३

चित्त नाहीं हातीं । करूं जाता हरिभक्ति ॥ १ ॥

मज इतुली वासना । भेटी द्यावी नारायणा ॥ २ ॥

कोण जाणे दानधर्म । नव्हे स्वतंत्र कैचें कर्म ॥ ३ ॥

सेना म्हणे सांगें मात । जेणें माझें होय हित ॥ ४ ॥

संताचे पाय मस्तकीं । सरता झालों तिहीं लोकीं ॥ १ ॥

लोळेन चरणावरी । इच्छा फिटेल तोंवरी ॥ २ ॥

नाहीं सेवा केली । मूर्ती डोळां म्यां देखिली ॥ ३ ॥

कृतकृत्य झाला सेना न्हावी । ठेविली पायांवरी डोई ॥ ४ ॥

कळेल तैसें गाईन तुज । नाहीं जनासवें काज ॥ १ ॥

स्तुती करीन आवडी । जैसी जीवा वाटे गोडी ॥ २ ॥

नाम गाईन आनंदें । नाचेन आपुलाले छंदें ॥ ३ ॥

सेना म्हणे नाहीं । जनासवें काज कांहीं ॥ ४ ॥

अन्यायी अन्यायी । किती म्हणोन सांगो काई ॥ १ ॥

तूं तो उदाराचा राणा । क्षमा करी नारायणा ॥ २ ॥

काम क्रोध लोभ मोहो । नाडिलों याचेनि पहाहो ॥ ३ ॥

नावडे संतसंगती । नाहीं केली हरिभक्ती ॥ ४ ॥

निंदा केली भाविकांची । चित्तीं आस धनाची ॥ ५ ॥

सेना पायांचा पुतळा । तुज शरण जी दयाळा ॥ ६ ॥

कटीं ठेऊनियां कर । रूप पाहिलें मनोहर ॥ १ ॥

तेणें समाधान चित्ता । पायीं ठेवियेला माथा ॥ २ ॥

वाहो टाळी गातो गीत । सुखें नाचे राउळांत ॥ ३ ॥

सेना म्हणे नामा पुढें । तुच्छ सकळ बापुडें ॥ ४ ॥

तूं जीवींचें जाणसी । मुखें बोलावें मानसीं ॥ १ ॥

आतां भाकितों करुणा । नको मोकलूं नारायणा ॥ २ ॥

आपुले केलें न चले कांहीं । साधन वाउगें पाहीं ॥ ३ ॥

सेना म्हणे आशा कांहीं । नाहीं देहाची पाहीं ॥ ४ ॥

बुडतो भवसागरीं । मज काढीं बा मुरारी ॥ १ ॥

आतां न मानी भार कांहीं । माझी पाही माऊली ॥ २ ॥

करीं जतन ब्रीदावळी । वागविशी ते सांभाळी ॥ ३ ॥

मी महादोषी चांडाळ । सेना म्हणे तूं दयाळ ॥ ४ ॥

आतां ऐसे करीगा देवा । तुझी घडो पाय सेवा ॥ १ ॥

मनामाजी दुर्बुद्धी । न यावी माउलिये कधीं ॥ २ ॥

चित्तीं भाव जो धरिला । सिद्धी न्यावाजी विठ्ठला ॥ ३ ॥

सेना म्हणे याविण कांहीं । लाभ दुसरा नाहीं ॥ ४ ॥

वाचे म्हणतां निवृत्ति । अवघी निरसली भ्रांती ॥ १ ॥

हें तों माझ्या अनुभवा । प्रत्यया आलें जीवा ॥ २ ॥

गुंतलों होतो मोह आशा । स्मरतां पावलों नाशा ॥ ३ ॥

ऐसा अनुभव नामाचा । सेना न्हावी स्मरे वाचा ॥ ४ ॥

अगा पंढरीनाथा । शरण आलों कृपावंता ॥ १ ॥

याचा धरी अभिमान । सत्य करवें वचन ॥ २ ॥

गीता भागवतीं । स्वयें बोले रमापती ॥ ३ ॥

म्हणती दीनानाथ । हेंचि सांभाळीं कीं व्रत ॥ ४ ॥

मोकलिता दुरी । सेना न ठेविची उरी ॥ ५ ॥

उतरलों पार । संसारसिंधू हा दुस्तर ॥ १ ॥

कृपा केली पांडुरंगें । सर्व निवाली आंगे ॥ २ ॥

सुख संतोषा पडे मिठी । आवडी पोटीं होती तें ॥ ३ ॥

उपाधी वेगळा । सेना राहिला निराळा ॥ ४ ॥

माझा केला अंगीकार । काय जाणे मी पामर ॥ १ ॥

देव दीनाचा दयाळ । शरणागता पाळी लळा ॥ २ ॥

प्रल्हाद कारण । प्रगटला नारायण ॥ ३ ॥

मीराबाईसाठीं । केवढी केली आटाआटी ॥ ४ ॥

शरण रिघा पंढरीराया । सेना न्हावी लागे पाया ॥ ५ ॥

हाचि माझा शकुन । ह्रदयीं देवाचे चिंतन ॥ १ ॥

होईल तैसें हो आतां । काय वाहूं याची चिंता ॥ २ ॥

पडियेली गांठी । याचा धाक वाहे पोटीं ॥ ३ ॥

सेना म्हणे हीनपणें । देवा काय माझें जिणें ॥ ४ ॥

लेकुराची आळी मायबापापुढें । पुरवी लाडे कोडे लळे त्याचें ॥ १ ॥

करावा सांभाळ सर्वस्वी गा आतां । कांहो अव्हेरितां जवळीचा ॥ २ ॥

आम्हांवरी चाले सत्ता आणिकांची । थोरीव तुमची काय मग ॥ ३ ॥

आला सेना न्हावी पायांपें जवळी । आतां टाळाटाळी नकां करूं ॥ ४ ॥

योगियाचा राजा कैलासवासी गे माये । गाती नारद तुंबर पुढें बसवा आहे ॥ १ ॥

गळां रुंडमाळा वासुकीचें भूषण । गजचर्म पांघुरला । अंगी भस्माचें लेपन ॥ २ ॥

वास अंगीं गिरिजा देवी जटा गंगा वाहे । भोंवतें गण गंधर्व जोडोनि पाणि उभे राहे ॥ ३ ॥

सेना म्हणे जेणें भाळीं चंद्र धरियेला । नमस्कार माझा तया आदि नाथाला ॥ ४ ॥

शिणसो भरोवरी । वांया कासया येरझारी ॥ १ ॥

वेद मंथोनियां । नाम काढिलें लवलाह्या ॥ २ ॥

आणिक साधन । नाहीं नाहीं नामाविण ॥ ३ ॥

सेना म्हणे केला नेम । वस्ती राहे पुरुषोत्तम ॥ ४ ॥

तरी का माझा केला अंगिकार । आतां विचार करिसी वायां ॥ १ ॥

तुज मी ठाऊक होतों अन्याई । हा खरा तेव्हा कां विचार केला नाहीं ॥ २ ॥

आमुचें तें आम्ही केलेंसे जतन । अंतर तुम्हांकूण न पडावा ॥ ३ ॥

समर्थाचें असे वचन प्रमाण । शरणागता जाण जतन जीवी ॥ ४ ॥

तुझा म्हणविलों सांभाळी जी आतां । न घे अपेश माथा सेना म्हणे ॥ ५ ॥

अन्यायी अपराधी लडिवाळ संतांचा । तेथें कळिकाळाचा रीघ नाहीं ॥ १ ॥

समर्थाचे बाळ समर्थचि जाणें । वागवी अभिमान म्हणतां त्याचें ॥ २ ॥

अन्यायाच्या राशी उदंड केल्या जरी । तरी क्षमा करी मायबापा ॥ ३ ॥

कल्पतरू छाया बैसला सेना न्हावी । दया ते वागवी बहु पोटीं ॥ ४ ॥

ठेविला पाय माथा संतजनीं । तिन्हीं लोकी जाण सरता केला ॥ १ ॥

घालीन लोटांगण वंदीन पाय माथा । पुरेल माझी इच्छा धणीवरी ॥ २ ॥

सेना म्हणे धन्य धन्य झालों देवा । न करितां सेवा भेटी दिली ॥ ३ ॥

ऐकिलें मागें तारिले बहुता । धांवसी कीं आतां नाम घेतां ॥ १ ॥

बरव्यापरी मज ऐसे कळों आलें । म्हणउनी विठ्ठलें करी धावा ॥ २ ॥

पडिला विसरू माझा तुजलागी । आतां पांडुरंगीं करणें काय ॥ ३ ॥

तुजलागि माझी नयेचि करुणा । धरिलें कीं जाण दुरीं मज ॥ ४ ॥

सेना म्हणे आतां सांभाळी नारायणा । जाऊं पाहे प्राण तुजसाठीं ॥ ५ ॥

पुत्राचिया ओढी बाप करी जोडी । वाळवुनि कुरवंडी आपणा करी ॥ १ ॥

मिरासीचा धनी करुनी ठेविला । भार तो वाहिला कडिये खांदी ॥ २ ॥

घाली अलंकार कौतुक डोळा पाहे । ठेवा दावी काय आहे तोचि ॥ ३ ॥

दुजियांनीं कोणी गांजितां तयासी । उदार जीवासी सेना म्हणे ॥ ४ ॥

आम्हां एकविध भाविकांची जाती । न जाणे निश्चिती दुजें कांहीं ॥ १ ॥

खूण जाणे चित्तीं क्षोभ उपजेना । कळवळुनि स्तना लावी पाळी ॥ २ ॥

अवघे होऊं येतें तुज वाटे चित्तें । उपासने परतें नावडे कांहीं ॥ ३ ॥

डोळा मुख पाहूं मुखीं नाम गाऊं । सेना म्हणे पाहूं जळींस्थळीं ॥ ४ ॥

असतां वैकुंठासी । काय सांगें ऋषिकेशी । जाऊनि मृत्युलोकाशी । जन भक्तिसी लावीं कां ॥ १ ॥

आज्ञा वंदुनीया शिरीं । जन्मलों न्हावीयाचे उदरीं । वाचे नाम निरंतरीं । रामकृष्ण गोविंद ॥ २ ॥

कलियुगामाजी जाण । सोपें हेंचि साधन । रामकृष्ण नारायण । ऐसें पुरुषोत्तम सांगत ॥ ३ ॥

सेना म्हणे देवाधिदेवा । आम्हीं करावी तुझी सेवा । हेंचि मागतों केशवा । नित्य रहावें मजपाशीं ॥ ४ ॥

स्वभावें गाईन । आवडीनें तुझें नाम ॥ १ ॥

हाचि माझा निर्धार । न करी आणिक विचार ॥ २ ॥

लोळेन तुझिये आंगणीं । निर्लज्ज होउनि मनीं ॥ ३ ॥

रंगीं नाचेन मना ऐसें । पाहिन श्रीमुख सरिसें ॥ ४ ॥

सेना म्हणे संकल्प जीवा । हाचि निर्धार हेवा ॥ ५ ॥

मान करावा खंडण । दुर्जनाचा सुखें करून ॥ १ ॥

लाथा हाणुनि घाला दुरी । निंदकासी झडकरी ॥ २ ॥

त्याचा जाणावा विटाळ । लोकां पिडीतो चांडाळ ॥ ३ ॥

त्याची संगती जयास । म्हणे नर्कवास ॥ ४ ॥

हंबरोनि येती । वत्सा घेनु पान्हा देती ॥ १ ॥

तुम्ही करावा सांभाळ । माझा अवघा सकळ ॥ २ ॥

विसरली भूकतान । तुमचें देखिल्या चरण ॥ ३ ॥

सेना म्हणे प्रेम भातुकें । द्यावें आतां हें कौतुकें ॥ ४ ॥

तुम्ही करा कृपादान । येइन धाऊन पायापें ॥ १ ॥

घेईन संतांची भेटी । सांगेन सूखाचिये गोष्टी ॥ २ ॥

जैसे माते पाशीं बाळ । सांगे जीवीचें सकळ ॥ ३ ॥

सेना म्हणे हरे ताप । मायबाप देखुनी ॥ ४ ॥

आजि फळा आलें पुण्य । गेलें भेदोनि गगन ॥ १ ॥

संत झालेति कृपाळ । माझा केलाजी सांभाळ ॥ २ ॥

संचित वोळलें । तुमचीं देखिलीं पाउलें ॥ ३ ॥

सेना म्हणे नेणे । कृपा केली नारायणें ॥ ४ ॥

उच्चारीत कोडें । नाम आबद्ध वांकुडें ॥ १ ॥

मना आवडे त्यावेळीं । भलत्या काळीं उच्चारीं ॥ २ ॥

कैसें नाम ठेवूं आतां । कोठें न मिळे पाहतां ॥ ३ ॥

सेना म्हणे आनंदे धालो । सुख लाधलों । परिपूर्ण ॥ ४ ॥

असाल तेथें नामाचें चिंतन । याहुनि साधन आणिक नाहीं ॥ १ ॥

सोडवील माझा भक्ताचा कैवारी । प्रतिज्ञा निर्धार केला आम्ही ॥ २ ॥

गुण दोष याती न विचारी कांहीं । धांवे लवलाही भक्तकाजा ॥ ३ ॥

अवघे काळीं वाचें म्हणा नारायण । सेना म्हणे क्षण जाऊं न द्या ॥ ४ ॥

अंगिकार केला । भार चालवी विठ्ठला ॥ १ ॥

संतीं सांगितलें । तें म्यां ह्रदयीं धरिलें ॥ २ ॥

तारिला अजामिळ । महा पापी कीं चांडाळ ॥ ३ ॥

पतितपावन । करी नाम हें जतन ॥ ४ ॥

वागवी अभिमान । सेना न्हवी यातिहीन ॥ ५ ॥

ऐशी आवडी आहे माझ्या जीवा । तुजसि केशवा निवेदिलें ॥ १ ॥

पांडुरंगा ऐसें वाटतसे जीवा । करिन संतसेवा अहर्निशी ॥ २ ॥

नलगे वित्त गोत वैकुंठीं राहणें । साज्युता सदनीं चाड नाहीं ॥ ३ ॥

करुणास्वरें सेना बहात विठ्ठला । हेतु पुरविला आवडीचा ॥ ४ ॥

करितां देवपूजा । नित्य नेम सारिला वोजा । मग आठविलें अधोक्षजा । ध्यानस्थ बैसलों ॥ १ ॥

दूत आले लवलाही । राये बोलाविलें पाहीं । कोठें आहे मज दावी । उरी न ठेवी याची कांहीं ॥ २ ॥

जाणुनि संकट श्रीहरी । धोकटी घेतली खांद्यावरी । त्वरें आला राजदरबारीं । देखुनि हरी क्रोध निमाला ॥ ३ ॥

राया सन्मुख बैसून । हातीं दिधलें दर्पण । मुख पाहे विलोकून । मूर्ती दिसे चतुर्भुज ॥ ४ ॥

हात लाविला मस्तका । वृत्ती हरपली देखा । राम म्हणे प्राणसखा । नित्य भेटे मजलागी ॥ ५ ॥

मग केलें तेलमर्दन । घाटी बिंबला नारायण । विसरला कार्य आठवण । वेधलें मन रूपासी ॥ ६ ॥

भोंवतां पाहे विलोकून । अवघा बिंबला नारायण । तटस्थ पाहती सभाजन । नाहीं भान रायासी ॥ ७ ॥

राव म्हणे हरीसी । तुम्हीं रहावे मजपाशीं । तुजविण न गमे दिवसनिशीं । हरी म्हणे भाकेसि न गुंतें मी ॥ ८ ॥

मग प्रधानें काय केलें । राया स्नानासी पाठविलें । रायें सोने दिधलें । हरीनें ठेविलें धोकटींत ॥ ९ ॥

शुद्ध नाहीं याती । नाही केली हरिभक्ति । शिणविला कमळापती । नाहीं विरक्ति बाणली अंगीं ॥ १० ॥

नाहीं अपराधा गणीत । देखोनि सोने ब्राह्मणा देत देवास घाली संकटांत । आण वाहत विठोबाची ॥ ११ ॥

सेना म्हणे ऋषीकेशी । मज कारणें शिणलासी । म्हणूनि लागलों चरणासी । संसारासी त्यागिलें ॥ १२ ॥

करिता नित्य नेम । रायें बोलाविलें जाण ॥ १ ॥

पांडुरंगें कृपा केली । राया उपरती झाली ॥ २ ॥

मुख पाहतां दर्पणीं । आंत दिसे चक्रपाणी ॥ ३ ॥

कैसी नवलपरी । वाटीमाजी दिसे हरीं रखुमादेवीवर । सेना म्हणे मी पामर ॥ ४ ॥

म्हणवितों दास । तरी सांभाळी ब्रिदास ॥ १ ॥

शुद्ध नाहीं भाव । तूं जाणशी पंढरीराव ॥ २ ॥

केलेंसे जतन । धोकटी आरसाची जाण ॥ ३ ॥

करितों व्यवसाव । माझ्या जातीचा स्वभाव ॥ ४ ॥

सेनां करितो विनवणी । हात जोडूनिया दोन्ही ॥ ५ ॥

चिंतन चित्ताला । लावी मनाच्या मनाला ॥ १ ॥

उन्मनी सुखांत । पांडुरंग भेटी देत ॥ २ ॥

ऐसा आहे श्रेष्ठाचार । वेद शास्त्राचा निर्धार ॥ ३ ॥

कवटाळूनि पोटीं । सेना म्हणे सांगूं गोष्टी ॥ ४ ॥