दशावतार - अभंग ३३४४ ते ३३६४
३३४४
वेद नेतां शंखासुरी । मत्स्य अवतार होय हरी ॥१॥
मारुनियां शंखासुरा । ब्रम्हया तोषविलें निर्धारा ॥२॥
रसातळा जातां अवनी । तळीं कांसव चक्रपाणी ॥३॥
काढोनियां चौदा रत्ने । गौरविला सुरभूषण ॥४॥
हिरण्याक्षें नेतां धरा । आपण सूकर पै जाहला ॥५॥
मारुनि दैत्यासी । सुखी केलें देवांसी ॥६॥
प्रल्हादाकारणें । स्तंभामाजीं गुरगुरणें ॥७॥
धरुनियां जानूवरी । वधिला हिरण्यकश्यपू निर्धारीं ॥८॥
इंद्राच्या कैवारें धांवून । रुप धरिलें वामन ॥९॥
बळी पाताळीं घातिला । आपण द्वारपाळ जाहला ॥१०॥
सहस्त्रार्जुनें पीडिलें । आपण परशराम जाहले ॥११॥
पितृआज्ञा मानुनी खरी । माता वधिली निर्धारीं ॥१२॥
सीतेचें करुनी मीस । केला राक्षसांचा नाश ॥१३॥
चौदा वर्षें वनांतरीं । वनवास सेवी हरी ॥१४॥
वसुदेवदेवकीसाष्ठीं । अवतार धरिलां पोटीं ॥१५॥
मारुनियां कंसासुर । उतरिला मेदिनीचा भार ॥१६॥
येऊनियां पंढरपुरा । धरिला विटेवरी थारा ॥१७॥
पुंडलिकासाठीं उभा । एका जनार्दनीं शोभा ॥१८॥
३३४५.
वेदान उद्धरते । मीनरुपेण जगन्निवहते । कच्छरुपेण भूगोल ते । पृथ्वी चक्रमुद्विभ्रामंते ॥१॥
ऊर्ध्व धारयंते । हिरण्याक्ष दैत्य शोधियंते । दंतावरी पृथ्वी धारयंते । वराहरुपेण दैत्य मारियंते ॥२॥
दैत्य प्रल्हाद छळयंते । स्तंभी प्रगट रुपंते । हिरण्यकशिपु विदारयंते । नृसिंहरुपेण ते ॥३॥
बळी दैत्य छळयंते । क्षत्र निक्षत्र कुर्वंते । त्रिपाद पृथ्वी दान मागंते । वामनरुपेण दारंते ॥४॥
क्षत्रिय कुल नाशो कुर्वंते । जमदग्नीरेणुका उद्वरंते । सहस्त्र अर्जुन दैत्य मारियंते ।
नि:क्षत्रिय पॄथ्वी कुर्वंते । परशुरामरुपेण ॥५॥
पौलस्ती रावण जयंते सीता रत्न चोरियंते । रामरुपेण लंका हालयंते । रावण सहकुल वधियंते ॥६॥
द्वापारीं कलह कलहयंते । शिशुपाल वक्रदंत कंस ते । विध्वंसी रामभद्र रुपंते । करुणादया वृंद माते ॥७॥
म्लेंच्छ नित्यज्यान्मूर्छयंते विश्व बोधरुपेण ते । नाशयंते कलिरुपेणते । एका जनार्दनीं तया कृपें वर्णिते ॥८॥
३३४६.
मच्छरुप धरुनी शंखासुर मारिला । तेव्हां श्रमोनी जघनीं कर ठेविले ॥१॥
कूर्मरुप धरुनी पृथ्वी धरलीं पृष्ठीं । तेणें श्रमोनी कर ठेविले कटीं ॥२॥
हिरण्याक्ष मर्दुनी दाढेवरी धरली अवनी । तेणें श्रमोनी कर धरिले जघनीं ॥३॥
रक्षिला प्रल्हाद भक्त विदारिला क्रूर दैत्य । भागला तेणें कटावर कर मिरवत ॥४॥
बळीं पाताळीं घातला दार राखंता श्रम जाला । म्हणोनि कटावरी कर ठेऊनी राहिला ॥५॥
एकवीस वेळां निक्षत्री निवैर धरित्री । तेणें श्रमोनी कर जघनीं धरिले ॥६॥
लंकेपुढें वज्रठाण मांडिले रावणातें भंगिलें । म्हणोनी कर जघनी धरियेले ॥७॥
लागला काळयवन पाठीं पळतां जाला कष्टी । म्हणोनी उभा येथें कर ठेउनी कटीं ॥८॥
लोक देखोनी उन्मत दारा धनी आसक्त । न बोले बौध्दरुप ठेविले जघनी हात ॥९॥
पुढें म्लेच्छ संहार म्हणोनी कर कटीं । एका जनार्दनीं पाहतां चरणीं घातली मिठी ॥१०॥
३३४७.
वेद घेऊनियां गेला शंखासुर । मत्स्य अवतार जयालागीं ॥१॥
तोचि महाराज भिवरेचे तटीं । उभा जगजेठी विटेवरी ॥२॥
घेउनी अवतार वेद आणियेले । ब्रम्हासी स्थापिलें ब्रम्हपुरीं ॥३॥
शंखासुर वधुनी विजयी पैं झाला । वर्णितां पैं धाला जनार्दन ॥४॥
३३४८.
इंद्राचे कैवारें कांसव पै झाला । देव घुसळिती पृष्ठीं भार वाहिला ॥१॥
तो पहा महाराज विटे उभा नीट । भक्त तारावया केली पंढरी पेठ ॥२॥
एका जनार्दनी रत्नं चौदा काढिलीं । देव सुरवर जेणें सुखीं केलीं ॥३॥
३३४९.
रसातळां जातां अवनी । घेतलें वराहरुप चक्रपाणी ॥१॥
तोचि महाराज पुंडलिकासाठीं । कर ठेऊनी कटीं उभा विटे ॥२॥
हिरण्याक्ष वधुनी सुखी केले देव । एका जनार्दनी त्याचे पायीं ठाव ॥३॥
३३५०.
भक्त प्रल्हादाकारणेणें नरसिंह झाला । विदारुनि दैत्य स्तंभी उद्वव केला ॥१॥
तोचि महाराज कर ठेऊनि कटीं । उभा राहिला अठठावीस युगें पाठी ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्तकाज कैवारी । संहारुनी दैत्य वाढवी भक्तांची थोरी ॥३॥
३३५१.
बळीचे द्वारी आपण वामन झाला । इंद्राच्या कैवारें बळी पाताळीं घातिला ॥१॥
तोचि महाराज उभा विटेवरी । करे धरिले कटीं पावलें दोन्हीं साजिरीं ॥२॥
भक्ताचिया काजा विटे उभा राहिला । एका जनार्दनीं देव डोळां पाहिला ॥३॥
३३५२.
मातेच्या कैवारा सहस्त्रार्जुन वधी । एकवीस वेळां पृथ्वी नि:क्षत्रिय शोधी ॥१॥
तोचि मायबाप चंद्रभागेतीरीं । कर कटावरी ठेउनी उभा ॥२॥
एका जनार्दनीं ज्याची कीर्ति वर्णितां । द्वैत हारपलें ममता देशधडी चिंता ॥३॥
३३५३.
सीतेच्या कैवारें रावण वधियेला । जाऊनियां लंके बिभीषण स्थापिला ॥१॥
तोचि महाराज चंद्रभागेतीरीं । कट दोनी धरुनी उभा विटेवरी ॥२॥
एका जनार्दनीं रामनाम कीर्ति । त्याचें चरित्र ऎकतां समाधान वृत्ति ॥३॥
३३५४.
द्वापरी अवतार आठवा । कंसासुर वधियला श्रीकृष्ण साठवा ॥१॥
तो़चि महाराज चंद्रभागेतटीं । उभा राहिलासे कर ठेऊनि कटीं ॥२॥
एका जनार्दनीं चरणीं पडली मिठी । आठवा आठवितां तुटे जन्मकोटी ॥३॥
३३५५.
पुंलिकाकारणें वाळुवंटीं उभा । भक्ताच्या कैवारें दिसतसे शोभा ॥१॥
पुढें चंद्रभागा वाहे अमृतमय । आषाढी कार्तिक वैष्णवांची दाटी होय ॥२॥
एका जनार्दनीं जया वैष्णव गाती । विठ्ठलनाम उच्चारितां सायुज्यमुक्ति ॥३॥
३३५६.
कलंकी अवतार पुढें होईल श्रीहरी । लोपोनी जातां धर्म मग अवतार धरी ॥१॥
दहा अवतार भक्ताकारणें घेतो । भक्ताची आवडी म्हणोनी गर्भवासा येतो ॥२॥
अंबऋषी कैवारें दहा अवतार घेतले । एका जनार्दनी त्याचें चरित्र वर्णिलें ॥३॥
३३५७.
लटकीयाची आण । लटिकेंचि प्रमाण । ऎसीयासी कोण । विश्वासेल ॥१॥
मागतां बळें बळी । उदकीं देत चळी । अतिशय तळमळी । मीन जैसा ॥२॥
मागतां मांसा मासा । मुरुडूं धांवे घसा । डावेनी हातें कैसा । शंख करी ॥३॥
अतिशय कृपण । शरण एका जनार्दन । बाळा दे स्तनपान । पिलीं पोसी ॥४॥
३३५८.
मागतां देखोनि दिठी । हातपाय घालूनि पोटीं । पर्वत पडिल्या पाठीं । देणॆं नाहीं ॥१॥
मागतां न देसी । दांतीं भोये धरिसी । पांढरा डुकर होसी । तेणें कर्में ॥२॥
ठेवणें न देंतां । जावों नेदी सर्वथा । बळीचिया ऎसा आतां । बांधीन पायीं ॥३॥
मागत निजनिर्धार । खांबामाजी तूं गुरगुरी । तिखट नखें बोचकरी । क्रोधें करुनी ॥४॥
एका जनार्दनीं त्यातें । माग त्याच्या बापातें । फ़ाडोनी आतें । ठेविलें निश्चितें देणें नाहीं ॥५॥
३३५९.
मागतां कवतुक । दीन होऊनी रंक । दारोदारीं भीक । मागें धांवे ॥१॥
मग ते करी काय । पाठी देउनी पाय । रसातळीं पाहे । घालूं धावें ॥२॥
मागों जातां पुढें । मायेचें काढी मढें । उकसाबुकसी रडे । माये माये म्हणोनी ॥३॥
फ़रश घेउनी करीं । ज्यातें त्यातें मारी । रक्तें रक्त उरी । परि देणें नाहीं ॥४॥
मागतां रोकडें । एका जनार्दनीं सांकडें । मेळवोनि माकडें । पाठीं लागे ॥५॥
३३६०.
ज्यासी दहा शिरें माथां । वीस हातीं येतां । नेदुनी सर्वथा । जीवें मारी ॥१॥
गांठी घ्यावया नाहीं । आतां करील काई । म्हणोनि राखी गाई । गवळीयांच्या ॥२॥
तेथेंही न संडी परी । दहीं दूध चोरी । भोगिल्या परनारी । मूळ माईके ॥३॥
बुध्दी बोध ठेला । एका जनार्दनीं अबोला । कांही न बोल बोला । ठेवणें गट्ट करुनी ठेला ॥४॥
३३६१.
मागतां पैं कैवाडें । लुंची लागे मुंडे । नागवा होऊनी पुढें । उभा ठाके ॥१॥
मागतां फ़ाडोवाडे । घाऊनियां घोडा चढे । स्वर्ग घेऊनि वाढे । करी मारामारी ॥२॥
कलंकी होऊनि पुढें ऋणामाजीं बुडे । कलीच्या अंती घडे । कर्म ऎसें ॥३॥
मागतां दाटोदाटी । नवल त्याची गोठी । लाविली लंगोटी । एका जनार्दनीं नारदासी ॥४॥
३३६२.
सनकादिक वेडे । शुक नागवे उघडे । भुलविले रोकडे । जडभरतासी ॥१॥
पुंडलिकें जगजेठी । उभा केला वाळुवंटी । अद्यापि पैं नुठी । धरणें त्याचें ॥२॥
कटीवर ठेउनी हात । उभा असे तिष्ठत । घेतलें तें निश्चित । देणॆं नाहीं ॥३॥
धरणें न मागतां पूर्ण । उडवी माणुसपण । जीवा जीवपण । उरों नेदी ॥४॥
एका जनार्दनीं एकपणाच्या वाणी । आपणा देउनी । देवो समूळ खत फ़ाडी ॥५॥
३३६३.
एका अयोध्ये अवतार । दुजा गोकुळीं निर्धार ॥१॥
एकें ताटिका मारिली । एकें पूतना शोषिली ॥२॥
एकें अहिल्या उध्दरिली । एकें कुब्जा पावन केली ॥३॥
एका एकपत्नीव्रत । एक गोपीं तें भोगीत ॥४॥
एक हिंडे वनोवनी । एक हिंडे वृंदावनीं ॥५॥
एकें रावण मर्दिला । एकें शिशुपाळ वधिला ॥६॥
एकें बिभिषणा पाळिले । एकें अर्जुना सांभाळिले ॥७॥
एका वहनी हनुमंत । एका गरुड शोभत ॥८॥
एका शोभे धनुष्यबाण । एका काठी कांबळी संपूर्ण ॥९॥
ऎसा भक्तांचा कळवळा । एका जनार्दनीं बोधिला ॥१०॥
३३६४.
एके वनवास सेविला । एक नंदगेहीं राहिला ॥१॥
एकें समुद्री पायवाट केली । एकें द्वारका वसविली ॥२॥
एकें वान्नर मिळविले । एका गोपाळ सवंगडे ॥३॥
एकें पर्णियली सीता । एकें भीमकी तत्वतां ॥४॥
एका शोभे पीताबंर । एका मिरवे वैजयंती हार ॥५॥
ऎसे दोघे ते समर्थ । एका जनार्दनी शरणागत ॥६॥