहा अर्णवा झुरळें निश्वित ॥ वांचविलें म्हणताती ॥१८॥

तन्न्यायें कल्पूनि चित्तीं ॥ नाथ भूतांच्या बैसल्या अर्थी ॥ मग अंबिकाअस्त्र स्पर्शशक्ती ॥ प्रेरिता झाला तेचि क्षणी ॥१९॥

तें अस्त्र प्रेरितां भूतगणीं ॥ होतां स्पर्श कुरुमेदिनीं ॥ मग पद घरी आंवळूनी ॥ सुटका नाहीं पदातें ॥२०॥

जेवीं युद्ध कुरुक्षेत्रांत ॥ मही धरीतसे कर्णरथ ॥ चक्रें गिळूनि करी कुंठित ॥ गमनसंधान करुं नेदी ॥२१॥

तन्न्यायें स्पर्शशक्ती ॥ करी भूतपदा धरा व्यक्ती ॥ चलनवलन मग त्या क्षितीं ॥ कांहीएक चालेना ॥२२॥

जैसे तरु एकाचि ठायीं ॥ वसती अचळप्रवाहीं ॥ तन्न्यायें भूतें सर्वही ॥ खुंटोनियां टाकिली ॥२३॥

तयां भूतांचें वियोगानिमित्ते ॥ कीं वेताळा भेटी जाणें होतें ॥ सर्व मिळोनि येतां क्षितींत ॥ जमोनियां येताती ॥२४॥

तंव ते दिवशीं झाले कुंठित ॥ वेताळभेटीच राहिली अप्राप्त ॥ येरीकडे वेताळ क्षितींत ॥ अनंत भूतें पातलीं ॥२५॥

तो दक्षभूतांचा बळी वेताळ ॥ पाहे अष्टकोटी भूतावळ ॥ तों न्यूनपणीं सर्व मंडळ ॥ दिसून आलें तयातें ॥२६॥

मग अन्य भूतातें विचारीत ॥ शरभतीरींची भूतजमात ॥ आली नाहीं किमर्थ ॥ शोध त्यांचा करावा ॥२७॥

अवश्य म्हणोनि पांच सात ॥ गमन करिते झाले भूत ॥ शरभतीरीं येऊनि त्वरित ॥ निजदृष्टीं पहाती ॥२८॥

तंव ते मंडळी महीं व्यक्त ॥ उभी असे बळरहित ॥ जैसा एका ठायींचा पर्वत ॥ दुसर्‍या ठायीं आतळेना ॥२९॥

मग त्या मंडळानिकट येऊन ॥ पुसते झाले वर्तमान ॥ तुम्ही व्यक्त महीलागून ॥ काय म्हणोनि तिष्ठलां ॥३०॥

येरी म्हणती अनेक जे भेद ॥ महीं उचलोनि देतां पद ॥ कोण आला आहे सिद्ध ॥ तेणें कळा रचियेली ॥३१॥

मग ते पाहे कळा ऐकून ॥ पर्वता चालिले शोधालागून ॥ गुप्तरुपें वस्तींत येऊन ॥ मच्छिंद्रनाथ पाहिला ॥३२॥

बालार्ककिरणीं तेजागळा ॥ शेंदूर चर्चिलासे भाळा ॥ तयामाजी विभूती सकळा ॥ मुखचंद्रें चर्चिली ॥३३॥

कर्णी मुद्रिका रत्नपाती ॥ कीं वस्तीत पातल्या रत्नज्योती ॥ हेमगुणी गुंफोनि निगुती ॥ कवरींभारीं वेष्टिला ॥३४॥

ललाट अफाट मिशा पिंगटा ॥ वटदुग्धानें भरल्या जटा ॥ सरळ नासिका नेत्रवाटा ॥ अग्रीं समदृष्टी पहातसे ॥३५॥

अर्कनयनीं विशाळ बहुत ॥ उग्रपणीं उदय दावीत ॥ पाहतां वाटे कृतांत ॥ नेत्रतेजें विराजला ॥३६॥

स्थूळवट बाहुदंड सरळ ॥ आजानुबाहू तेजाळ ॥ कीं मलविमल करुनि स्थळ ॥ बहुवटीं विराजले ॥३७॥

मस्तकीं शोभली दिव्य वीरगुंठी ॥ कंथा विराजे पाठपोटीं ॥ त्यावरी ग्रांवेसी नेसल्या दाटी ॥ ज्ञानशिंगी मिरवीतसे ॥३८॥

बाहुवटें हनुमंत ॥ वीरकंकण करीं शोभत ॥ कुबडी फावडी घेऊनि हातांत ॥ बोधशौलिका विराजे ॥३९॥

जैसा तीव्र बारावा रुद्र ॥ कीं सरळ योगियांचा भद्र ॥ जैसा नक्षत्रगणीं चंद्र ॥ तेजामाजी डवरतसे ॥४०॥

ऐसें पाहूनि एक भूतीं ॥ मनामाजी करितां ख्याती ॥ येणेंचि व्यक्त केलें क्षितीं ॥ भूतगणा वाटतसे ॥४१॥

मग ते होऊनि संदेहस्थ ॥ नाथासी म्हणती भूतें पतित ॥ जाऊं द्या स्वामी करा मुक्त ॥ आपुलाल्या कार्यासी ॥४२॥

नाथ म्हणे सर्व गुंतले ॥ तुम्ही मुक्त केवीं राहिले ॥ येरु म्हणे पाठविलें ॥ समाचारा वेताळे ॥४३॥

तरी महाराजा करीं मुक्त ॥ जाऊं द्या वेताळनमनार्थ ॥ यावरी त्यांसी म्हणे नाथ ॥ सोडणार नाहीं सहसाही ॥४४॥

तुमचा वेताळ आदिराणीव ॥ जाऊनि त्यातें त्वरें सांगावें ॥ येरु म्हणती मग अपूर्व ॥ भलें नोह महाराजा ॥४५॥

वेताळ खवळता बाबरदेव ॥ हे महाबळाचे असती अष्टार्णव ॥ ब्रह्मांड जिंकूनि कंदुकभाव ॥ महीं खेळती महाराजा ॥४६॥

नवनाग जैसे सबळी ॥ तयां माजी फोडितां कळीं ॥ तयांसवें कोणी रळी ॥ केली नाहीं आजन्म ॥४७॥

देव दानव गंधर्व असती ॥ तेही वेताळ बलाढ्य म्हणती ॥ तस्मात् स्वामी तयांप्रती ॥ श्रुत करुं नोहे जी ॥४८॥

येरु म्हणे संपादणी ॥ येथें काय करितां दाऊनी ॥ तुमचा वेताळ पाहीन नयनीं ॥ बळजेठी कैसा तो ॥४९॥

ऐसी ऐकूनी भूतें मात ॥ म्हणती अवश्य करुं श्रुत ॥ मग जाती जेथ तो वेताळ भूत ॥ तयापाशीं पातले ॥५०॥

राया वेताळासी करुनि नमन ॥ सांगते झाले वर्तमान ॥ म्हणती महाराजा भूतांसी विघ्न ॥ जोगी एक आहे कीं ॥५१॥

तेणें खेळूनि मंत्रशक्ती ॥ महीं व्यक्त केली जमाती ॥ शेवटीं म्हणतो हेचि गती ॥ तुम्हां करीन महाराजा ॥५२॥

ऐसें ऐकूनि पिशाचराव ॥ परम क्षोभला विकृतिभाव ॥ म्हणे आतां अष्टका सर्व ॥ भूतावळ मेळवा ॥५३॥

मग भूतभृत्य जासूद हलकारे ॥ जाते झाले देशांतरा ॥ अर्बस्थान पंजाब गुर्जरा ॥ बंगालादि पातले ॥५४॥

माळवी मेवाड तेलंगण ॥ कर्नाटकी देश दक्षिण ॥ कुंडाळ कैकाड विलंबवचन ॥ सप्तद्वीपींचे पातले ॥५५॥

सकळां श्रुत करुनि गोष्टी ॥ पाठविती सकळ भूतथाटी ॥ अष्टराणीव एक एक कोटी ॥ समारंभा पातले ॥५६॥

अष्टराणीव तयांचें नांव ॥ महावीर विद्याकारणीं सर्व ॥ म्हंमद म्हैषासुर धुळोवान गर्वे ॥ बाबर झोटिंग पातले ॥५७॥

मुंजा नरसिंहाचा अवतार म्हणोनि वीरांत त्याचा संचार ॥ तोही एक कोटी भार ॥ घेऊनियां मिळाला ॥५८॥

असो ऐसे कोटीभार ॥ उतरले जैसे गिरिवर ॥ महाभद्र तो आग्या वेताळवीर ॥ येऊनियां पोहोंचला ॥५९॥

सकळ वेताळापाशीं येऊन ॥ कथिते झाले सिद्धगमन ॥ मग सकळ सांगूनि वर्तमान ॥ समारंभीं चालिले ॥६०॥

येऊनि शरभतीराप्रती ॥ अष्टही कोटी कोल्हाळ करिती ॥ तेणें दणाणी अमराक्षती ॥ आणि पाताळी आदळतसे ॥६१॥

तें पाहूनि मच्छिंद्रनाथ ॥ करीं कवळी विभूतिपात ॥ आराधूनि मंत्रशक्तीतें ॥ लखलखीत पैं केलें ॥६२॥

स्मरणगांडीव विभूती शर ॥ सज्ज करिती अति तत्पर ॥ परी सर्वाचा प्रताप पहावया स्थिर ॥ महीं विराजे उगलाचि ॥६३॥

परी वज्रास्त्रमंत्र जपून ॥ भोवतें वेष्टिलें रेषारंगण ॥ आणि मस्तकीं वज्रासन ॥ वज्रशक्ती मिरवीतसे ॥६४॥

तेणेंकरुनि भूतांचा प्रवेश ॥ लिप्त नोहे आसपास ॥ परी भूतावळ्या स्मशानास ॥ वर्षाव करिती आगळा ॥६५॥

जैशा पर्जन्याच्या धारा ॥ वर्षाव करिती अपार अंबरा ॥ परी वज्रास्त्र सबळ मौळिभारा ॥ कदाकाळीं मानीना ॥६६॥

त्यांत अष्ट पिशाचनृपाळ ॥ स्वरुपेंकरुनि अति विशाळे ॥ तरु टाकिती उपटूनि बळें ॥ पर्जन्यधारांसारिखे ॥६७॥

परा तें वज्रास्त्र मौळी ॥ तया न गणिती तये काळीं ॥ तरु संचवूनि पर्वतमौळी ॥ पर्णकुटी ती जाहली ॥६८॥

ऐसा संचरतां तरुभार ॥ काय करिते झाले समग्र ॥ कोरडे काष्ठादि तृण अपार ॥ तयावरी सांडिती ॥६९॥

सकळ करुनि महाकहर ॥ सांडिते झाले वैश्वानर ॥ तें पाहूनि नाथ मच्छिंद्र ॥ जलदास्त्र प्रेरीतसे ॥७०॥

भूतें सांडिती वैश्वानर ॥ तरु कडकडती ज्वाळपर ॥ ब्रह्मांडी उमाळा व्यापे थोर ॥ पक्षिकुळ जीवजंतु ॥७१॥

ऐसी पाहतां पावकथाटी ॥ परी जलदास्त्रें केली दाटी ॥ उदधी मिरवूनि आकाशापाठी ॥ शांत केला पावक तो ॥७२॥

यापरी मच्छिंद्रनाथ ॥ पावकास्त्र प्रेरिता झाला विभूतिमंत्र ॥ तेणें अग्नि प्रदीप्त करीत ॥ भूतगणीं मिरवीतसें ॥७३॥

परी तो दृश्य अदृश्य जाणोनी ॥ प्रळयाग्नि पाहती गुप्त होऊनी ॥ मग पहा उदधितोया सांडोनी ॥ आकाशांत मिरवूं त्या ॥७४॥

परी तो विझेना मंत्राग्न ॥ मग मच्छिंद्रें जलदास्त्र प्रेरुन ॥ शांत केला द्विमूर्धन ॥ अस्त्रमंत्रें करुनियां ॥७५॥

शांत होताचि मंत्राग्नी ॥ महीं उतरली भूतगणीं ॥ मग स्पर्शास्त्र जल्पोनी ॥ भूतांगणीं कल्पीतसे ॥७६॥

तेणेंकरुनि अष्टकोटी ॥ मही व्यक्त झाली एकथाटी ॥ जैसी पूर्वी भूतांते राहटी ॥ तेंचि झालें सर्वांस ॥७७॥

परी अष्टजन जे तयांचे नृप ॥ महाबळी प्रतापदर्प ॥ ते स्पर्शास्त्र न गणती माप ॥ स्वबळें मिरविती ॥७८॥

परी स्पर्शास्त्रें एकचि केलें ॥ अदृश्य सकळ तेज खंडूनि धरिलें ॥ हें तों नेणोनि निकट आले ॥ मच्छिंद्रातें आकळावया ॥७९॥

परी भोवतें आहे वज्र संपन्न ॥ लाग न चाले कांहीं तेणें ॥ परी परम बलाढ्य वेताळसंधान ॥ निकट अंगें पातले ॥८०॥

परी भोंवते आहे वज्रास्त्र ॥ तेंचि गिळूनि गेला मुखपात्र ॥ हें मच्छिंद्र पाहतां अति विचित्र ॥ वासवास्त्र सोडीतसे ॥८१॥

वासवास्त्र होता प्रगट ॥ उभयतांची झाली झगट ॥ जैसे जेठी लागूनि येत पाठ ॥ लोंबी झोंबी खवळले ॥८२॥

एकमेकां महीं पाडिती ॥ तेणें दणाणा उठे क्षिती ॥ अष्टसमुद्र हेलावती ॥ खळबळती नक्षत्रें पैं ॥८३॥

शेषमस्तकें हेलावती ॥ कूर्म म्हणे त्या अति अदभुती ॥ वराह सांवरुनि नेटे दंती ॥ महीलागी उचलीतसे ॥८४॥

येरीकडे सप्तजन ॥ कवळूं पाहती मच्छिंद्राचे चरणीं ॥ कीं चरणीं धरुनि महीकारण ॥ मच्छिंद्रनाथ आकळावा ॥८५॥

परी तो नाथ अति चपळ ॥ पुनः वज्रास्त्र सिद्ध केले सबळ ॥ दाही दिक्षा रक्षपाळ ॥ ऐसें वज्रास्त्र मिरविलें ॥८६॥

यावरी तो दानवास्त्र जल्पून ॥ दानव केले सप्त निर्माण ॥ मधु तिल कुंभकर्ण ॥ मरु आणि मालीमल ॥८७॥

मुचकुंद त्रिपुर बळजेठी ॥ ऐसी सप्त दानवहाटी ॥ साती देवतें बळजेठीं ॥ लोंवी झोंबी पातले ॥८८॥

झोटिंगातें मधु झगटे ॥ खेळताती कुंभक नेटें ॥ बाबरातें कुंभकर्ण लोटे ॥ झोटधरणी झगडती ॥८९॥

म्हंमदालागीं मरु भिडत ॥ मालीमल मुंज्यातें आल्हाटीत ॥ म्हैसासुर अति मुचकुंद उन्मत्त ॥ त्यातें भिडतसे ॥९०॥

धुळोवान वीर समर्थ ॥ त्रिपुर झगटे तया निरत ॥ ऐसे एका मंत्री अस्त्र दैत्य ॥ सप्तजन आल्हाटिले ॥९१॥

ऐसे भिडतां अष्टजन ॥ महीं उठला अति दणाण ॥ एकमेकां महीकारण ॥ आकळावया ते जल्पीती ॥९२॥

एक दिन एक रात्री ॥ साती जणां न विश्रांती ॥ लाथा केवड हुमण्या देती ॥ वर्मावर्मी जाणूनियां ॥९३॥

तेणेंकरुनि प्रहार भेदीत ॥ भेदितां देह विकळ होत ॥ मुष्टिप्रहारें मूर्च्छित होत ॥ महीं तडती आदळोनि ॥९४॥

मग साती जणें दानवास्त्र ॥ भिडतां केलें त्या जर्जर ॥ मग सप्त दानव अदृश्यवर ॥ होते झाले एकसरें ॥९५॥

येरीकडे वासवशक्ती ॥ भिडतां प्रेमें वेताळाप्रती ॥ तों संधान पाहूनि हदयस्थिती ॥ वासवशक्ती भेदीतसे ॥९६॥

तेणें घायें अति सबळ ॥ मूर्च्छित पडला वेताळ ॥ महीं पडतां उतावेळ ॥ अदृश्य झाली शक्ती ते ॥९७॥

येरीकडे मच्छिंद्रनाथ ॥ वाताकर्पणविद्या जल्पत ॥ तों सांवरोनि वेताळ मूर्च्छित ॥ पुनरपि आला त्वरेनें ॥९८॥

येतां येतां सातीजणीं ॥ लगट करिती निकट येऊनि ॥ तों सिद्धप्रयोग वाताकर्पणी ॥ मच्छिंद्राचा झालासे ॥९९॥

सिद्धप्रयोग होतां नीती ॥ संचारतो अष्टदेहांप्रती ॥ तेणेंकरुनि वातगती ॥ आकर्षण होतसे ॥१००॥

जंव जंव आकर्षणवात होत ॥ तंव हस्तपादांचें वलन राहात ॥ परम क्लेश उचंबळत ॥ मूर्च्छाशक्ती मिरवावया ॥१॥

ऐसी होतांचि अष्टमावृत्ति ॥ मग एकमेकांप्रती बोलतीं ॥ आतां आसडूनि अहवृत्ति ॥ शरण वेगीं रिघावें ॥२॥

नातरी जोगी आहे कठिण ॥ भूतांसह आपुला घेईल प्राण ॥ तरी यातें प्रसन्न करुन ॥ जगामाजी नांदावें ॥३॥

जैसें रामप्रसादेंकरुन ॥ लंकाराणीव विभीपण ॥ की वालीचे कृतीनें ॥ राज्यीं मिरवला सुग्रीव ॥४॥

तन्न्यायें येथें करुन ॥ वांचवावा आपुला प्राण ॥ उपरी जीवलिया संगोपन ॥ आश्रय होईल हा एक ॥५॥

जैसा दरिद्रियाला परिस ॥ कीं चिंतामणी चिंतित्यास ॥ कीं पीयूष लाभे रोगियास ॥ तैसें होईल आपणासी ॥६॥

कीं प्रल्हादाचें नरसिंख दैवत ॥ संकटीं झालें साह्यवेंत ॥ तन्न्यायें आजही प्रीत ॥ वाढवावी महाराजा ॥७॥

ऐसें बोलूनि एकमेकां ॥ निश्वय करुनि नेटका ॥ म्हणती महाराजा तपोनायका ॥ सीमा झाली प्रतापा ॥८॥

तन्न्यायें सर्वज्ञमूर्ती ॥ सोडवीं आम्हां क्लेशपद्धती ॥ क्रोधानळें प्राणआहुती ॥ योजू नको महाराजा ॥९॥

तरी आतां अनन्य शरण ॥ आहोंत आमुचा वांचवा प्राण ॥ जैसें कचा शुक्रें दान ॥ संजीवनीचें पैं केलें ॥११०॥

तूं प्रत्यक्ष अससी नारायण ॥ हें नेणोनि रळी तुजकारण ॥ केली परी उचित घन ॥ प्राप्त झालें सध्यांचि ॥११॥

जैसा जटायु आणि संपाती ॥ प्रताप दावू गेले गभस्ती ॥ परी भोगदशाप्राप्ती ॥ सध्यांचि झाली लाभावरी ॥१२॥

तन्न्यायें येथें झालें ॥ तरी कृपेचीं बसवीं पाउलें ॥ चलनवलन अवघोचि राहिलें ॥ बोलणें उरलें सांगावया ॥१३॥

आतां क्षणैक करिसी आळस ॥ आम्ही जाऊं परठायास ॥ तेणें लाभ तव हस्तास ॥ काय मिरवेल तुजलागीं ॥१४॥

तरी आमुचा वांचवावा प्राण ॥ मग नाम तुझें मिरवू जगाकारण ॥ सांगशील तें कार्य करुन ॥ भूतांसहित येऊं कीं ॥१५॥

कीं यमें पाळिले यमदूत ॥ किंवा विष्णू पुढें विष्णुगण धांवत ॥ तन्न्यायें आम्ही भूतांसहित ॥ तुजपुढें मिरवूं कीं ॥१६॥

हें जरी म्हणशील खोटें ॥ तरी पूर्वजां बुडवू नरककपाटें ॥ आणि पंचपातकें महानेटें ॥ निजमस्तकी मिरवू कीं ॥१७॥

गोहत्यारी ब्रह्महत्यारी ॥ स्त्रीहत्यारी बाळहत्यारी ॥ मातृपितृगुरुहत्यारी ॥ पंचपातकें मस्तकीं मिरवू कीं ॥१८॥

ऐशी पातकें रौरव क्षितीं ॥ भोग मिरवू संवत्सरअयूती ॥ यातें साक्ष चित्रगुप्ती ॥ लीनमुखपदा मिरवू कां ॥१९॥

ऐसे आमुचे बोल निश्वित ॥ काया वाचा धरुनि निश्वित ॥ तरी आतां होई कृपावंत ॥ दयालहरी मिरवावी ॥१२०॥

यावरी बोले मच्छिंद्रनाथ ॥ साबरीविद्या मम कवित्व ॥ त्यातें साह्य भूतांसहित ॥ कार्याथीं तुम्हीं असावे ॥२१॥

जो जो मंत्र जया प्रकरणीं ॥ तरी त्या अर्थी तुम्ही वर्तोनी ॥ साह्य करावें मंत्रालागुनी ॥ कोणीतरी घोकिलिया ॥२२॥

मग अष्टही म्हणती अवश्य ॥ कार्य करुं निःसंशयास ॥ मग साधनप्रयोग आपुला भक्ष ॥ पृथक् पृथक् सांगितला ॥२३॥

अष्टकोटी भूतावळीसहित ॥ भक्षसाधन सांगितलें समस्त ॥ येणें पथें कार्य जगांत ॥ निश्वयें आम्ही मिरवू कीं ॥२४॥

पूजा पुरस्कर अभ्युत्थान ॥ मंत्रासहित निर्वाण ॥ मंत्र उजळला स्थापूनि ग्रहण ॥ पर्वणीतें नेमिलें ॥२५॥

ऐसा निश्वय सांग होतां ॥ मग बळें प्रेरकास्त्र प्रेरितां ॥ समूळ नासूनि गेली वार्ता ॥ आकर्षण अस्त्राची ॥२६॥

येरीकडें अष्टकोटी भूतावळ ॥ जोगिणी इत्यादि सकळ ॥ स्पर्शू पाहती चरणकमळ ॥ महीं व्यक्त होऊनिया ॥२७॥

तेव्हां जल्पूनि विमुक्तास्त्र ॥ मुक्त केले पिशाच सर्वत्र ॥ मग मच्छिंद्रपद नमूनि पवित्र ॥ सन्मुख उभे राहती ॥२८॥

बद्धांजुळी उभय कर ॥ उभे असती ते समोर ॥ वाणी वदले जयजयकार ॥ धन्य मच्छिंद्र म्हणोनी ॥२९॥

मग त्या मंडळींत मच्छिंद्र ॥ कैसा शोभला मूर्तिमंत ॥ जेवीं नक्षत्रांमाजी तेजोमंत ॥ शशिनाथ मिरवला ॥१३०॥

कीं रश्मिपालमंडळांत ॥ तेजें गहिंवरला प्रभे आदित्य ॥ कीं सुरवरगणी शचीनाथ ॥ स्वर्गांमध्यें मिरवला ॥३१॥

कीं शिवगण समुदायीं ॥ परम शोभत नगजावई ॥ कीं विष्णुगुणांत शेषशायी ॥ प्रभुत्वपणीं मिरवला ॥३२॥

कीं दानवांमाजी उशगनामूर्ती ॥ कीं देवामाजी बृहस्पती ॥ कीं पृतनेमाजी ऐरावती ॥ देवांगणीं मिरवितसे ॥३३॥

तेवीं पिशाचमंडळांत ॥ परम शोभला मच्छिंद्रनाथ ॥ मग सकळांच्या मस्तकीं ठेवूनि हात ॥ म्हणे क्षेमवंत असावे ॥३४॥

अष्टजण मुख्य नायक ॥ ते बोलति बोलावून सकळिक ॥ कीं मच्छिंद्र कार्य श्लोक ॥ जगउपकारा वदला असे ॥३५॥

तरी त्याचा धाक कोणीं ॥ तया साह्य पिशाच असावें येऊनीं ॥ सांगितलें याचें कार्य द्या करुनि ॥ मंत्रोच्चार होतांचि ॥३६॥

ऐसें ऐकोनियां भूतें ॥ अवश्य म्हणती जोडोनि हात ॥ यावरी बोलें मच्छिंद्रनाथ ॥ आणिक वर मज द्यावा ॥३७॥

तुमचें आमुचें समरांगण ॥ झालें सबळ बळेंकरुन ॥ त्या समरांगणाचें कथन ॥ लोकीं ऐसें मिरविलें ॥३८॥

तरी तें आख्यान वाचितां ॥ तया न करावी बाधा सर्वथा ॥ आणि हें आख्यान संग्रहीं पाळितां ॥ प्रिय मानावा तो पुरुष ॥३९॥

त्यासी जरी संकट येतां ॥ निवारण करावें तुम्हीं सर्वथा । आणि आपुलेकडूनि सहसा व्यथा ॥ जाणूनि त्या पुरुषा करुं नये ॥१४०॥

हें आख्यान राहे जया सदनीं ॥ तेथें बसूं नयें सहसा भूतांनी ॥ जैसें भाद्रपदशुद्ध चतुर्थीदिनीं ॥ चंद्रालागीं न देखती ॥४१॥

कीं अविंघ जेवीं का सूकर ॥ की श्वान मानिती अशुद्ध विप्र ॥ अस्पर्श होतां व्यथा किंचित ॥ होणार नाहीं भूतांची ॥४३॥

यावरी प्रशस्तपणें राहन ॥ जरी त्या सदना आलें विघ्न ॥ तयाचें करावें निवारण ॥ सकळ भूतें मिळोनियां ॥४४॥

आणि तया घरचें मनुष्य व्यर्थ ॥ जरी भेटलें जातां मार्गात ॥ तरी मार्ग सोडूनी निश्चित ॥ दूर मार्ग बैसावें ॥४५॥

हें आख्यान जो पाळिता ॥ त्यासी कदाकाळी न करावी व्यथा ॥ हेंचि द्यावें मज सर्वथा ॥ कृपा धरुनि सर्वांनीं ॥४६॥

ऐसी ऐकूनि मच्छिंद्रउक्ती ॥ आवश्य करुं सकळ म्हणती ॥ त्या सदनातें व्यथा निश्चितीं ॥ आम्ही न करुं महमाही ॥४७॥

ऐसें वदूनि वरदभूत ॥ नमिता झाला मच्छिंद्रनाथ ॥ सर्व नमूनि पुसून त्यातें ॥ स्वस्थानातें चालिलें ॥४८॥

अष्टकोटी पिशाचांसहित ॥ अष्ट विराजे मुख्य दैवत ॥ तेंही नमूनि मच्छिंद्राप्रत ॥ स्वस्थानासी पै गेले ॥४९॥

येरीकडे मच्छिंद्रनाथ सत्वर ॥ पाहता झाला बारामल्हार ॥ तेथीचा विधी करुनि सर्व ॥ कुमारी दैवतां चालिला ॥५०॥

तैसीच पावे कालिका भवानी ॥ ते कथा पावेल मच्छिंद्रालागुनी ॥ ते पुढिले अध्यायीं अवधान देऊनी ॥ कथा श्रोते स्वीकारा ॥५१॥

अहो ह्या कथासारग्रंथास ॥ परिकर पंचम अध्याय घोकिल्यास ॥ पिशाचबाधा तयासी खास ॥ होणार नाही सहसाही ॥५२॥

जरी पहिलां बाधा असेल ॥ तरी तो पठण करितां जाईल ॥ प्रथम अध्याय जो घोकील ॥ त्याचा अंगारोग जाईल कीं ॥५३॥

दुसरा अध्याय घोकिल्यापासून ॥ विद्याभ्यास होईल पूर्ण ॥ तिसरा अध्याय घोकितां प्रसन्न ॥ होईल अंजनीसुत तयांतें ॥५४॥

चवथा अध्याय घोकिता फळ ॥ कार्यं निवटील परम सकळ ॥ मान्याता देईल महापाळ ॥ मौन पडेल सर्वातें ॥५५॥

असो ऐसे पंचम प्रसंग ॥ मंत्रसंजीवनी अनुराग ॥ धुंडीसुत मालूजी सांग ॥ वदे नरहरीकृपेकरुनियां ॥५६॥

स्वस्ति श्रीभक्तिकथासार ॥ संमत गोरक्षकाव्य किमयागार ॥ सदा परिसोत भाविक चतुर ॥ पंचमाध्याय गोड हा ॥५७॥

अध्याय ॥५॥ ॥ ओंव्या ॥१५७॥ ॥ श्रीकृष्णार्पंमस्तु ॥ श्रीदत्तात्रेयर्पणमस्तु ॥ शुभं भवतु ॥

॥ नवनाथभक्तिसार पंचमोध्याय समाप्त ॥